Kırcaali

Kırcaali
Кърджали
Kırcaali; Кърджали
	; Arma
	; Bulgaristan haritası'nda Kırcaali
Ülke	Bulgaristan
İl	Kırcaali
Rakım	275 m
Nüfus
• Toplam	152,808
Zaman dilimi	UTC+2 (DAZD)
• Yaz (YSU)	UTC+3 (DAZD)

Sayfanın 10 Ocak 2017 tarihinde onaylanmış olan kontrol edilmiş bir sürümü, bu revizyonu temel almıştır.

Kırcaali^[1]^[2] (Şablon:Dil-bg, trl: Kardzhali), güneydoğu Bulgaristan'da, Kırcaali ilinin ve Kırcaali beldesinin merkezi. Nüfusu 43,880 kişidir (Șubat 2011 verileri). Tren istasyonu bulunmaktadır. Kırcaali’den Hasköy ve Gümülcine (Yunanistan) yönlerine karayolları uzanır.

Coğrafya

Doğu Rodop Dağları’nın ovasında, Arda nehrinin kıyısında bulunan șehir, Sofya'dan 259, Filibe'den 90 kilometre uzaklıkta bulunur. Kırcaali‚ Hasköy şehrinden ise sadece 50 kilometre uzaklıktadır. Şehrin 15 km uzağında Perperikon antik kenti yer almaktadır. Ayrıca Kırcaali Avrupa Ulaştırma Koridorları programı kapsamında 9. koridorun geçtiği şehirlerden biridir.^[3]

İklim

Bölgenin iklimi, yıl içinde güneşli günlerin çok olduğu, yumuşak ve yağmurlu Akdeniz geçiş iklimidir. Kış, nispeten yumuşaktır. Ortalama sıcaklık, 0 °С civarındadır. Yaz ise sıcak ve güneşlidir, ortalama sıcaklık ise 24 °С dir.

Tarih

3000 yıl boyunca bu bölge, farklı medeniyetlerin ve kültürlerin beşik noktası olmuştur; Trakların, Antik Yunanların ve Romalıların; Slavların, Ön Bulgarların, Bizanslıların ve Türklerin kesişme noktası olmuştur.

Bu bölgede ilk yaşayanların Traklar olduğu zannedilmektedir. 6. yüzyılda Arda Nehri'nin orta kısmına Ön Bulgarlar ve Slavlar yerleşmiştir.

Modern Kırcaali, 1487 yılında Karamanoğulları Beyliği’nin yıkılmasıyla Rumeli'ye gönderilen ahalisince (Antalya, Mersin, Konya, Karaman, Adana, Kırşehir, Kayseri) kurulmuş olabileceği öne sürülmektedir. 1878 Berlin Antlaşması’na göre, Doğu Rumeli ilinde kaldı. Bu ilin Bulgaristan Prensliği’ne katılmasından sonra, şehir Türkiye'ye bırakıldı; Balkan Savaşları’nda (1912-13) Bulgarlarca işgal edildi. Batı Trakya Türk Cumhuriyeti'nin Gümülcine ile birlikte merkezi oldu. Ordu kuruldu, direniş gerçekleştirildi ve başarılı olundu ancak Osmanlı bu hükümeti tanımadı ve Bulgaristan ile birlikte bu devlete son vermek istedi.

Zengin Osmanlı mîrasıyla uzun yıllar Rodoplar’ın en gelişmiş kenti olmuştur.^{[kaynak belirtilmeli]}

Kırca-Ali'nin kendi adını taşıyan kentte Osmanlı döneminden kalma türbesi vardı. Türbesi günümüzde Kırcaali merkez camiînin bahçesinde, pazarın yanında bulunmaktadır.

Demografik yapı

1920 yılında nüfusu 4.417 kişi olmuştur. 1926 yılında 6.487 idi. Bu yıllardan sonra kent pek hızlı bir gelişme gösterdi. 1910 yılında da basılan bir Osmanlı salnamesine göre, Kırcaali’de yalnızca 226 Bulgar vardı, geri kalan nüfusun hepsi Müslüman-Türk idi. 1950 öncesinde dahi nüfusunun hemen hemen tamamı Türk iken, zamanla Türklerin Türkiye'ye göçmesi ve yerlerine Bulgar ve Çingenelerin yerleşmesiyle demografik yapısı biraz değişmiştir. 1985'te dolaydaki üç köyle birleştirilen Kırcaali şehri Hasköy iline bağlandı.^{[kaynak belirtilmeli]}

