Kürdistan Bölgesel Yönetimi-Rusya ilişkileri

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Kürdistan Bölgesel Yönetimi-Rusya ilişkileri
Haritada gösterilen yerlerde Russia ve Kürdistan Bölgesel Yönetimi

Rusya
Kürdistan Bölgesel Yönetimi

Kürdistan Bölgesi-Rusya ilişkileri, Kürdistan Bölgesi[1] ile Rusya arasındaki ikili ilişkilerdir. Kürdistan Bölgesi'nin Moskova'da bir temsilciliği bulunurken,[2] Rusya'nın Erbil'de 28 Kasım 2007'de açılan bir başkonsolosluğu vardır.[3][4] Kürtler ve Ruslar arasındaki ilişkiler, Rusların yayılmacı hırsları nedeniyle Kürtlere ilgi duyduğu 1800'lerin ikinci yarısına kadar uzanıyor.[5] Soğuk Savaş sırasında, Sovyetler Birliği, Afganistan'ı işgalinden dolayı Orta Doğu'nun gösterdiği tepki nedeniyle Avrupa gücü 1970'lerin sonlarında Ortadoğu'dan siyasi olarak çekilene kadar Irak'a karşı Kürt isyancıları destekledi.[6]

Soğuk Savaş'tan sonra Rusya, yeni kurulan özerk Kürdistan Bölgesi ile ilişkiler kurdu ve ilişkiler ikircikli ve çelişkili olarak tanımlanıyor, ancak Moskova on yıllardır Kürtlere askeri desteği de içeren Kürdistan bağımsızlık hareketine sempati duyuyor. Bugün iki taraf ağırlıklı olarak enerji sektöründe işbirliği yapıyor.[7] Diğer Avrupalı güçlerin çoğunun aksine Rusya, 2017 Kürdistan Bölgesi bağımsızlık referandumunu tek taraflı olarak eleştirmedi ve Kürdistan ile Irak arasında artan gerginliğe rağmen Kürt bölgesine yatırım yapmaya devam etti. Bu durum, analistleri Rusya'nın Amerika'nın referandum eleştirisinden dolayı ortaya çıkan boşluğu doldurmaya çalıştığına inandırdı.[8] Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Kürt Başbakanı Neçirvan Barzani ile Haziran 2017 ve Mayıs 2018'de bir araya geldi.[9][10]

Kürt yetkililere göre, 2010'larda Rusların milyarlarca dolar değerindeki yatırımları, bütçelerinin büyük bir kısmını IŞİD'e karşı mücadeleye ayırdığı için Kürtlerin iflas etmesini engelledi.[11]

Kürt-Sovyet ilişkileri (1945-1980'ler)[değiştir | kaynağı değiştir]

Barzani'nin Rusya'daki sürgünü (1945-1958)[değiştir | kaynağı değiştir]

Milliyetçi hareketin Kürt lideri Mustafa Barzani, Kürt isyanının bastırılmasının ardından 1945'te Sovyetler Birliği'ne sürgüne gitti ve 1958'de Kürdistan'a dönüp bağımsızlık politikasını sürdürmek için 13 yıl orada kaldı. Sürgünü sırasında eğitim aldı ve ayrıca KGB ve Rus Kızıl Ordusu ile yakın ilişkiler kurdu ve bu da Amerikalılar arasında onun bir Rus ajanı olduğu inancını yarattı.[12][13] İdeolojik farklılıklara ve Barzani'nin milliyetçi ideolojisine rağmen, Sovyetler 1960'lar ve 1970'ler boyunca adamlarını askeri olarak desteklemeye başladı.[13] Soğuk Savaş döneminde Sovyetler Birliği ile yakın ilişkilere sahip olan Barzani, bağımsız bir Kürdistan'ın ancak Sovyet desteğiyle kurulabileceğine inanıyordu.[12]

Belirsiz ilişkiler arasında askeri yardım (1958-1980)[değiştir | kaynağı değiştir]

