Karakale, Hanak
| Karakale | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Karakale Karakale'nin Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Hanak |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 2300 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 61 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75900 |
Karakale, Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Karakale köyünün eski adı Şavtsihe'dir. Gürcüce bir yer adı olan Şavtsihe (შავციხე) "kara kale" anlamına gelir. 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı eski Osmanlı mufassal defterinde Şavsihe (شاوسخی) olarak geçer.[3] Bu yer adı daha sonra Türkçeye Kara Kala (قرە قلعە) / Karakale olarak çevrilmiş ve kayıtlara bu şekilde geçmiştir.[4]
Şavtsihe / Şavsiha köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Eruşeti'de yer alıyordu. Nitekim Osmanlılar bu köyü 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirdi. 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre köy Ardahan-i Büzürg livasının Meşe nahiyesine bağlıydı. Büyük olasılıkla Gürcü-Osmanlı savaşı sırasında köy boşaldığı için bu defterde de boş olarak kaydedilmiştir.[3]
Şavsiha adı daha sonra "Kara Kala" olarak Türkçeye çevrilmiştir. Nitekim Rus idaresi 1886 nüfus sayımında köyü "Karakala-Meşa" (Каракала-Меша) adıyla kaydetmiştir. Başka yerlerdeki "Karakala"dan ayırt etmek için yanına eski nahiye "Meşe"nin de adının yazıldığı görülmektedir. Çarlık Rusya köyü ve Ardahan bölgesini 1877-1878 savaş sonrasında Berlin Antlaşması'yla ele geçirmişti. 1886 yılında köyde, "Türk" olarak kaydedilmiş olan 103 kişi yaşıyordu.[5]
Karakala köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında Rusya'nın bölgeden çekilmesinden bir süre sonra, bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. Sovyet Rusya'nın Bolşevik hükûmeti 7 Mayıs 1920'de Gürcistan hükûmetiyle imzaladığı Moskova Antlaşması'yla da Ardahan bölgesini bağımsız Gürcistan'ın bir parçası olarak tanıdı. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti'nin Tiflis hükûmetine verdiği ültimatom üzerine Gürcü idaresinin çekilmesinin ardından Ardahan bölgesi ve Karakala köyü fiilen Türkiye'ye katıldı. Gürcistan'ın topraklarının işgal edilmesinin ardından Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması'yla, Karakala köyünü de kapsayan Ardahan bölgesi Türkiye'ye bırakıldı.[6]
Karakale köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Kara Kala (قرە قلعە) adıyla Kars vilayetinin Ardahan kazasının Hanak nahiyesine bağlıydı.[4] 1935 genel nüfus sayımında aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 326 kişiden oluşuyordu.[7] Karakale köyünde 1965 yılında 553 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde 162 kişi okuma yazma biliyordu.[8]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Köy, Ardahan il merkezine 46 km, Hanak ilçe merkezine 20 km uzaklıktadır.[9]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 61[2] |
| 2021 | 62[2] |
| 2020 | 71[2] |
| 2019 | 71[2] |
| 2018 | 72[2] |
| 2017 | 79[2] |
| 2016 | 82[2] |
| 2015 | 91[2] |
| 2014 | 86[2] |
| 2013 | 104[2] |
| 2012 | 101[2] |
| 2011 | 93[2] |
| 2010 | 107[2] |
| 2009 | 103[2] |
| 2008 | 123[2] |
| 2007 | 106[2] |
| 2000 | 210[9] |
| 1990 | 365[10] |
| 1985 | 577[11] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Karakale, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Hanak Karakale Köy Nüfusu". Nufusune.com. 22 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020.
- ^ a b "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 556". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2021.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 760.
- ^ ""Ardahan kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2021.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2021.
- ^ 1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 210.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 359.
- ^ a b "Karakale Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.