Katanya
 | Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
| Katanya Catania | |
|---|---|
Comune di Catania | |
 | |
 Bayrak | |
 Katanya'nin Italya ve Sicilya Özerk Bölgesi'nde konumu | |
| Ülke |  İtalya |
| Bölge | Sicilya Özerk Bölgesi |
| İl | Katanya ili |
| İdare | |
| • Belediye Başkanı | Raffaele Stancanelli |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 182.9 km² |
| Rakım | 7 m |
| Nüfus (31.3.2016) | |
| • Toplam | 314.571 |
| • Yoğunluk | 1720/km² |
| • Metropol | 752,895 |
| Zaman dilimi | UTC+1 (OAZD) |
| Alan kodu | 095 |
Resmî site http://www.comune.catania.it/ | |
Katanya (İtalyanca: Catania), İtalya'nin Sicilya Özerk Bölgesi'nde kendi adını taşıyan Katanya ili merkezidir. Belediye sınırları içindeki nüfusu (31.03.2016 itibariyle) 314.571 kişi olup nüfus bakımından Sicilya'nin ikinci büyük belediyesi; İtalya'nın 10. büyük şehri ve 10. sırada olmasına rağmen bir İtalyan idarî bölge merkezi olmayan tek büyük nüfuslu şehridir. Metropoliten Katanya bölgesi için nüfus 752,895 kişidir.
İtalya'nın ada kentlerinden birisi olan Katanya'nın Akdeniz'e kıyısı bulunmaktadır.
Coğrafi konum
Katanya şehri Sicilya adasının doğusunda İyonyen Denizi sahillerinde Messina ile Sırakuza şehirleri arasında ve Etna Dağı yanardağı eteklerinde kurulmuştur. Şehrin hemen cıvarlarındaki deniz sahilleri yanardağ lavalarından ve siyah bazalt kayalarından kurulu büyük yarları içermektedir. Fakat şehrin kurulu olduğu mevkii güneyinde "Simento Nehri" bulunmakta ve bu nehir Sicilya adasının en geniş (2000 hektarı aşkın alanda) mümbit ovalarından biri olan ve Katanya şehrinin önemli kısımlarının kurulmuş olduğu Katanya ovasından Katanya Körfezi'ne katılmaktadır. Şehrin limanı ve ticari ve sınai bölgeleri bu ovada nehrin ağzına doğru bulunmaktadır.
Şehrin kurulduğu güney ve güneydoğu Katanya ovası genellikle düzlük arazidir. Fakat orijinal şehri şimdi "Piazza Dante" meydanı ve eski Benediktin San Nicolo manastırı bulunan bir tepe üzerindeder ve şehirde diğer bir tepelik mahalle büyük Gravina mahallesi ile Katanya Citadella Üniversitesi'nin komunlanmış olduğu Santa Sofia tepeleridir.
Şehrin yakınlaraındaki deniz sahillerinde küçük körfezler bulunmakta ve bunlar buyuk Katanya'nin önemli bir yaz-deniz tatil ve turizm merkezi olmasına neden olmaktadır.
Katanya büyük bir şehirsel alan olmakla beraber nehirin denize katılma mevkiinde bulunan bataklık alüviyon arazi Sicilya için tek olan, çok önemli ve korunan bir doğal ekosistemi ihtiva etmektedir. Aynı şekilde büyük Metropoliten Katanya şehri Etna Dağı eteklerine doğru ilerleyip geliemskle beraber Etna Dağı "Parco dell'Etna" adı altında bir doğa parkı olarak korunmaktadır.
Katanya şehrinin iklimi tipik sıcak Akdeniz iklimine iyi bir örnektir. Yazları çok sıcak (gündüz ısısının 40 °C bulması sürprizli bir sıcak gün olarak görülmemekte) ve kuru (yaz aylarında tektük damla yağmur sürpriz görülmekte) geçemktedir. Kışlar çok ılıktır ve kış geceleri ısının 10 °C altına düşmesi çok nadirdir. Fakat Etna Dağı eteklerinde bulunan metropoliten Katanya varoşlarında kışın derece 5 °C altına inebilmektedir. Bu sıcak iklime bir neden şehrin Afrika'dan esen sıcak rüzgarları almasındandır. Katanya şehri İtalya'nın en sıcak şehri olarak bilinmektedir.