2001 Bulgaristan nüfus sayımında Kırcaali Valiliği geneli için 164.019 nüfus rakamı verilmiştir.^[4] Mensup olunan etnik grup ve anadil için beyana dayalı veriler 101.000-101.500 Türk, 55.000-57.000 Bulgar şeklindedir. Dinî aidiyet konusunda 114.000 kişi Müslüman, 35.500 kişi Hristiyan olduklarını belirtmişler, 13.500 kişi bu konuda bildirimde bulunmamıştır. 55.000 Bulgar olmasına rağmen 35.000 Hristiyanın olması Kırcaali'de 20.000 kadar Pomak'ın yaşadığını göstermektedir. Kırcaali'de 1.200 kadar da Roman olduğu anlaşılmaktadır. Kırcaali şehrinin nüfusu ise 2006 son verilerine göre 63.164'tür.^{[kaynak belirtilmeli]}

Politika

Yerel yönetimler tamamen Türklerin elindedir. 2005 Bulgaristan Genel Seçimleri'nde Kırcaali eyaletinden seçilen 5 milletvekilinden 5'i de Türk’tür. Türk azınlık ağırlıklı dps (dps) oyların % 67.32'sini almıştır. Kırcaali milletvekillerinin isimleri Ahmet Demir Doğan (HÖH Başkanı), Lütfü Ahmet Mestan, Remzi Durmuş Osman, Ünal Tasım ve Necmi Niyazi Ali'dir ve Kırcaali şehri belediye başkanı Hasan Aziz'dir.^[5]

Son yapılan 2015 Bulgaristan Genel Seçimleri'nde Kırcaali eyaletinde, Türk azınlık çoğunluğunun destek verdiği Hak ve Özgürlükler Hareketi (HÖH) oyların %59.41'ini, yaklaşık olarak 17 942 kişinin desteğini alarak belediye başkanlığını mühendis Hasan Aziz sürdürmüştür. Seçimler sonucunda 41 Belediye meclisi üyelerinin 23'ü azınlık kökenli olmuştur.^[6]

Hak ve Özgürlükler Hareketi (HÖH)'nin 24 Kasım 2015 tarihinde Rus uçağının düşürülmesinde Rusya'dan yana olmasını gerekçe göstererek, eski HÖH'lü Lütfi Ahmet Mestan önderliğinde Sorumluluk Özgürlük ve Hoşgörü İçin Demokratlar Partisi (DOST) kurulmasına karar verilmiştir. Böylelikle Bulgaristan da Türk azınlıklar tarafından desteklenen 2. parti kurulmuş oldu.^[7]

Ekonomi

Kırcaali Bulgaristan'ın en hızlı gelişen şehirlerinden bir tanesi. Yıllık 30 milyon Lev kadar para akışı olmaktadır.

Makine, besin, tütün vb. sanayileri ve oto montaj fabrikası bulunur. Arda ırmağı boyunca çıkarılan tütünün büyük bölümü burada depo edilir.^{[kaynak belirtilmeli]}

Toplum Kurumları

Kütüphane

Halk Kütüphanesi
Ömer Lütfü Türk kütüphanesi

Tiyatro

Dimitır Dimov Drama ve Kukla tiyatrosu
Kadriye Latifova Devlet Türk Müzik-Dram Tiyatrosu

Okul

Vasil Levski İlköğretim Okulu

Maden İşleri Koleji
Plovdiv Paisiy Hilendarski Üniversitesi Lyuben Karavelov Enstitüsü
Hristo Botev Yabancı Dil Ağırlıklı Lisesi
Aleko Konstantinov Ekonomi Meslek Lisesi
Üstad Vladimir Dimitrov İlköğretim Okulu
Aziz Kliment Ohridski İlköğretim Okulu
P.R. Slaveykov İlköğretim Okulu
Yordan Yovkov İlköğretim Okulu
Papaz Paisiy İlköğretim Okulu
Hristo Smirnenski İnşaat Teknik Okulu
Vasil Levski Meslek Lisesi
Kapitan Petko Voyvoda Elektroteknik ve Elektronik Meslek Lisesi

Müze

Kırcaali'deki Bölgesel Tarih Müzesi Güney Bulgaristan'ın en büyük müzelerinden bir tanesidir. Müze'de Perperikon ve Tatul harabelerinden bulunanlar sergilenmektedir. Yaklaşık 40.000 sergilenen eser vardır.

Kardeş Şehirler

Kaynakça

^ Kırcaali Belediyesi
^ trftescil.iem.gov.tr
^ 9.Avrupa Ulaştırma Koridoru Haritası
^ Bulgaristan Millî İstatistik Enstitüsü Population By Districts, Municipalities (İngilizce)
^ Kırcaali Belediyesi Başkan’dan
^ http://www.kircaalihaber.com/?pid=3&id_news=15868
^ http://www.trthaber.com/haber/dunya/bulgaristanda-lutvi-mestan-liderliginde-dost-partisi-kuruluyor-234768.html
^ "İzmir'in kardeş kentleri". İzmir Büyükşehir Belediyesi. 28 Haziran 2012 tarihinde erişildi.

