Kırmızı Köprü (sınır)
Kırmızı Köprü (Azerice: Qırmızı Körpü; Gürcüce: წითელი ხიდი, Tsiteli Khidi) Gürcistan ve Azerbaycan arasındaki sınır geçiş noktasıdır. Tiflis'ten Gence'ye giden yolun üzerinde bulunur.[1] Terim, Türkçeye Kırmızı Köprü olarak çevrilmiştir. Köprünün adı Hhrami Nehrinin üzerinden geçen ve kırmızı tuğlalardan yapılmış başka bir kemer köprüden gelmektedir. Bu köprü sınır karakollarının arasında ve insan yerleşiminin olmadığı topraklarda konumlanmıştır. Köprünün mevcut yapısı çoğunlukla 17. yüzyıldan kalmadır, ancak bölgede 12. yüzyıldan kalma başka bir köprü vardır. 'Kırmızı' köprü 1998 yılına kadar günlük olarak kullanılıyordu. 1998 yılında TRACECA (Avrupa-Kafkasya-Asya) projesinin bir parçası olarak yeni ve çok daha büyük bir köprünün tamamlanmasıyla kullanımı azalmıştır.
Ermeni tarihçi Musa Kalanakuteli'ye göre, 10. yüzyılda köprü çoktan yıkılmıştı. 10. ve 17. yüzyıllar arasında bölgede hiçbir köprü yoktu ve halk arasında “yıkılmış köprü” olarak biliniyordu. Modern köprü kırmızı tuğlalardan yapılmıştır, bu yüzden Rusya döneminde "kırmızı köprü" olarak adlandırılmıştır. Köprünün uzunluğu 175 metre, genişliği 4,3 m, yüksekliği ise 10 ila 12 metre arasında değişmektedir. Köprüde gümrük, ulaşım veya kamyonlar için kullanılabilecek farklı tipte alanlar vardır. Köprü, Gürcistan'ın ekonomik ve politik durumu için büyük öneme sahiptir. Gürcistan için koruyucu öneme sahip olan köprünün bulunduğu bölgede sık sık çatışmalar yaşandı. 7 Eylül 1795'te, Ağa Muhammed Şah'ın kalabalık ordusu, köprünün savunmasını terk eden II. Erekle birliklerinin 200 üyesine meydan okudu. Köprü savunucuları binlerce düşman askerinin saldırısına dayanamadı ve büyük bir kayıpla geri çekildi. Şubat 1921'de, bu alanda Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti savaşçıları ile Bolşevik birlikleri (Kızıl Ordu) arasında bir çatışma yaşandı. Bolşevik ordusu, Gürcülerin direnişine rağmen, kırmızı köprüyü ele geçirdi ve Tiflis'e saldırdı.
Kırmızı Köprü Marketi[değiştir | kaynağı değiştir]
1990'lı yıllarda bölgede hiçbir devlete bağlı olmayan bir market vardı.[2] Market, büyük ölçüde Gürcistan'ın Marneuli bölgesinde yaşayan etnik Azerbaycanlılar tarafından işletiliyordu ve Gürcistan'ın kaçakçılıkla mücadele kampanyasının bir parçası olarak 2006'nın ilkbaharında tartışmalı bir şekilde kapatıldı.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2019.
- ^ Azerbaijan with excursions to Georgia published by Trailblazer, third edition, page 265