Kireneli Arete

Kireneli Arete (/əˈriːtiː/; Grekçe: Ἀρήτη; y. MÖ 5.-4. yy.) Kirene, Libya'da yaşamış Kirene Okulu'ndan bir filozoftur. Kireneli Aristippus'un kızıydı.^[1]

Hayatı ve öğretileri[değiştir | kaynağı değiştir]

Arete felsefeyi, kendisi de Sokrates'ten felsefe öğrenmiş olan babası Aristippus'tan öğrendi. Arete de felsefeyi oğlu Genç Aristippus'a öğretti - oğluna "Mother-taught" (Yunanca: μητροδίδακτος) lakabı verilmiştir.^[2]

Arete'nin babasının ölümü üzerine Kirene Okulu'nun liderliğini üstlendiği bildirilmektedir. Kendisinden Diogenes Laërtius, Strabo, Aelius, Clement of Alexandria, Theodoret of Cyrus, Aristocles ve Suda'da bahsedilmektedir. Diogenes, öğrencileri arasında Ateist Theodorus ve Anniceris'in de bulunduğunu kaydeder.^[3] Arete'nin öğretileri hakkında güvenilir bir tarihi kaynak günümüze ulaşmamış olsa da, babasının kurduğu Kirene Okulu'nun ilkeleri bilinmektedir. Bu okul, insan yaşamında haz ve acının rolü üzerine sistematik bir görüş geliştiren ilk okullardan biriydi. Cyrenaicler disiplin, bilgi ve erdemli eylemlerin zevkle sonuçlanma olasılığının daha yüksek olduğunu savunmuşlardır. Oysa öfke ve korku gibi olumsuz duygular acıyı çoğaltır. Platon'un "Protagoras" adlı eserinin sonlarına doğru, "hayatımızın kurtuluşunun" zevk ve acılara bir "ölçü bilimi" uygulanmasına bağlı olduğu düşünülür. Kirene Okulu, 18. ve 19. yüzyıl Avrupa'sında tekrar ortaya çıkan ve Jeremy Bentham gibi düşünürler tarafından geliştirilen hedonizme ilk yaklaşımlardan birini sağlamıştır.^[4]

Tarihsel kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Sahte Sokratik mektuplar arasında (muhtemelen 1. yüzyıldan kalma) Aristippus'tan Arete'ye yazılmış hayali bir mektup vardır.^[5]

Mozans takma adıyla yazan John Augustine Zahm, 14. yy. bilgini Giovanni Boccaccio'nun bazı "erken dönem Yunan yazarlarına" erişimi olduğunu ve bu sayede Boccaccio'nun "başarılarının genişliği ve çeşitliliği nedeniyle" Arete'ye özel bir övgüde bulunduğunu iddia etmiştir:^[6]

“	Otuz beş yıl boyunca Attika okullarında ve akademilerinde halka açık olarak doğa ve ahlak felsefesi dersleri verdiği, kırk kitap yazdığı ve öğrencileri arasında yüz on filozofun bulunduğu söylenir. Vatandaşları tarafından o kadar çok saygı görmüştür ki mezarına Yunanistan'ın ihtişamı olduğunu ve Helen'in güzelliğine, Thirma'nın erdemine, Aristippus'un kalemine, Sokrates'in ruhuna ve Homeros'un diline sahip olduğunu belirten bir mezar yazısı yazmışlardır.^[6]	„

