Kıbrıs Rum milliyetçiliği
Kıbrıs Helenizmi olarak da bilinen Kıbrıs Rum milliyetçiliği, Kıbrıs ulusunun Rumluğunu vurgulayan bir etnik milliyetçiliktir ve Kıbrıs'ı bir numaralı hedefi olarak Yunanistan'a entegre etmeyi amaçlayan Yunan milliyetçiliğine zıttır. Enosis (Kıbrıs'ın Yunanistan ile birleşmesi) fikrinden vazgeçen Kıbrıslı Rum milliyetçileri, artık Yunanistan ile yakın ilişkileri olan Kıbrıs Rum kontrolündeki bir devlet, "anavatan" olma hedefine sahipler.[1] Milliyetçiliğin çeşitli fraksiyonları, merkez sağ Demokratik Parti (DİKO), sağcı Yeni Ufuklar, Sosyalistler (EDEK), Kıbrıs Rum Ortodoks Kilisesi ve merkez sağ Demokratik Seferberlik içindeki milliyetçi unsurlar tarafından benimsendi.[1]
1974'te Türklerin Kıbrıs Harekâtı, Kıbrıs Rum milliyetçiliğinin başlangıçta marjinalleşmesine ve bunun sonucunda Kıbrıslılığın geleneksel Yunan milliyetçiliğine karşı yükselmesine yol açtı;[2] ancak 1981'de Andreas Papandreu'nun Kıbrıs sorununu "millileştirme" politikalarıyla Yunanistan başbakanı seçilmesi ve Şubat 1982'de Kıbrıs'a yaptığı ziyaret, Kıbrıs Rum milliyetçiliğinin yenilenmesine yol açtı.[3] Kasım 1993'te Andreas Papandreu ve Kıbrıs Cumhurbaşkanı Glafkos Kliridis, yeni bir "Ortak Savunma Uzay Doktrini" altında Rum ve Kıbrıs dış ve savunma politikalarının birleştirildiğini duyurdu ve 2004'te Kıbrıs, Enosis'e mümkün olan en iyi alternatif olan Avrupa Birliği'ne üye oldu.[4]
Kıbrıs Rum milliyetçiliği ve Kıbrıslılık, sağ-sol siyasi muhalefete tekabül eden, Kıbrıs anlaşmazlığının nedenleri ve çözüm perspektiflerine ilişkin karşıt görüşlerle çelişir.[2] Kıbrıs Rum milliyetçiliğinin sloganı "Kıbrıs Yunanistan'a aittir", Kıbrıslılık için ise "Kıbrıs halkına aittir".[2]
Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]
Osmanlı İmparatorluğu, 1878 yılında gizli Kıbrıs Sözleşmesi ile Kıbrıs yönetimini Birleşik Krallık'a devretti. I. Dünya Savaşı sırasında İngilizler, Kıbrıs'ı bir kraliyet kolonisi olarak resmen ilhak etti. Ortodoks Kilisesi tarafından Yunanistan ile birleşme konulu 1950 referandumu, sadece Kıbrıs Rumlarının oy hakkı ile gerçekleştirildi ve %96'lık onayla sona erdi.[5] Yunanistan 1954'te Kıbrıs'ta kendi kaderini tayin hakkını uygulamak için BM'ye başvurdu.[6] Kıbrıs'ın toplumlararası şiddeti adada Birleşmiş Milletler Barış Gücü'nün adada bulunmasına öncülük etti. 16 Ağustos 1960'ta ilan edilen Zürih ve Londra Antlaşmaları Kıbrıs'ın bağımsızlığına yol açtı. Mart 1972'den Temmuz 1973'e kadar Ortodoks piskoposları III. Makarios'a karşı birkaç darbe düzenledi.
Kıbrıs Ulusal Muhafızları ve Yunan askeri cuntası tarafından sahnelenen 1974 Kıbrıs darbesi başarılı oldu, ancak kısa sürdü, çünkü cuntanın düşmesine ve Türkiye'nin Kıbrıs Harekâtı'nı ateşledi. 1983 yılında, "Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti" tek taraflı olarak ilan edildi, ancak şu ana kadar uluslararası tanınırlık elde edemedi (sadece Türkiye tarafından tanınıyor) ve ağır bir uluslararası ambargo altında kaldı.
Siyasi partiler[değiştir | kaynağı değiştir]
- Akrif olanlar
- Demokratik Seferberlik (DİSİ), merkez sağda yer alan, güçlü bir şekilde Avrupa yanlısı ve Atlantikçi parti, hem Kıbrıslı Rum milliyetçisi hem de 2004 Annan Planı'nı destekliyor ve mecliste 18/56 sandalyeye sahip ve ılımlı grupları içeriyor.
- Demokrat Parti (DİKO), merkezci, 1976'da kuruldu, mecliste 9/56 sandalyeye sahip.
- Sosyal Demokrasi Hareketi (EDEK), ekonomik teoride ve çoğu sosyal politikada sol kanattan, ancak Kıbrıs sorununda milliyetçi ve katı, 1969'da kuruldu, mecliste 3/56 sandalyeye sahip.
- Dayanışma Hareketi, 2016 yılında kuruldu, mecliste 3/56 sandalyeye sahip.
- Ulusal Halk Cephesi (ELAM) 2008 yılında kuruldu, güçlü bir Yunan milliyetçisi ve Enosis yanlısı, mecliste 2/56 sandalyeye sahip.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b Hay & Menon 2007, s. 125.
- ^ a b c Madianou 2012, s. 40.
- ^ Chrysostomos Pericleous, Cyprus Referendum: A Divided Island and the Challenge of the Annan Plan, pp.117-121, 2009
- ^ Christalla Yakinthou, Political Settlements in Divided Societies: Consociationalism and Cyprus, p.203, 2009, quoting Rauf Denktaş
- ^ Borowiec 2000, s. 30.
- ^ Borowiec 2000, ss. 30–31.
Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Colin Hay; Anand Menon (18 Ocak 2007). European Politics. OUP Oxford. ss. 125-. ISBN 978-0-19-928428-3. 29 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2021.
- Mirca Madianou (12 Kasım 2012). Mediating the Nation. Routledge. ss. 40-. ISBN 978-1-136-61105-6. 15 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2021.
- Alexios Alecou (16 Haziran 2016). Communism and Nationalism in Postwar Cyprus, 1945-1955: Politics and Ideologies Under British Rule. Springer. ss. 84-. ISBN 978-3-319-29209-0. 15 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2021.
- Andrew Borowiec (2000). Cyprus: A Troubled Island. Greenwood Publishing Group. ss. 30-. ISBN 978-0-275-96533-4. 15 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2021.