Kırkpınar Yağlı Güreşleri
| Kırkpınar Yağlı Güreş Festivali | |
|---|---|
 | |
| Ülke | Türkiye |
| Kaynak | 00386 |
| Bölge | Avrupa ve Kuzey Amerika |
| Tescil geçmişi | |
| Tescil | 2010 (5. oturum) |
Kırkpınar Yağlı Güreşleri, geleneksel Türk yağlı güreş turnuvası. Her sene haziran ayı sonu ile temmuz ayı başında Edirne'de düzenlenir. Pehlivanlar üç gün süresince er meydanında mücadele ederler. Son gün yapılan finallerde her boyun (kategorinin) birinci, ikinci ve üçüncüleri belirlenir. Bunlardan en önemlisi başpehlivandır. Güreşler esnasında Kırkpınar Festivali düzenlenir ve çeşitli etkinlikler gerçekleştirilir.
Yağlı güreş, geleneksel Türk sporları içinde ön sıralarda yer alan bir spor dalıdır. Osmanlı Devleti'nin her yerinde düzenlenen panayırların hepsinde güreş yapılır ama bunların içinde yalnız Kırkpınar’da “baş”ı kazanan pehlivan, gelecek senenin Kırkpınar güreşlerine kadar “başpehlivan” bilinirdi. Bu düşünce günümüzde de devam etmektedir.
Kırkpınar Yağlı Güreş Turnuvaları[değiştir | kaynağı değiştir]
Başpehlivan[değiştir | kaynağı değiştir]
Baş boyunda şampiyon olan güreşçi Kırkpınar'ın birincisi ve başpehlivan ilan edilir.
Osmanlı dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]
|
|
Cumhuriyet dönemi[1][değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıl | Sayı | Başpehlivan | Açıklama | Not |
|---|---|---|---|---|
| 1924 | 564. | Benli Abdullah | ||
| 1925 | 565. | Geçkinli Yusuf | ||
| 1926 | 566. | Kara Emin | ||
| 1927 | 567. | Manisalı Rıfat | ||
| 1928 | 568. | Kayıkçıoğlu Ahmet | ||
| 1929 | 569. | Gostivarlı Mülayim | ||
| 1930 | 570. | Bandırmalı Kara Ali | ||
| 1931 | 571. | Bandırmalı Kara Ali | ||
| 1932 | 572. | Bandırmalı Kara Ali | ||
| 1933 | 573. | Bandırmalı Kara Ali | ||
| 1934 | 574. | Beraberlik | ||
| 1935 | 575. | Tekirdağlı Hüseyin | ||
| 1936 | 576. | Tekirdağlı Hüseyin | ||
| 1937 | 577. | Tekirdağlı Hüseyin | ||
| 1938 | 578. | Tekirdağlı Hüseyin | ||
| 1940 | 579. | Tekirdağlı Hüseyin | ||
| 1941 | 580. | Tekirdağlı Hüseyin | ||
| 1942 | 581. | Tekirdağlı Hüseyin | ||
| 1943 | 582. | Babaeskili İbrahim | ||
| 1944 | 583. | Hayrabolulu Süleyman | ||
| 1945 | 584. | Yok | ||
| 1946 | 585. | Sındırgılı Şerif | ||
| 1947 | 586. | Beraberlik | ||
| 1948 | 587. | Kulelili Mustafa | ||
| 1949 | 588. | Sındırgılı Şerif | ||
| 1950 | 589. | Hayrabolulu Süleyman | [2][3] | |
| 1951 | 590. | İrfan Atan | ||
| 1952 | 591. | Tarzan Mehmet | ||
| 1953 | 592. | İrfan Atan | ||
| 1954 | 593. | İbrahim Karabacak | ||