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Ogilvie, Marilyn Bailey (1986). Women in science : antiquity through the nineteenth century : a biographical dictionary with annotated bibliography (3.print. bas.). Cambridge, Massachusetts: MIT Press. ISBN 0-262-15031-X.
^ Diogenes Laërtius, ii. 72, 83, 86; Eusebius, Preparatio Evangelica, xiv. 18. Cf. Clement of Alexandria, Stromata, iv. 122; Strabo, xvii. 3. 22; Aelian, Nat. Anim. iii. 40; Theodoret, Therapeutike, xi. 1; Themistius, Orationes, xxi. 244
^ Nathan J. Barnes (2014). Reading 1 Corinthians with Philosophically Educated Women. Wipf and Stock Publishers. ss. 99-100. ISBN 9781620325728.
^ D. Brett King, William Douglas Woody, Wayne Viney (2015). History of Psychology: Fikirler ve Bağlam. Routledge. s. 58. ISBN 9781317350606.
^ Hayali Sokratik Mektuplar otomatik olarak tarihsel bir kaynak olarak kullanılamaz, ancak bu mektupların anonim yazarı "tarihsel ayrıntılarla ilgilenmektedir" ve "Yunan felsefesi üzerine Diogenes Laertius'unkine benzer ancak içerik olarak daha kapsamlı bir el kitabına" erişimi var gibi görünmektedir. Abraham J. Malherbe, (1977), The Cynic Epistles: A Study Edition, sayfa 28. SBL
^ ^a ^b H. J. Mozans, (1913), Woman in Science, sayfa 197-9. New York. Ancak bu pasaj Boccaccio'nun günümüze ulaşan hiçbir eserinde yer almamaktadır ve en bariz aday olan Boccaccio'nun De mulieribus claris (Ünlü Kadınlar Üzerine) adlı eserinde Arete'den bahsedilmemektedir. Zahm'ın bu bilgi için kaynağı Johann Christoph Wolf'un 1739 tarihli Mulierum Graecarum adlı kitabıdır. Wolf, Bocatius'un De Laudibus Mulierum (Kadınlara Övgü) adlı eserinin II. kitabından alıntı yapmaktadır. Ancak, Boccaccio'nun De Laudibus Mulierum başlıklı bir eseri yoktur, ancak Bartolommeo Goggio tarafından bu başlıkla yazılmış 1487 tarihli belirsiz bir kitap vardır.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Cyrenaics Resource, 29 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 29 Mart 2023, Handbook of Cyrenaic resources, primary and secondary
Project Continua: Biography of Arete, 2 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 29 Mart 2023
Arete of Cyrene: bibliographical and biographical references, Center for the History of Women Philosophers and Scientists, 27 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 29 Mart 2023

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Françoise Caujolle-Zaslawsky (1989), Richard Goulet (Ed.), "Arétè de Cyrène", Dictionnaire des philosophes antiques (Fransızca), Paris: CNRS, 1, ss. 349-350, ISBN 2-222-04042-6

[Ogilvie-1] Ogilvie, Marilyn Bailey (1986). Women in science : antiquity through the nineteenth century : a biographical dictionary with annotated bibliography (3.print. bas.). Cambridge, Massachusetts: MIT Press. ISBN 0-262-15031-X.

[2] Diogenes Laërtius, ii. 72, 83, 86; Eusebius, Preparatio Evangelica, xiv. 18. Cf. Clement of Alexandria, Stromata, iv. 122; Strabo, xvii. 3. 22; Aelian, Nat. Anim. iii. 40; Theodoret, Therapeutike, xi. 1; Themistius, Orationes, xxi. 244

[3] Nathan J. Barnes (2014). Reading 1 Corinthians with Philosophically Educated Women. Wipf and Stock Publishers. ss. 99-100. ISBN 9781620325728.

[4] D. Brett King, William Douglas Woody, Wayne Viney (2015). History of Psychology: Fikirler ve Bağlam. Routledge. s. 58. ISBN 9781317350606.

[5] Hayali Sokratik Mektuplar otomatik olarak tarihsel bir kaynak olarak kullanılamaz, ancak bu mektupların anonim yazarı "tarihsel ayrıntılarla ilgilenmektedir" ve "Yunan felsefesi üzerine Diogenes Laertius'unkine benzer ancak içerik olarak daha kapsamlı bir el kitabına" erişimi var gibi görünmektedir. Abraham J. Malherbe, (1977), The Cynic Epistles: A Study Edition, sayfa 28. SBL

[mozans-6] H. J. Mozans, (1913), Woman in Science, sayfa 197-9. New York. Ancak bu pasaj Boccaccio'nun günümüze ulaşan hiçbir eserinde yer almamaktadır ve en bariz aday olan Boccaccio'nun De mulieribus claris (Ünlü Kadınlar Üzerine) adlı eserinde Arete'den bahsedilmemektedir. Zahm'ın bu bilgi için kaynağı Johann Christoph Wolf'un 1739 tarihli Mulierum Graecarum adlı kitabıdır. Wolf, Bocatius'un De Laudibus Mulierum (Kadınlara Övgü) adlı eserinin II. kitabından alıntı yapmaktadır. Ancak, Boccaccio'nun De Laudibus Mulierum başlıklı bir eseri yoktur, ancak Bartolommeo Goggio tarafından bu başlıkla yazılmış 1487 tarihli belirsiz bir kitap vardır.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]