Tarihçe
Katanya şehrini uzun ve çok olaylara dolu bir tarihi vardır.
Tam olarak ne zaman kuruldudğu bilinmemekle beraber M.O. 6. yüzyılda Yunan kolonocileri tarafından Siraküza'nın kuruluşundan 5 yıl sonra diğer bir kolonici tarafından kurulduğu (yaklaşık M.Ö. 730) belirtilmiştir. Şehrin sakinleri M.Ö 470e kadar bağımsız yaşadılar ama o tarihte Siraküza'lı despot Hieron Katanya şehrini boşaltırdı ve yeni kolonistler tarafından yeniden Etna adıyla kurdu. Fakat onun ölümünden sonra eski kolonistler geri geldiler. Sonra M.Ö.415-413de Atinalıların Sicilya Seferi'ne kadar koloni şerbest ve rahat bir hayat yaşadı. Bu Atinalıların seferinde Katanya'lılar önce Atinalılara destek sağlamamakla beraber sonra Katanya Atinalılarin Siraküza'ya karşı bir üssü ve ana desteği haline geçti. Bu seferin sonunda Katanya'nın ne olduğu bilinmemektedir. Ancak M.Ö. 403de Siraküza'lılar yine Katanya'yı ellerine geçirip şehir sakinlerini köle olarak sattılar ve şehri Campania'dan gelen paralı askerler verdiler. M.O, 396da büyük bir Kartaca filosu gelmesi ve bu filonun Katanya önünde Siraküza'lıları yenmesi ve Katanya'ya yerleşen Campania'lı paralı askerlerin hiç karşı koymamaları nedeniyle Katanya Kartacalılar eline geçti. Katanya yine serbestliğini kazanmıştı ama arada yine şehir birkaç defa el değiştirmiştir. Helenistik Makedonya Kralı Pirus M.Ö. 278de Sicilya kralı olup adaya geldiğinde Katanyalılar tarafından çok sevgiyle karşılaştı.
Roma ile Kartaca arasındaki Birinci Pön Savaşı'nda M.Ö.263de Katanya Roma Cumhuriyeti idaresini kabul etti. Fakat komşuları Messina ve Taormian gibi şehir mensuplarına imtiyaz sağlayan "konfedere şehir" sıfatını alamadı. Buna rağmen Roma idaresi altında Katanya refahlı ve zengin bir şehir olmuştur. Pompey döneminde zorluklara çekmiş ve Augustus zorluk içindeki şehre destek sağlamak için Romalı kolonist göndermiştir. Bundan sonra Roma İmparatorluğu altında ta 4. yy'a kadar Katanya zengin ve refah bir şehir olarak bilinmiştir. Bu arada şehir depremler ve Etna Dağı volkanından zaman zaman zarar etti. Bu dönemde şehir civardaki mümbit ovalarda zahire yetiştiren ve ihracat etmekten şehir çok kar etti.
Roma İmparatorluğunun çökmesi sırasında Katanya 440-441de Vandalların yağmasına uğradı ve sonra Ostrogotların idaresi altında yaşadı. Fakat Bizanslılar 535de şehri tekrar ellerine geçirdiler. Bunadan sonra çok kısa bir dönem hariç 9. yüzyıla kadar Katanya Bizans Imparatorluğu idaresi altında yaşadı. Bu dönemde Sicilya Adasının Bizans valisinin başkenti Katanya oldu.
Fakat 652deki ilk Arap hücumundan itibaren 700lu yıllarda Sicilya Arap hücumlarına hedef oldu. 836da Arap istila güçleri ilk defa Sicilya'ya girdiler. Sicilya'nın Bizanslılar elinde tamamiyle çıkması 100 kadar sürmekle beraber ada kıyılarai tümüyle Müslümanlar eline geçti. Bu arada Arapların El -Medina adını verdikleri Palermo adanın merkezi oldu ve Katanya'nın önemi azaldı. Palermo'dan Aglabiler (827-909) ve Fatimiler (909-965) merkezi idareleri altında Katanya bir "kadı" ile idare edildi. 965-1091e kadar Sicilya Emirliği adayı benzer şekilde idare etti. Fakat 1037-1061 arasında Sicilya Emirliği zayıflık alametleri gösterdi ve 1061-1091 arasında adanın kuzeyinde başlayarak Normanlar Sicilya'yı tekrar Hristiyan idaresine geri almaya başladılar. 1072de Katanya Sicilya Norman Kontu I. Roger tarafından ele geçirildi ve ancak 1092de Normanlar tüm Sicilya'yı aldılar.