| 1955 | 594. | İrfan Atan | ||
| 1956 | 595. | İbrahim Karabacak | ||
| 1957 | 596. | Hasan Acar | ||
| 1958 | 597. | İrfan Atan | ||
| 1959 | 598. | İbrahim Karabacak | ||
| 1960 | 599. | İbrahim Karabacak | ||
| 1961 | 600. | Mehmet Ali Yağcı | ||
| 1962 | 601. | Baş pehlivanlık güreşi yapılmadı | ||
| 1963 | 602. | Sezai Kanmaz | ||
| 1964 | 603. | Mehmet Ali Yağcı | ||
| 1965 | 604. | Kara Ali | ||
| 1966 | 605. | Mustafa Bük | ||
| 1967 | 606. | Mustafa Bük | ||
| 1968 | 607. | Mustafa Bük | ||
| 1969 | 608. | Nazmi Uzun | ||
| 1970 | 609. | Baş pehlivanlık güreşi yapılmadı | ||
| 1971 | 610. | Hasan Şahin | ||
| 1972 | 611. | Mustafa Yıldız | ||
| 1973 | 612. | Davut Yılmaz | ||
| 1974 | 613. | Kara Ali | ||
| 1975 | 614. | Sonuç alınamadı | ||
| 1976 | 615. | Aydın Demir | ||
| 1977 | 616. | Aydın Demir | ||
| 1978 | 617. | Aydın Demir | ||
| 1979 | 618. | Sabri Acar | ||
| 1980 | 619. | Mehmet Güçlü | Finalde Sabri Acar'ı yenerek unvanı aldı. | |
| 1981 | 620. | Mustafa Yıldız | Finalde Aydın Demir'i yenerek unvanı aldı. | |
| 1982 | 621. | Hüseyin Çokal | Finalde Sabri Acar'ı yenerek unvanı aldı. | |
| 1983 | 622. | Hüseyin Çokal | Finalde İbrahim Gümüş'ü yenerek unvanı aldı. | |
| 1984 | 623. | Hüseyin Çokal | Finalde Sabri Acar'ı yenerek unvanı aldı. | |
| 1985 | 624. | Sabri Acar | Finalde Mehmet Güçlü'yü yenerek unvanı aldı. | |
| 1986 | 625. | İbrahim Gümüş | Finalde Recep Kılıç'ı yenerek unvanı aldı. | |
| 1987 | 626. | Recep Kılıç | Finalde Saffet Kayalı'yı yenerek unvanı aldı. | |
| 1988 | 627. | Recep Gürbüz | Finalde Recep Kılıç'ı yenerek unvanı aldı. | |
| 1989 | 628. | Saffet Kayalı | Finalde Mehmet Güçlü'yü yenerek unvanı aldı. | |
| 1990 | 629. | Ahmet Taşçı | Finalde Kadir Birlik'i yenerek unvanı aldı. | |
| 1991 | 630. | Ahmet Taşçı | Finalde Bülent Gürbüz'ü yenerek unvanı aldı. | |
| 1992 | 631. | Ahmet Taşçı | Finalde Abdullah Ersoy'u yenerek unvanı aldı. | |
| 1993 | 632. | Ahmet Taşçı | Finalde Sezgin Yüksel'i yenerek unvanı aldı. | |
| 1994 | 633. | Cengiz Elbeye | Finalde Ahmet Taşçı'nın sakatlanınca pes etmesi sonucu unvanı aldı. | |
| 1995 | 634. | Ahmet Taşçı | Finalde Sezgin Yüksel'i yenerek unvanı aldı. | |
| 1996 | 635. | Ahmet Taşçı | Finalde Mehmet Yılmaz'ı yenerek unvanı aldı. | |
| 1997 | 636. | Ahmet Taşçı | Finalde Cengiz Elbeye'yi yenerek unvanı aldı. | |
| 1998 | 637. | Cengiz Elbeye | Finalde Ahmet Taşçı'yı yenerek unvanı aldı. | |
| 1999 | 638. | Ahmet Taşçı | Finalde Vedat Ergin'i yenerek unvanı aldı. | |
