Kazak yarı çölü
| Kazak yarı çölü | |
|---|---|
 Batı Kazakistan Eyaleti'nden bir manzara | |
 | |
| Coğrafya | |
| Ülke(ler) | Kazakistan |
| Konum | Orta Asya |
| Koordinatlar | 47°44′32″K 66°48′5″D / 47.74222°K 66.80139°D |
| Özellikler | |
| Biyom | Çöl ve kurakçıl fundalıklar |
| Biyocoğrafik bölge | Palearktik |
| Yüzölçümü | 678.400 km2 (261.900 sq mi) |
| Sıcaklık | -15-23 °C (5-73 °F) |
| Yağış miktarı | 160-240 mm |
Kazak yarı çölü, Kazakistan'da bulunan çöl ve kurakçıl fundalıklar biyomunda yer alan bir ekolojik bölgedir. İklim yarı kurak ve kıtasaldır, yıllık 160 mm (6.3 inç) yağış alır ve Ocak ayında ortalama sıcaklık −15 °C (5 °F) ve Temmuz ayında 23 °C (73 °F) olarak gözlenir. Orta Asya bozkırları ve çölleri arasında bir geçiş alanıdır ve her iki biyomda, ağırlıklı olarak otlarda, özellikle Stipa türlerinde ve Artemisia türleri gibi çalılarda bulunan florayı destekler. Bu ekolojik bölgede bir dizi memeli ve kuş bulunur ancak habitat aşırı otlatma ve insan saldırısı nedeniyle parçalanma tehdidi altındadır. Ancak, Kazakistan'daki hayvancılık oranında son zamanlarda meydana gelen azalma, yerli bitkilerin yenilenme şansını artırmaktadır.
Açıklama[değiştir | kaynağı değiştir]
Kazak yarı çölü, kuzeydeki Kazak Bozkırı ile güneydeki Orta Asya kuzey çölü arasında, Kazakistan'ın merkezindeki bir kuşakta yer alan bir ekotondur.[1] Buradaki iklim yarı kurak ve kıtasaldır. Yıllık ortalama 160 mm (6,3 inç) ile 240 mm (9,4 inç) arasında yağış almaktadır. Ocak ayı ortalama sıcaklıkları −13 °C (9 °F) ve −16 °C (3 °F) arasında değişirken, Temmuz ortalamaları 21 °C (70 °F) ile 24 °C (75 °F) arasında değişmektedir. Yıllık ortalama sıcaklıklar 10 °C (50 °F) civarındadır. Bölgenin topografyası disseke platolar (yerel olarak "melkosopochniki" olarak bilinir) tarafından kırılmış geniş, düz ovalar ve tuz düzlüklerinden oluşur.
Flora[değiştir | kaynağı değiştir]
Orta Asya bozkırları ve çölleri arasında bir geçiş bölgesi olduğu için, bu ekolojik bölge her iki biyomda bulunan florayı destekler. Kuzeyde daha baskın olan otlar arasında çeşitli Stipa türleri (S. lessingiana, S. sareptana, S. kirghisorum ve endemik S. richterana) ve tipchak (Festuca valesiaca) bulunur. Güneyde, çalılara ağırlıklı olarak Artemisia türleri (A. lerchena ve A. lessingiana, A. gracilescens, A. sublessingiana, A. terrae albae semiarida ve A. sublessingiana) hakimdir . Tuzlu ovalardaki bitki örtüsü Artemisia pauciflora, A. schrenkiana, A. nitrosa, Atriplex cana, Anabasis salsa ve Camphorosma monspeliaca'dan oluşur.
Fauna[değiştir | kaynağı değiştir]
Ekolojik bölgedeki memeliler arasında kritik tehlike altındaki sayga antilobu (Saiga tatarica), Karagandı argalisi (Ovis ammon collium), guatr ceylan (Gazella subgutterosa), Pallas kedisi (Otocolobus manul), gri kurt (Canis lupus), Avrupa porsuğu (Meles meles) ve alaca sansar (Vormela peregusna) gösterilebilir. Przewalski atı (Equus ferus przewalskii) ekolojik bölgeye özgüdür ancak 1968'den beri görülmemektedir.
Kuş türleri arasında bayağı turna (Grus grus), telli turna (Anthropoides Virgo), kırmızı-başlı kiraz kuşu (Emberiza bruniceps), tarlakuşları (alaudidae), wheatears (Oenanthe), incir kuşları (Anthus spp.), bayağı bağırtlak (Pterocles orientalis), Pallas bağırtlağı (Syrrhaptes paradoxus), bozkır kartalı (Aquila rapax), altın kartal (Aquila chrysaetos), bayağı doğan (Falco peregrinus) ve ulu doğan (Falco cherrug) gösterilebilir.
Koruma durumu ve tehditler[değiştir | kaynağı değiştir]
Tarım, aşırı otlatma ve habitatın insan saldırısından dolayı parçalanması, bu ekolojik bölgenin bütünlüğüne yönelik ana tehditlerdir ve koruma durumun "kritik/nesli tükenmekte" olarak listelenmesini gerektirmektedir. Bununla birlikte, Kazakistan'daki hayvancılık oranında son zamanlarda meydana gelen azalma, geniş alanların rehabilitasyon olasılığının artmasına neden olmuştur. Bu ekolojik bölgede hiçbir alan katı bir şekilde korunmamaktadır.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Map of Ecoregions 2017" (İngilizce). Resolve, using WWF data. 12 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2019.
- "Kazakh semi-desert 21 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Terrestrial Ecoregions. World Wildlife Fund.
- World Wildlife Fund, ed. (2001). "Kazakh semi-desert". WildWorld Ecoregion Profile. National Geographic Society. Archived from the original on 2010-03-08.