Normanlar Katanya'yı bir Piskopos-Kont ile idareye başladılar. Hohenstaufen Hanedanından 1194-1197de Alman İmparatoru IV. Heinrich adayı istila ettiğinde Katanya Almanların yağmasına uğradı. 1232 Katanya Heinrich'nin oğlu II. Friedrich'e karsi isyan etti. Friedrich Katanya'ya çok büyük bir kale yaptırıp piskopos-kontların idaresine son verip Katanya'yı başkenti yaptı. 1282de Anjou Hanedanına karşı bütün adada çıkan Sicilya Vesperleri isyanında Katanya isyancıların başlıca merkezi oldu. Yeni gelen Aragonlu Sicilya Kralı I. Pedro Katanya'da tac giydi. 14. yüzyılda Aragonluların bir parlamento ile Kral temsilcisini Katanya'da konumlandıkları nedeniyle Katanya bu yüzüyılda adanın en önemli şehri oldu. Fakat Aragonluların güney İtalya'ya da hükme başlaması, Sicilya'yı büyük Aragon Krallığı'nın bir eyaletine dönüştürdü. Katanya eski Sicilya'ya başkentlik imtiyazlarının bazılarını koruduysa da şehir genel olarak 15. yüzyılda geriledi. Buna rağmen Katanya kültürel, artıştık ve politik bakımdan gelişmelere sahne oldu. Örneğin 1434de Sicilya'da ilk üniversite Katanya'da açıldı. 16. yüzyılın başında Kastilya ve Aragon'un birleşmesi ile ortaya çıkan İspanya İmparatorluğu'nda Katanya'nın önemi daha da azaldı. 1516 ve 1647de Katanya İspanya'ya karşı isyan etti ise de sonuçta büyük güç karşısında eğilmek zorunda kaldı. Bunun yanında doğal aftetler devamdaydı. 1669da Etna Dağı patlaması şehre büyük hasar verdi. Ama 1693de depremler ve lava akımları dolayısıyla Katanya tümüyle yıkıldı. Şehir yeniden Barok mimarı stilinde yapılarla ortaya çıktı. Günümüzde bu Barok stili yapılar şehrin en eski ve en haşmetli binaları olmaktadır.
19. yüzyıl başlarında Katanya Sicilya'nın sebestlik kazanmasını istiyenlerin başındaydı. Sonra İtalya'nın birleştilmesi akımı ortaya çıkınca Katanya'nın Sicilya'ya özerklik isteyişi nu İtalya'yı birleştirme akımı ile ters düşmekteydi. 1860da Garibaldi gönüllü ordusuyla Sicilya'yı Sardinya-Piemonte Krallığı adına eline geçirdi ve 1861de yapılan plebisitler sonunda Sicilya ve Katanya İtalya Krallığı'na bağlandı. Ama bu krallığın Sicilya'da merkezi Katanya değil Palermo olmuştu.
II. Dünya Savaşında Haziran 1940dan itibaren Katanya müttefiklerin havadan büyük bombardımanına hedef oldu ve şehirliler etraftaki kırsal alanlara yayılmak zorunda kaldılar. 1943de Alman güçleri Sicilya'yı terk edinceye kadar bu devam etti. Harp kıtlıkları ve organizasyon bozuklaraından sonra yeni İtalyan Cumhuriyeti'nde Katanya yine mağdur duruma düştü.