| 2000 | 639. | Ahmet Taşçı | Finalde Mehmet Yılmaz'ı yenerek unvanı aldı. | |
| 2001 | 640. | Vedat Ergin | Finalde Ahmet Taşçı'yı yenerek unvanı aldı. | |
| 2002 | 641. | Hasan Tuna | Savaş Yıldırım dopingli ilan edildi ve unvanı alındı. | |
| 2003 | 642. | Kenan Şimşek | Finalde Şaban Yılmaz'ı yenerek unvanı aldı. | |
| 2004 | 643. | Recep Kara | Finalde Ahmet Taşçı'yı yenerek unvanı aldı. | |
| 2005 | 644. | Şaban Yılmaz | Finalde Ekrem Yavuz'u yenerek unvanı aldı. | |
| 2006 | 645. | Osman Aynur | Finalde Recep Kara'yı yenerek unvanı aldı. | |
| 2007 | 646. | Recep Kara | Finalde Hasan Tuna'yı yenerek unvanı aldı. | |
| 2008 | 647. | Recep Kara | Finalde Ekrem Yavuz'u yenerek unvanı aldı. | |
| 2009 | 648. | Mehmet Yeşil Yeşil | Finalde Recep Kara'yı yenerek unvanı aldı. | |
| 2010 | 649. | Mehmet Yeşil Yeşil | Finalde Ali Gürbüz'ı yenerek unvanı aldı. | [4] |
| 2011 | 650. | Ali Gürbüz | Finalde Recep Kara'yı yenerek unvanı aldı. | [5] |
| 2012 | 651. | Ali Gürbüz | 2. kez Finalde tekrar Recep Kara'yla karşılaşarak unvanı aldı. | [6] |
| 2013 | 652. | İsmail Balaban | Ali Gürbüz dopingli ilan edildi ve unvanı alındı. | [7][8] |
| 2014 | 653. | Fatih Atlı | Finalde İsmail Balaban'ı yenerek unvanı aldı. | [9] |
| 2015 | 654. | Orhan Okulu | Finalde Osman Aynur'u yenerek unvanı aldı. | [10] |
| 2016 | 655. | Recep Kara | Finalde Mehmet Yeşil Yeşil'i yenerek unvanı aldı. | [11] |
| 2017 | 656. | İsmail Balaban | Finalde Orhan Okulu'yu yenerek unvanı aldı. | [12] |
| 2018 | 657. | Orhan Okulu | Finalde Şaban Yılmaz'ı yenerek unvanı aldı. | [13] |
| 2019 | 658. | Ali Gürbüz | Finalde Orhan Okulu'yu yenerek unvanı aldı. | [14] |
| 2020 | 659. | - | COVID-19 pandemisi'nden dolayı düzenlenmedi. | [15] |
| 2021 | 660. | Ali Gürbüz | Finalde İsmail Koç'u yenerek unvanı aldı. | [16] |
| 2022 | 661. | Mustafa Taş | Cengizhan Şimşek cezalı ilan edildi ve unvanı alındı. | [17] |
| 2023 | 662. |
Geçmişten günümüze Kırkpınar ağaları[değiştir | kaynağı değiştir]
1950 yılından bugüne kadar Kırkpınar ağaları şunlardır:
- YIL : KIRKPINAR AĞASI
- 1950 Edirneli Murat Şener
- 1951 Edirneli Murat Şener
- 1952 Edirneli Murat Şener
- 1953 Edirneli Nurettin Manyas
- 1954 Edirneli Yaşar Yardımcı
- 1955 Edirneli Mehmet Çardaktan
- 1956 Edirneli İbrahim Bildik
- 1957 Edirneli Hüseyin Özakıncı
- 1958 Ahırköylü Ahmet Merter
- 1959 Ahırköylü Ahmet Merter
- 1960 Edirneli Salim Doğramacılar
- 1961 Edirneli Hilmi Atakan
- 1962 Edirneli Muhittin Ağaoğulları
- 1963 İstanbullu Ali Rıza Keleşoğlu
