Kalmahi Kalesi
Kalmahi Kalesi (Gürcüce: კალმახის ციხე), tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı Yanıkkaval köyünün kuzeyinde Orta Çağ'da Gürcüler tarafından inşa edilmiş kaledir. Eski adı Solomonisi olan Evbakan köyünün güneyinde yer alan kale, bu köyün adından dolayı halk tarafından Solomon Kala olarak da adlandırılmıştır.[1]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kalmahi Kalesi'nin bulunduğu Tao bölgesi, Orta Çağ'da Gürcistan'ın bir parçasıydı. "Kalmahi" (კალმახი) de Gürcücede alabalık anlamına gelir.[2] 8. yüzyılda inşa edilmiş olan Kalmahi Kalesi, Tao bölgesinin merkeziydi. Bu bölgeden kurulmuş olan Kalmahi Prensliği adını bu kaleden almıştır. Gürcü kralı Gurgen kaleyi kraliyet ikâmetgahının olarak kullanmıştır. Kldekari'de ayaklanmış olan eristavi Liparit Bağvaşi ve oğlu İvane Gürcü kralı IV. Bagrat'a bu kalede teslim edilmiştir. 1549 tarihli Gürcistan seferinin ardından Kalmahi Kalesi ve Tao bölgesi Osmanlıların eline geçmiştir. Osmanlı döneminde kale Solomon Kala (Solomonisi Kalesi) olarak adlandırıldığı için kalenin büyük bir olasılıkla özgün adı olan Kalmahi adı unutulmuştur. Kalmahi Kalesi, yıkık halde günümüze ulaşmıştır.[3]
Mimari
[değiştir | kaynağı değiştir]Kalmahi Kalesi (105 × 30 m), Yanıkkaval köyünün kuzeyinde kayalık bir tepede inşa edilmiştir. Kalenin giriş kapısı günümüze büyük ölçüde sağlam ulaşmıştır. Kayalık tepenin dış hatları boyunca dolanan duvarları, büyük ölçüde yıkılmıştır. Kalenin içinde birkaç adet sarnıç bulunmaktadır. Kalenin kubbeli kilisesi ise yıkılmıştır. Kalenin eteğinde eski bir yerleşim alanın izleri vardır. Bu yerleşimin kaleni rabatı olduğu tahmin edilmektedir. Kale, Solomonisi Manastırı'nı yukarından görmektedir.[4][5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 259, ISBN 978-9941-478-17-8.
- ^ A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt ISBN 0-9535878-3-5
- ^ ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, Tiflis, 1980, V. Cilt, s. 339
- ^ 2017 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2017 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2018, s. 56. ISBN 978-9941-9470-9-4
- ^ Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 259, ISBN 978-9941-478-17-8.