Kürdistan'a döndükten sadece bir yıl sonra Barzani, Birinci Sekreter Kruşçev ile görüşmeler yapmak üzere Moskova'ya döndü ve burada Sovyetler Kürt özerkliğine desteklerini ve Kürtleri askeri ve mali açıdan destekleme isteklerini dile getirdiler. Barzani Rusya gezisinden dönerken Kürdistan üzerindeki hakimiyetini güçlendirmeye başladı ve Irak yanlısı Kürt aşiretlerini yendi. 1961'e gelindiğinde, Irak Kürdistan'daki tüm nüfuzunu kaybettiği için Kürt isyancılar 5.000 ila 7.000 savaşçıya ulaştı.[14] Irak-Kürt ilişkileri kötüleştikçe, Iraklı General Kasım komünizme meyledeceğinden ve herhangi bir düşmanca hareket Irak'ı ABD'ye yönelteceğinden, Kürtlere yönelik Sovyet desteği hassas bir durumdaydı. 1963 Baasçı darbesi gerçekleştiğinde, Sovyetler Birliği Irak'a Kürt haklarını tanıması için baskı yapma fırsatını yakaladı ve bu da Bağdat'ın Kürt özerkliğini tanıyacağı 1970 Irak-Kürt Özerklik Anlaşması ile sonuçlandı.[15] Ancak müzakerelerin başarısızlıkla sonuçlanmasıyla Sovyetler Nisan 1972'de Irak'la bir dostluk anlaşması imzaladı ve Ağustos 1972'de Kürdistan Demokrat Partisi ile Sovyetler Birliği Komünist Partisi arasında yapılan üst düzey toplantıya rağmen Kürt-Sovyet ilişkileri daha da kötüye gitti. Bağdat ile yapılan anlaşmadan sonra Moskova, Kürtlerden açıkça bahsetmeyi bıraktı. 1972'nin ikinci yarısında Kürt ve Rus medyası birbirlerine karşı karalama kampanyası başlattı. 1975'te İkinci Irak-Kürt Savaşı, Irak kuvvetlerinin Kürt ayaklanmasını Sovyet silahlarıyla bastırmasıyla sona erdi.[16] Ancak, Mitrokhin belgelerinin Moskova'nın 1980'lerin başında Kürtlere yardım ettiğini doğruladığı gibi, Kürtlere yönelik Sovyet askeri desteği 1975'teki ilişkilerin çöküşünden sonra bile devam etti.[17] Sovyetlerin Afganistan'ı işgali sonrasında, işgale yönelik eleştiriler nedeniyle Moskova siyasi olarak bölgeden çekildi.[6]

Rusya'nın Kürdistan'a dönüşü (2003-günümüz)[değiştir | kaynağı değiştir]

2003 yılında Amerika'nın Irak'ı işgali, Kürtler ve Rusların ilişkilerinde yeni bir sayfa açmasını mümkün kıldı. Rusya, 2007'de açılışı yapılan temsilcilikle Kürdistan Bölgesi'nde ilk temsilcilik açan ülkelerden biri oldu.[7] Rus şirketlerinin 2010'larda bölgeye milyarlarca dolarlık yatırımı ilişkilerde ağırlıklı olarak enerji sektörüne odaklanıyor. 2012 yılında Gazprom ve Kürdistan Bölgesi, daha sonra üç petrol bloğuna yükselen iki petrol bloğunun araştırılması ve petrol üretimi için bir sözleşme imzaladı.[11][18] Şubat 2017'de Rosneft, Rusya'nın Nisan 2017'de ilk 600.000 varil Kürt petrolünü almasıyla 2,1 milyar dolar ödeme yaparken,[11][19] Şubat 2017'de Rosneft 2.1 milyar dolar enjekte ederken, Gazprom Haziran 2017'de Kürt yetkililerle 400 milyon dolar değerinde bir anlaşma imzaladı.[11]

2014 baharında Irak'a giren IŞİD, dünyayı Peşmerge'ye silah sağlamaya sevk etti. Kürt askerlerinin donatılmasında Rus müdahalesi toplam üç sevkiyatla sınırlıydı. Üçüncü sevkiyatta Ruslar, Sovyet döneminden kalma ZU-23-2 uçaksavarlarından yalnızca beş part teslim etti.[20]