- 1964 Edirneli Hasan Vatan
- 1965 Edirneli Hakkı Meriç
- 1966 Karamürselli Muzaffer Bilge
- 1967 Çanakkaleli Süleyman Şahin
- 1968 Çanakkaleli Süleyman Şahin
- 1969 Karamürselli Gazanfer Bilge
- 1970 Karamürselli Gazanfer Bilge
- 1971 İstanbullu Celal Hacı Eyüpoğlu
- 1972 Babaeskili Doğan Görkey
- 1973 Tokatlı Hamit Kaplan
- 1974 Samsunlu Şevki Alan
- 1975 Akyazılı Zülküf Karabulut
- 1976 Akyazılı Zülküf Karabulut
- 1977 Adapazarlı Fethi Atan
- 1978 Tekirdağlı Sebahattin Tekcan
- 1979 Bandırmalı Süleyman Özmercan
- 1980 Edirneli Cemal Pul
- 1981 Edirneli Mehmet İriş
- 1982 Edirneli Ali Ayağ
- 1983 Edirneli Ali Ayağ
- 1984 İstanbullu Mustafa Bilgin
- 1985 İstanbullu Mustafa Bilgin
- 1986 İstanbullu Halil Kılıçoğlu
- 1987 Samsunlu Hasbi Menteşoğlu
- 1988 Bursalı İbrahim Çayla
- 1989 Malatyalı Kemal Özkan
- 1990 Çanakkaleli Murat Köse
- 1991 Bayburtlu Alper Yazoğlu
- 1992 Bayburtlu Alper Yazoğlu
- 1993 Bayburtlu Alper Yazoğlu
- 1994 İstanbullu Oğuzhan Bilgin
- 1995 Tokatlı Hüseyin Şahin
- 1996 Tokatlı Hüseyin Şahin
- 1997 Tokatlı Hüseyin Şahin
- 1998 Tokatlı Hüseyin Şahin
- 1999 Babaeskili Ayhan Sezer
- 2000 Emin Doğnasoy
- 2001 Mustafa Saruhan Adına Oğlu Murat Saruhan
- 2002 Mardinli M.Sait Yavuz
- 2003 Necdet Çakır (Zübeyde Kavraz Ağalık Bedelini Ödemeyince Yerine Ağa Olmuştur)
- 2004 Edirneli Mustafa Altunhan
- 2005 İzmitli Adem Tüysüz
- 2006 İzmitli Adem Tüysüz
- 2007 İzmitli Adem Tüysüz
- 2008 Mehmet Cadıl
- 2009 Seyfettin Selim
- 2010 Seyfettin Selim
- 2011 Seyfettin Selim
- 2012 Seyfettin Selim
- 2013 Seyfettin Selim
- 2014 Süleyman Mecek
- 2015 Seyfettin Selim
- 2016 Seyfettin Selim
- 2017 Seyfettin Selim
- 2018 Seyfettin Selim
- 2019 Seyfettin Selim
- 2021 Seyfettin Selim
- 2022 Seyfettin Selim
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Yağlı güreşlerin tarihi 4500 yıldan öncesine uzanmaktadır. Bulunan en eski kanıtlar M.Ö. 2650 yılına aittir. Antik Mısır'a ve Asur Krallığı'na ait buluntular yaklaşık olarak aynı döneme aittir.
Efsaneye göre 1346 yılında Orhan Gazi'nin Rumeli'yi ele geçirmek için düzenlediği seferler sırasında, büyük oğlu Süleyman Paşa 40 askerle Bizanslılar'a ait Domuzhisar'ın üzerine yürür. Baskınla burasını ele geçirirler. Öteki hisarların da ele geçirilmesinden sonra, 40 kişilik öncü birlik geri dönerler ve şimdi Yunanistan'ın topraklarında kalan Samona'da mola verirler. 40 cengaver burada güreşe tutuşurlar. Saatlerce süren güreşlerde, adlarının Ali ile Selim olduğu rivayet edilen iki kardeşin bir türlü yenişemedikleri görülür.
