Karalahana
| Karalahana | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Karalahana bitkisi
| ||||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
Kültür Grubu
| ||||||||||||||||||||
|
Brassica oleracea Acephala |
Karalahana ya da yaprak lahana (Brassica oleracea Acephala), turpgillerden (Brassicaceae), geniş ve kalınca gevşek kat kat yaprakları olan, kış sebzesi olarak yetiştirilen ve yaprakları koyu yeşil olan bir lahana çeşididir. Karadeniz (Artvin, Bartın, Kastamonu, Zonguldak, Karabük, Samsun, Giresun, Ordu, Rize, Trabzon) halkının temel besin maddesidir. Yaz-kış yenilen bu sebzenin adı Eski Yunanca'daki lahana "yenilebilen sebze"[1] kelimesinden gelmekte ve bölgede (Lazca); Lu farklı yörelerdeki adlarıyla Kelem, (Ordu[2] ve Giresun'un[3] tamamı, Trabzon'un Şalpazarı[4] ilçesi, Samsun'un Çarşamba, Terme ve Salıpazarı ilçeleri); Pancar, Pezük (Gürcüce); Şaviphali,[5] (Zonguldak, Bartın, Kastamonu); Kara Mancar (Ayrıca Mancar-Manca çeşitli yörelerde Kara Lahana dışında çeşitli otlardan yapılan yiyecek anlamınıda taşır. Yani Kara Lahana dışındaki Yeşilliklerede Mancar-Manca denmektedir. Manca veya Mancar Kelimesinin kökeninin İtalyanca; Mangia, Latin dillerinde ve Rumence'de ki Mangiare kelimesinden geldiği sanılır.)[6] olarak da bilinmektedir.
Lahana, çoğunlukla sonbahar ve kış hasadında, çoğu taze sebze bulunamazken yetiştirilir. Soğuk hava, kalitesini ve lezzetini artırır. Yaprakları taze olarak veya pişmiş sebze olarak yenebilir.
İçerdiği A, B6, C, K vitaminleri, Folik asit, lif, karotenoidler, kalsiyum, demir ve manganez miktarı nedeniyle süper gıda olarak kabul edilmektedir. Bağışıklık sistemini destekleme, kan basıncını düzenleme ve çeşitli kanser türlerinin riskini azaltma gibi sağlık açısından faydaları bulunmaktadır.[7]
İçeriği
[değiştir | kaynağı değiştir]100 gram taze karalahana ortalama şunları içerir:
| g | mg | mg | |||
|---|---|---|---|---|---|
| Karbonhidrat | 8.8 | B1 vitamini | 0,02 | Demir | 1,47 |
| Protein | 4.3 | B2 vitamini | 0,20 | Kalsiyum | 150 |
| Yağ | 0,9 | C vitamini | 120 | Karoten | 5,3 |
| Enerji değeri | 207 kJ |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Özhan Öztürk. Karadeniz Ansiklopedik Sözlük 27 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. İstanbul, 2005. s. 625
- ^ "Türkiye Kültür Portalı Ordu/Pancar Çorbası Tarifi". 16 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Giresun İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü/Giresun Pancar Çorbası Tarifi". 19 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Şalpazarı Derneği/Şalpazarı Mutfağı". 1 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Öztürk. Age. 624-624
- ^ "Türk Dil Kurumuna Göre Manca". 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Kale: Discover the 'secret powers' of this superfood". Mayo Clinic Health System. 20 Kasım 2024. 18 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2024.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Karalahananın mucizevî faydaları 19 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Kırmızı (KARA) Lahana Nedir?