Dış bağlantılar

[1] Kırcaali Belediyesi

[2] trftescil.iem.gov.tr

[3] 9.Avrupa Ulaştırma Koridoru Haritası

[4] Bulgaristan Millî İstatistik Enstitüsü Population By Districts, Municipalities (İngilizce)

[5] Kırcaali Belediyesi Başkan’dan

[6] ttp://www.kircaalihaber.com/?pid=3&id_news=15868

[7] ttp://www.trthaber.com/haber/dunya/bulgaristanda-lutvi-mestan-liderliginde-dost-partisi-kuruluyor-234768.html

[8] "İzmir'in kardeş kentleri". İzmir Büyükşehir Belediyesi. 28 Haziran 2012 tarihinde erişildi.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

g t d Bulgaristan'daki şehirler
1.000.000 ve üzeri	Sofya (başkent)
500.000 ve üzeri	Filibe • Varna
100.000 ve üzeri	Burgaz • Rusçuk • Eski Zağra • Plevne • Tırnovo • İslimiye • Hacıoğlu Pazarcık
50.000 ve üzeri	Şumnu • Pernik • Yanbolu • Hasköy • Pazarcık • Yukarı Cuma • İvraca • Gabrova • Vidin • Asenovgrad • Kazanlık • Köstendil • Kırcaali
30.000 ve üzeri	Montana • Dimitrovgrad • Silistre • Lofça • Eski Cuma • Razgrad • Dupnitsa • Yukarı Rahova • Petriç • Smolyan • Sandanski • Samokov
10.000 ve üzeri	Lom • Karlova • Yeni Zağra • Sevlievo • Ziştovi • Velingrad • Troyan • Aydos • Orhaniye • Harmanlı • Nevrokop • Karnobat • Peştera • Panagürişte • Svilengrad • Popovo • Çirpan • Mestanlı • Rakovski • Çerven Bryag • Parvomay • Berkovitsa • Provadiya • Radomir • Novi Pazar • Radnevo • Pomorie • Byala Slatina • İhtiman • Balçık • Kozloduy • Razlog • Pavlikeni • Mezdra • Stamboliyski • Kavarna • Levski • Elhovo • Kneja • Kemallar • Etropole • Teteven • Kostinbrod • Tryavna • Tutrakan • Omurtag • Kubrat • Nesebır • Lukovit • Bankya • Byala (Rusçuk) • Sopot
5 000 + şehirler	Veliki Preslav • Karapınar • Lyaskovets • Kriçim • Belene • Septemvri • Bansko • Galabovo • Devnya • Eğridere • Rakitovo • Dryanovo • Dulovo • Koşukavak • Svoge • Hisarya • Beloslav • Darıdere • Pirdop • Lübimets • General Toşevo • Tervel • Simeonovgrad • Slivnitsa • Kostenets • Aksakovo • Devin • Simitli • Dolni Çiflik • Cebel • Elin Pelin • Vırşets • Kuklen • Kotel • Tvarditsa • Stralca • Bobov Dol • Madan • Topolovgrad • Elena • Belogradçik • Oryahovo • Tsarevo • Yakoruda • Saedinenie • Vetovo • Strajitsa • Kameno • Çepelare • Zlatitsa • Polski Trımbeş • Dalgopol • Peruştitsa • Suvorovo • Koynare • Nedelino
5 000 - şehirler	Dolna Banya • Dolni Dabnik • Torlak • Bojurişte • Godeç • Dve Mogili • Trastenik • Slavyanovo • Niğbolu • Süzebolu • Strelça • Belovo • Kostandovo • Bratsigovo • Ortaköy • Pravets • Breznik • Letnitsa • Glocevo • Rudozem • Smyadovo • Sapareva Banya • Şivaçevo • Zavut • Varbitsa • Vılçedrım • Debelets • Şabla • İskır • Kresna • Slivo Pole • Gulyantsi • Miziya • Batak • Sarnitsa • Kula • Marten • Sungurlare • Kaspiçan • Krivodol • Valçi Dol • Dolna Mitropoliya • Maglij • Roman • Belitsa • Vetren • Dragoman • Kalofer • Primorsko • Dolna Oryahovitsa • Opaka • Nikolaevo • Gurkovo • Apriltsi • Yablanitsa • Bohçalar • Pavel Banya • Hacidimovo • Loznitsa • Ugarçin • Rila • Byala Çerkva • Dobrinişte • Kableşkovo • Zlataritsa • Trın • Dunavtsi • Bregovo • Malko Tırnovo • Dospat • Borovo • Sadovo • Koprivştitsa • Kilifarevo • Batanovtsi • Laki • Sveti Vlas • Çiprovtsi • Koçerinovo • Pordim • Suhindol • Glavinitsa • Bılgarovo • Kale • Byala (Varna) • Meriçleri • Plaçkovtsi • Obzor • Brezovo • Zemen • Boyçinovtsi • Antonovo • Momin Prohod • Аlfatar • Gramada • Senovo • Brusartsi • Klisura • Boboşevo • Bolyarovo • Şipka • Dimovo • Ahtopol • Kiten • Pliska • Macarovo • Byala Çerkva • Melnik