Daha sonra bir Hıdrellez gününde, Edirne yakınlarındaki Ahıköy çayırında aynı çift yeniden güreşe tutuşurlar. Bütün bir gün güreşmelerine rağmen yine yenişemeyen kardeş pehlivanlar, gece boyunca da mum ve fener ışığında mücadelelerini sürdürmeye devam ederler. Ancak solukları kesilerek oldukları yerde can verirler.
Arkadaşları onları aynı yerdeki bir incir ağacının altına gömerek oradan ayrılırlar. Yıllar sonra ise aynı yere gittiklerinde iki pehlivanın mezarlarının bulunduğu yerde gür bir pınar görürler. Bundan sonra halk orada yatanların anısına o yöreye, "Kırkpınar" adını verirler.
I. Murad, Edirne'nin alınmasından sonra Edirne’de güreşçiler tekkesi kurmuş ve bundan böyle de her sene güreş yapılması bir gelenek haline gelmiştir.
Bir başka iddiaya göre ise Kırpınar Güreşleri'nin tarihçesi çok daha öncesine dayanır. M. Atıf Kahraman'ın aktardığına göre Sarı Saltuk Bizans'ın ve Bulgarların içinde bulunduğu karmaşadan yararlanarak 1261'de Edirne'yi de Bulgarlardan aldı. Sarı Saltuk 40 yıl Edirne'de kaldıktan sonra Dobruca'ya gitmek zorunda kaldı ve burada öldü. Bunun üzerine Bizans hükümdarı Andronikos, oğlunu Edirne'ye vali yaptı. Bu iddiaya göre kendisi de bir pehlivan olan Sarı Saltuk Osmanlılardan önce Kırkpınar Güreşleri'ni ilk düzenleyen kişidir.
Osmanlı döneminde Kırkpınar Panayırı[değiştir | kaynağı değiştir]
Osmanlı Devleti döneminde yapılan Kırkpınar Panayırı, bazı yönleriyle Rumeli'nin diğer yerlerinde yapılan panayırların aynısıydı. Burada da çoğunlukla hayvan ve çeşitli eşyaların alış verişi yapılır. Kırkpınar'ı diğerlerinden ayrıcalığı, güreş, at yarışı, yaya koşusu gibi sportif faaliyetler “Ağa” tarafından düzenlenerek daha değerli ödüller verilmesidir.
Panayırın süresi 4 gündür.
Güreşlerin yapıldığı yer[değiştir | kaynağı değiştir]
Kırkpınar, Edirne'yi Ortaköy'e bağlayan 35 kilometrelik yolun üzerinde, Simavina (Samona) ile Sarı Hızır Köyleri arasında bulunan ve Balkan Savaşından sonra Yunanistan sınırlarında kalan Nazif Ağa tarlası da denilen çimenlik bir yerin adıdır. Bu alanın bir tarafı Topçu Ali Ağa'nın tarlası, bir tarafı çayırlık, bir tarafı Tikio'lu Recep Ağanın tarlası, bir tarafı Çilingiroğlu'nun sebze bahçesi ve bir tarafı da Kırklar çeşmesidir.
Balkan Savaşları ve I. Dünya Savaşı sonunda Kırkpınar Güreşleri Edirne ile Mustafapaşa yolu arasındaki "Virantekke" denilen yerde düzenlenmiştir.
Güreşler, 1923 yılından itibaren Edirne'nin "Sarayiçi" denilen yöresinde yapılmaya başlanmıştır.
Kırkpınar yağlı güreşlerinin ögeleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Kıspet[değiştir | kaynağı değiştir]
Yağlı güreşe çıkan her pehlivanın güreş malzemesinin başında kıspet gelir. Manda, dana veya malak derisinden yapılan kıspetin bel kısmı dört parmak genişliğinde ve kalın olur. Beli sarması için kalın bir ip geçirilen bu kısma kasnak denir.
Kıspetin diz kapağının altına gelen yere paça denir. Paça ile etin arasında paçabent denilen keçe konur. Deri kısım keçenin üzerine çekilir ve üzeri sicimle sıkıca bağlanır.