Analist Varfolomeeva, Rusya'nın iş ilişkilerini sürdürmek ve bölgeyle düşmanlık yapmamak için Kürdistan'a ihtiyacı olduğunu ve bu nedenle Rusya'nın 2017'deki referandumu eleştirmediğini savundu.[21]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ While Kurdistan Region refers to the autonomous Kurdish region in Northern Iraq, Iraqi Kurdistan is a geographical term referring to the Kurdish area of Iraq
  2. ^ "KRG Representation in Russian Federation". Department of Foreign Relations - Kurdistan Regional Government. Erişim tarihi: 21 Eylül 2019. [ölü/kırık bağlantı]
  3. ^ "Consulate General of the Russian Federation". Department of Foreign Relations - Kurdistan Regional Government. 1 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2022. 
  4. ^ "History of the Consulate - Consulate General of the Russian Federation in Erbil, Iraq". rusgencons-erbil.mid.ru. 2 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2019. 
  5. ^ "Top Ten Origins: Russia's Relations with the Kurds". origins.osu.edu. 13 Kasım 2017. 21 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2019. 
  6. ^ a b Krajcsír (2015). "Czechoslovakia's Main Objectives in the Middle East" (PDF). The V4 and the Arab Middle East: Issues and Relations (SZTE Publicatio Repozitórium). Budapeşte: Külügyi és Külgazdasági Intézet: 55-72. 2 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Eylül 2019. 
  7. ^ a b The Kurds: a Channel of Russian Influence in the Middle-East?. Franco-Turkish Paper. 14. 2015. ISBN 978-2-36567-408-9. 27 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2019. 
  8. ^ "Russia becomes Iraq Kurds' top funder, quiet about independence vote". Reuters (İngilizce). 20 Eylül 2017. 21 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2019. 
  9. ^ "PM Barzani discusses economic ties, IS war with Putin, Lavrov". Kurdistan24. 2 Haziran 2017. 22 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2019. 
  10. ^ "Putin briefly talks with Iraqi Kurdistan PM Barzani". Tass. 9 Mayıs 2018. 22 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2019. 
  11. ^ a b c d Petkova (15 Nisan 2019). "What did Russia get from its KRG gamble?". Al Jazeera. 23 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2019. 
  12. ^ a b The Shah of Iran, the Iraqi Kurds, and the Lebanese Shia. Highlands Ranch: Palgrave. 2019. s. 29. ISBN 978-3-319-89947-3. 
  13. ^ a b After Such Knowledge, What Forgiveness?: My Encounters With Kurdistan. New York: Routledge. 1999. ISBN 978-0-367-00560-3. 
  14. ^ Kurdistan in Iraq: The Evolution of a Quasi-State. Londra: Routledge. 2018. ss. 86-87. ISBN 9780815393337. 
  15. ^ Kurdistan: The Quest for Representation and Self-Determination. KW Publishers Pvt Ltd. 2017. ISBN 978-9386288875. 
  16. ^ The USSR and Iraq : the Soviet quest for influence. Duke University Press. 1991. ss. 81-82. ISBN 9780822311164. 
  17. ^ The Mitrokhin Archive II: The KGB in the World. 2014. ss. 189-190. 
  18. ^ "Gazprom Neft Sees Good Prospects in Kurdistan — Gazprom Neft PJSC". Gazprom-neft.com. 28 Eylül 2019. 2 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2019. 
  19. ^ "Rosneft to receive first 600,000 barrels of Kurdistan's oil". Tass. 6 Nisan 2017. 23 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2019. 
  20. ^ Litovkin (18 Mart 2016). "Russia delivers first weapons supplies to Iraqi Kurds". RBTH. 3 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2019. 
  21. ^ "Russia Signals Acceptance Of Kurdistan's Independence From Iraq". The Globe Post. 13 Temmuz 2017. 23 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2019. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kürdistan_Bölgesel_Yönetimi-Rusya_ilişkileri&oldid=31488779" sayfasından alınmıştır