Diğer Güney İtalya Mezzogiorno şehirleri gibi ekonomik ve sosyal bakımdan hızla büyüyen gelişen Kuzey İtalya karşısında tarihsel olarak ekonomik ve sosyal enfrasturukturun geride kalması ve sosyal bakımdan "mafia"'nın Sicilya'da çok önemli olması Katanya için büyük problemler yarattı. Sicilya'nın özerk bir bölge olması da Katanya'ya yaramadı ve bölge merkezi Palermo oldu. Katanya büyük bir nüfusuna rağmen bölge merkezi olmayan İtalya'nın tek büyük şehri olarak isim yaptı. Buna rağmen 1960larda ve kısmen 1980li yıllarda Katanya biraz refah yüzü görebildi.
Ancak 21. yüzyılda Katanya yine problemlere karıştı. Şehrin iktisadi ve sosyal gelişmesi yavaşlayıp şehir durgunluk ile karşikarşıya geldi. Bunda şehrin politik idaresini ele alan "Forza İtalia" politikacılarının da büyük katkısı olduğuna şüphe olmamaktadır.
Demografi
Katanya Komünü nüfusu
Katanya komünün en yoğun nüfuslu olan bölgesi komünün kuzey kısmıdır. Komünün güney kısmı daha az yogun nüfuslu ve genellikle şehirdeki sanayilerin konumlandığı ve şehrin ticari havaalanının bulunduğu arazilerdir.
Katanya belediye sınırları içindeki nüfus 19. yüzyılda büyümeye başlamış ve 20. yüzyılda bu büyüme devam ederek belediye sınırları içindeki nüfus 1970li yıllarda 400.000 gibi bir zirveye erişmiştir. Bundan sonra şehrin nüfusu, özellikle şehrin kuzey ve batısında olana Etna Dağı yamaçlarında bulunan varoş balediyeler doğru kaymıştır. Katanya komününün belediye sınırları içinde nüfusunun 19. ve 20. yüzyılarda gelişmesi resmi nüfus sayımı sonuçlarına göre şu gösterimde özetlenmiştir:
Kişi
Metropoliten Katanya şehri nüfusu
Metropoliten Katanya büyük şehri, şehrin merkezini kapsayan Katanya Komünü ve şehrin varoşlarının bulunduğu şehirsel alandaki 29 komünden oluşmaktadır. Bu Büyük Katanya nüfusu (12.2007 itibariyle) 752.895 kişi ölüp bunlardan 298.257 kişi Katanya Komünü belediye sınırları içinde ve 453.938 kişi varoşlarda yaşamaktadır.
Metropoliten Katanıya daha büyük bir alana sahip olan; Katanya şehri ile şehirsel sistemini tümününde bulundurmayan ve ayrı yetkilerle bir mülki idari birimi olan (2007 tahmini ile 1.081.915 kişi nüfuslu) Katanya ili karıştırılmalıdır.
Görülecek yerler
- Katedral meydanı ve Katedral (1169)
- "Fontana dell'Elefante (Fil Çeşmesi)" (1736)
- Ursino kalesi (1239)
- Antik Roma şehri kalıntıları ve amfi-tiyatro
- Eski benediktin San Nicolo Manastırı ve üstü kapalı avlusu
Kardeş şehirler
Katanya su kentlerle kardes sehir baglantisi kurmustur:
Resimler
-
Katanya - ucaktan goruntu -
Katanya - havadan manzara -
Katanya - Katedral -
Katanya - Barok stili kiliseleriyle Via Crociferi -
Vista notturna di un palazzo barocco -
Katanya - Via Gemmellaro -
Katanya - Via Etna'da bayram kalabagi -
Katanya - bir konak avlusu -
Katanya - Barok stili bir konak balkonu -
Katanya - Barok stili bir konak penceresi -
Katanya - Katedral meydani -
Katanya - Katedral meydani -
Katanya - Biscari Sarayi -
Katanya - Opera bestecisi Vincenzo Bellini evi -
Katanya - Kaderalde opera bestecisi Vincenzo Bellini lahti -
Katanya - balik pazari -
Ursino Kalesi -
Katanya - Palazzo dei Chierici Sarayi ve Uzeda limani -
Katanya'nın sembolü, U Liotru
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
 |
Wikimedia Commons'ta Katanya ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Katanya Belediyesi resmi websitesi (İtalyanca)
- Curlie'de Katanya (DMOZ tabanlı) (İtalyanca)