Sıkı bağlanmayan paçadan içeri giren parmaklar sayesinde oyun almak kolaylaşır. Güreşten sonra yağlanan kıspet zembil'e konularak saklanır.
Zembil[değiştir | kaynağı değiştir]
Kıspet, zembil adı verilen ve sazdan yapılan bir torbada taşınır ve saklanır. Güreşi bırakan pehlivan, zembilini duvara asmasından belli olur.
Yağ[değiştir | kaynağı değiştir]
Güreşçiler, kavranmaları güç olsun diye yağlanırlar. Pehlivanlar, güreş meydanının uygun bir yerinde yağ ve su ile doldurulmuş kazanların etrafında yağlanırlar. Pehlivanlar önce sağ elle sol omuza, göğüse, kol ve kıspete yağ sürerler. Daha sonra sol el ile aynı işlemi tekrarlarlar.
Güreşçiler bu arada birbirlerinin sırtlarını da yağlarlar. Güreş başladıktan sonra pehlivanlar çayırda dolaşan yağcılardan diledikleri zaman yağ ve su alabilirler.
Davul ve zurna[değiştir | kaynağı değiştir]
Yağlı güreşin en önemli ögelerinden olan davul ve zurnada Kırkpınar'a has bir melodi bulunmaktadır. Yağlı güreşlere çalacak olan müzisyenlerin güreş ezgilerini çok iyi bilmeleri, güreşin gidişatına göre müziğin ritmini ayarlamaları gerekmektedir.
Peşrev[değiştir | kaynağı değiştir]
Güreşin başlangıcı ve güreşe hazırlıktır. Ahenkli ve mevzulu bir biçimde güreşe ısınma hareketi olarak bilinen peşrev seyircilerin göz zevkini okşamasının yanında pehlivanın moralini yükseltir. Pehlivan peşrevle, kaslarını, nefsini, kalbini ve beynini başlayacak olan güreşe hazırlar. Güreşmek üzere çayıra çıkan pehlivanlar ahenkli bir şekilde ellerini ve kollarını sallayarak peşreve başlarlar. Peşrevde üç kez ileri üç kez de geri gidişten sonra yere sol diz ile çökülerek önce sağ el yere,dize,dudağa ve alına üç defa değdirilir. Bu merasim bittikten sonra sıçrayarak “Hadi bre” pehlivan diye nara atılır. Karşılıklı gidiş ve gelişten sonra rakibin paçaları yoklanır, sırtı sıvazlanır, enseler bağlanır, eller tutuşur ve böylece güreşe girilmiş olur.
Cazgır[değiştir | kaynağı değiştir]
Yağlı güreşlerdeki tüm pehlivanları seyircilere tanıtan, onları güreşe başlatan kişidir. “Salavatçı” da denilen Cazgır, hakem heyetinin ya da kura ile eşleştirilen pehlivanların adlarını, sanlarını, güreş oyunlarındaki hünerlerini uygun mısra ve dualarla tanıtır. Bu dua yörelere göre değişir. Pehlivanlıkta olduğu gibi cazgırlıkta da usta-çırak geleneği vardır. Ünlü cazgırlar arasında, Edirne Ayşekadın Camii imamı Sadık Hoca (Atılgan), Şirin Mustafa sayılabilir. Güreşlerin başlangıcının ilk günü olan Cuma günü, tüm güreşçiler pehlivanlar mezarlığını ziyaret ettikten sonra, Selimiye Camii'nde okutulan Mevlütün ardından Sarayiçi'ne gidilerek, küçük boylardan itibaren cazgırın duası ile güreşleri başlatırlar.
Güreş ağası[değiştir | kaynağı değiştir]
Yağlı güreşin ilk zamanlarında birkaç eski pehlivan köy ağaları veya güreşlerden anlayan birkaç kişi kurallara aykırı iş yapılmasın diye güreş meydanının bir köşesine oturur güreşleri kontrol ederlerdi. Bugün ise kuralları uygulayan hakem heyetleri oluşturulmuştur.
