Şeytan Kalesi
ქაჯისციხე (kacistsih’e) | |
 | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Durum | Sağlam |
| Konum | Yıldırımtepe, Çıldır |
| Koordinatlar | 41°09′15″K 43°07′53″D / 41.15417°K 43.13139°D |
| Tamamlanma | Bilinmiyor |
| Yükseklik | |
| Mimari | Gürcü mimarisi |
Şeytan Kalesi (Gürcüce: ქაჯისციხე; okunuşu: “kacistsih’e"), Ardahan iline bağlı Çıldır ilçesinin Yıldırımtepe köyünde yer alan eski bir kaledir. Tarihsel Eruşeti bölgesindeki bu kale Gürcüce kaynaklarda “Kacistsihe” (Şeytan Kalesi) olarak geçer ve Osmanlıların bölgeyi ele geçirmesinden sonra kalenin adı Gürcüceden çevrilmiştir.[1]
Ünlü Gürcü şair Şota Rustaveli’nin 12. yüzyılda kaleme aldığı Kaplan Postlu Adam adlı destanda sözü edilen “Kacta Tsihe”nin Alamut Kalesi değil de Şeytan Kalesi olduğuna dair görüşler vardır.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Şeytan Kalesi’nin Urartular zamanında inşa edildiğine dair ileri sürülen görüşler vardır. Ancak bu görüşler herhangi bir tarihsel kaynağa dayanmamaktadır. Daha geç tarihli kaynakların verdiği bilgiye göre kalenin erken orta çağ kalesi olması gerektiği anlaşılmaktadır. Bununla birlikte konumu itibarıyla böyle bir yerin daha eski tarihlerde de kale olması ihtimali çok yüksektir. Ne var ki bunu kanıtlayacak kaynaklar henüz mevcut değildir.[2]
Gürcü prensliği Samtshe-Saatabago ile komşu devletlerin 1561-1587 arasındaki tarihini anlatan Meshuri Matiane adlı vakayinameye göre Şeytan Kalesi Samtshe-Saatabago'nun yönetimindeyken, bu prensliğin hükümdarı II. Manuçar Lala Mustafa Paşa’yla anlaşmış ve içinde Şeytan Kalesi’nin de yer aldığı altı kaleyi Osmanlılara vermiştir.[3][4] 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde kale, Gürcüce adına uygun biçimde Kacisiha (كاجسخە) olarak kaydedilmiştir. Bu tarihte Tetra Tsihe'nin adı Ağca Kala (sonra Akçakale), Okros Tsihe'ninki Altun Kala'ya (sonra Altunkale) Türkçeye çevrilmiş olduğu halde, Kacistsihe adının henüz değiştirilmediği görülmektedir. Kalenin adı daha sonra Şeytan Kala olarak çevrilmiştir.[5] Şeytan Kalesi Gürcistan Krallığı ve Samtshe-Saatabago dönemlerinde olduğu gibi, 16. yüzyıldan itibaren Osmanlılar zamanında da kullanılmıştır. Kalenin yakınında bir ticaret alanı olduğu bilinmektedir. Rabat olarak bilinen bu yer daha sonra sıradan yerleşmeye dönüşmüştür.[2]
Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]
Şeytan Kalesi, eski adı Rabat olan ve günümüzde Çıldır kasabasının mahallesi sayılan Yıldırımtepe'nin 1,3 km kuzeyinde, bir derenin sağ kıyısında kayalık bir tepede yer alır. Üç tarafı uçurum olan bu tepeye sadece bir yönden ulaşmak mümkündür. Kaleye bu konumundan dolayı ulaşımının ve ele geçirilmesinin zor olması nedeniyle Şeytan Kalesi dendiği sanılır. Ancak kalenin ele geçirilememesinden dolayı kaledekilerin yenilmezliği kötü ruhlarla, şeytanla bağlantılı olduğu gibi halk arasında bir efsane de mevcuttur.
Deniz seviyesinden 1910 metre yükseklikteki kale günümüze hayli sağlam biçimde ulaşmıştır. Simetrik olmayan bir plana sahip olan kalenin ebatları 161 × 93 metredir ve kalenin üç kulesi vardır. Bunlardan biri günümüze sağlam ulaşmıştır.
Günümüzde gece aydınlatılmakta olan Şeytan Kalesi’ne hemen yakınındaki seyir tepesine kadar döşeli bir araç yoluyla, bu noktadan sonra da bir patikayla ulaşılmaktadır. Şeytan Kalesi’nde 14. yüzyılda inşa edilmiş tek nefli bir kilise vardır. Kalenin alt kısmında kalan ve Aziz Stefan’a adanmış olan bu kiliseden geriye sadece dört duvar kalmıştır.[6] Kalede ayrıca sarnıç ve dereye inen merdiven basamakları kalıntıları günümüze ulaşmıştır.[7]
Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayıma hazırlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 32". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2021.
- ^ a b Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 395, ISBN 9789941478178.
- ^ "Tsisana Abuladze, "Atabey II. Manuçar (Gürcüce)". 26 Ekim 2019.
- ^ "Kartlis Tshovreba (Gürcüce)". 26 Ekim 2019. 26 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2019.
- ^ "Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayıma hazırlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 31-32". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2021.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 216, ISBN 9789941478178.
- ^ "Ardahan Kaleleri". canardahan.tr.gg. 23 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