Kırkpınar Ağası[değiştir | kaynağı değiştir]
Kırkpınar güreşlerinin en temel ögelerinden biri ağalık müessesesidir. Önceleri pehlivanları güreşe çağıran, yarışmaları düzenleyen, gelen konukları ağırlayan, yemek ve yatacak yerlerini temin eden, örf ve adetlere uygun olarak güreşlerin yapılmasını sağlayan, ödüller veren Kırkpınar Ağaları idi. Ancak şimdi “Kırkpınar Ağası”, saydığımız bu faaliyetlerin hepsini karşılayamadığından ve bir etkinlik çerçevesine toplandığından, masrafların büyük çoğunluğu Belediyelerce karşılanmaktadır.
Altın kemer[değiştir | kaynağı değiştir]
Kırkpınar başpehlivanına verilen, Kırkpınar'ın en büyük ödülüdür. Kırkpınar’da başpehlivan olan güreşçi 1 yıl süreyle altın kemerin sahibi olur. Ancak aralıksız üç yıl arka arkaya başpehlivan olan güreşçi altın kemerin sürekli sahibi olur. Zamanımızda Altın Kemer'ler Belediyelerce yaptırılmaktadır.
Kırmızı dipli mum[değiştir | kaynağı değiştir]
Kırkpınar'ın davet simgesi “Kırmızı Dipli Mum”dur. Eskiden şehir ve köylerdeki kahvelere “Kırmızı Dipli Mum”lar asılarak, oradaki halk Kırkpınar'a davet edilirdi. Diğer bir deyişle davet için sadece “Kırmızı Dipli Mum” kullanılırdı.
Kırkpınar duası[değiştir | kaynağı değiştir]
Evliya Çelebi'nin aktardığına göre güreşlerde şu dua okunurdu:
"Allah Allah,
Hoca-i âlem,
Seyyid-i kâinat ve
Mu'ciz-i mevcudat,
Pür kemal cemal,
Muhammed Mustafa’ya salâvat
Engürü'de er yatar,
Rum’da Mehmed Buhari Sarı Saltuk,
Ton giyer."
Kurallar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Sırtüstü getirmek: Yağlı güreşin, en basit ve en çok bilinen kuralıdır. Rakip yerde iken sırtüstü çevrilerek veya ayakta iken düşürülerek yapılabilir.
- Açık düşürmek: Rakibini kıç üstü yere düşürmek ya da rakibin kendi düşmesi. Rakibin sırtı yere gelmemiş olsa bile göbeği meydana çıkacak kadar arka üstü veya yan düşmüş ise düşen güreşçi kaybeder.
- Çivi yukarı: Rakip ayaklarından yakalanır, baş üstü dikilir, sonra sırtı yere getirilirse, müsabaka kazanılmış olur.
- Kıspet çıkarmak: Kıspetin herhangi bir nedenle tamamen çıkması ya da boydan boya yırtılması bir yenilgi sebebidir.
- Pes etmek: Güreşçilerden biri herhangi bir nedenle "Pes ediyorum!" ya da sadece "Pes!" der veya rakibinin cinsel organına vurursa müsabakayı kaybetmiş olur.
- Tartarak yenmek: Taraflardan biri rakibini kucaklar, ayaklarını yerden keser, en az 3 adım yürürse müsabakayı kazanmış olur.
Boylar[değiştir | kaynağı değiştir]
Kırpınar'da pehlivanlar, şu kategorilerden birinde yarışabilirler: Minik 1, minik 2, minik 3, teşvik, tozkoparan, deste küçük boy, deste orta boy, deste büyük boy, küçük orta küçük boy, küçük orta büyük boy, büyük orta, başaltı ve baş.
Bunların haricinde en iyi peşrev yapan pehlivana ve en centilmen pehlivana da ödül verilmektedir.
Tarihte Kırkpınar'ın yapılamadığı yıllar[değiştir | kaynağı değiştir]
1877–1878 Osmanlı Rus Savaşı nedeniyle 1878, 1879, 1880 ve 1881 yıllarında da Kırkpınar Güreşleri yapılamadı.
- Balkan Savaşı'nda Edirne, 26 Mart–10 Temmuz 1913 tarihine kadar, Bulgar işgalinde kaldı. Bu nedenle 1913 yılı güreşleri de yapılamadı. Barış antlaşmasında Kırkpınar güreşlerinin yapıldığı yer, Türk sınırları dışında bırakıldığı için 1914 yılı güreşleri Edirne-Mustafa Paşa yolu üzerinde bulunan Viran- Tekke köyü ile Meriç Nehri arasındaki çayırlıkta yapıldı. Kara Emin Başpehlivanlığı kazandı.
- I. Dünya Savaşı nedeniyle (1914–1918) ve savaştan sonra Trakya, Yunan işgalinde kaldığı için 1919, 1920, 1921 ve 1922 yıllarında Kırkpınar Güreşleri yapılamadı.
- 25 Kasım 1922 tarihinde, Türk Ordusu Edirne'yi Yunanların işgalinden kurtarıldıktan sonra Cumhuriyet döneminde ilk güreşler 30 Mayıs 1924 günü Himaye-i Etfal (Çocuk Esirgeme Kurumu) yararına Sarayiçi'nde yapıldığı için 1923 yılında da Kırkpınar Güreşleri yapılamadı.
- 2020 yılında yapılması gereken 659. Kırkpınar Yağlı Güreşleri, Covid 19 salgını kapsamında alınan tedbirler nedeniyle yapılamamıştır.
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça ve dipnotlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2022.
- ^ "Başpehlivan Mehmet Yeşil Yeşil". Takvim. 27 Temmuz 2010. 29 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2022.
- ^ "Başpehlivan Ali Gürbüz". NTV Spor. 3 Temmuz 2011. 2 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2022.
- ^ "Başpehlivanın adı değişmedi". NTV Spor. 8 Temmuz 2012. 2 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2022.
- ^ "652. Tarihi Kırkpınar Yağlı Güreşleri şampiyonu Ali Gürbüz". NTV Spor. 7 Temmuz 2014. 2 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2022.
- ^ "Ali Gürbüz'e kötü haber". Hürriyet. 12 Ağustos 2013. 19 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2022.
- ^ "Kırkpınar'da başpehlivan Fatih Atlı oldu". Hürriyet. 26 Haziran 2014. 19 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2022.
- ^ "Kırkpınar'da başpehlivan belli oldu!". İHA. 25 Temmuz 2015. 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2022.
- ^ "Recep Kara, 655. Kırkpınar güreşlerinde başpehlivan oldu! Recep Kara kimdir?". Sözcü. 25 Temmuz 2016. 11 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2022.
- ^ "656. Tarihi Kırkpınar Yağlı Güreşlerinin şampiyonu kim oldu? İşte 2017 Kırkpınar Yağlı Güreşi şampiyonu!". Hürriyet. 16 Temmuz 2017. 19 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2022.
- ^ "Kırpınar Yağlı Güreşleri'nde Antalyalı pehlivan Orhan Okulu şampiyon oldu". Euronews. 15 Temmuz 2018. 19 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2022.
- ^ "659. Tarihi Kırkpınar Yağlı Güreşleri için karar bekleniyor". Anadolu Ajansı. 7 Temmuz 2019. 19 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2022.
- ^ "659. Tarihi Kırkpınar Yağlı Güreşleri için karar bekleniyor". Anadolu Ajansı. 14 Ekim 2020. 19 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2022.
- ^ "660. Kırkpınar Yağlı Güreşleri'nde şampiyon Ali Gürbüz oldu!". Fotomaç. 11 Temmuz 2021. 7 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2023.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Kırkpınar.org 6 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Kırkpınar.com (İngilizce/Türkçe)
- Kırkpınar hakkında bilgiler 13 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- EdirneKırkpınar.com 26 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- https://edirne.ktb.gov.tr/TR-76392/kirkpinar-yagli-guresleri.html 30 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.