Kültürel bölge

Kültürel Alan, Latince ‘’colere’’ kelimesinden türetilen kültür kelimesi, en genel haliyle bireylerin maddi-manevi, soyut ve somut olan her türlü alışkanlığını ve yaşam tarzını kapsayan müzik gibi sanatsal faaliyetlerin de dahil olduğu özellikleri anlatır.^[1]

Ayrıca kültürler akışkan ve sürekli etkileşim halinde olan sosyal yapılardır, kültürün elemanları farklı şekillerde seçilebilir ve belirlenebilir. Bundan dolayı tek bir kültür tanımı da yoktur.^[2]

Kültürel alanlar, kültürler kadar çok çeşitlilik gösterirler, kültürel alanları tanımlarken kültürü oluşturan özelliklerden herhangi biri kullanılabilir.^[3]

Herhangi bir kültürel alanı tanımlamak için kullanılan ölçütler değişebilir. Bir kültürel alanın özelliklerinin birçoğunun temeli tarihtedir.^[4]

Örneğin bir dinler haritası örneği, Hinduizmin baskın olduğu Hindistan'da gölgeli bir alanı içerir.^[5]

Hem coğrafya hem antropoloji terimi olan kültürel alan, homojen insan etkinliği ya da etkinlikleri olarak tanımlanabilir. Bu etkinlikler farklı etnolinguistik gruplarla hatta bu grupların olduğu yerler ile bağdaştırılabilir.^[6]

Kültürel alanlar, insanların geleneksel yerleşim yerleri, araziyi nasıl kullandıkları, nasıl beslendikleri, onların günlük uygulamaları ve davranışları hatta kutlama gelenekleri gibi birçok kültürel ölçütle tanımlanabilir. Birçoğu semboliktir ve bölgede bulunan insanların kimliğini etkiler, ortak bilincin oluşmasında payı vardır.^[4]

Kültürel alanın tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kültürel alanın temelleri, Friedrich Ratzel'in çalışmalarından ilham alan Avrupadaki Kulturkreis (kültür çemberi" veya "kültürel alan") kavramının gelişimine kadar dayanır.

Kültürel alanın gelişimi Leo Frobenius (1873-1938) ve Fritz Graebner’in (1877-1934) Kulturkreise’da yapılan çalışmaları ile devam eder.

Fransız coğrafyacı Paul Vidal de la Blache (1845-1918) 19. yüzyılın başlarında, de vie(yaşam tarzı) adlı bir kavram geliştirir. Ayrıca kültür alanı kavramı Amerika Birleşik Devletleri'nde gerçek bir sosyal bilimsel uyum kazanmasına rağmen Avrupa’da bu uyum sağlanamamıştır. Bu gelişmenin itici güçlerinden biri, Amerika'nın batısındaki erken antropolojik keşifler tarafından üretilen etnografik verileri anlamlandırma ihtiyacıdır.

Kızılderili kabileler hakkında bilinenleri derlemek için kültür alanı kavramını 1917 yılında Amerikan Doğa Tarihi Müzesi'nde antropolog olan Clark Wissler (1870-1947) kullanmıştır.

Çalışmalarının sonucunda, birçok kültürel karakteristiği paylaşan yakın veya benzer bölgelerde olan gruplarla ilgili coğrafi bir sistem buldu. Kızılderililere ait dokuz farklı kültürel bölge tanımladı ve hususi nitelik paylaşan kabileleri gruplandırdı. Bazı Kızılderili kültürel özelliklerinin coğrafi dağılımını gösteren birkaç harita oluşturdu. Wissler’in çalışmaları Kızılderili kabilelerin kültürel ekolojisi hakkında daha sonra yapılabilecek araştırmaların temelini atmıştır.

Carl Sauer (1889-1975), 20. yüzyılın ortalarında, Kulturkreise fikirlerini, Kaliforniya Üniversitesi Berkeley’deki Alfred Kroeber ve Robert Lowie tarafından ona tanıtılan kültür alanına farklı antropolojik bakış açılarıyla coğrafyadaki kültür alanı terimine hayat vermiştir.^[7]

Kültürel alan türleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Kültürler bulundukları alanlardaki siyasi sınırların kendilerini sınırlamasına müsaade etmezler. Başka alanlarda kendilerine ait çok farklı yerler oluştururlar. Her kültür alanı alt kültürlere ayrılmıştır ve ilk gerçekleştiği yerde bir çekirdeğe sahiptir.^[6]

Kültürel alan türlerinin en yaygını bir ya da daha fazla kültürel özelliği paylaşan insanların olduğu resmi kültür alanıdır. Bu alanlar homojendir. Bu özelliklerin içinde dil, din gibi özellikler bulunur. Resmi kültür alanına örnek olarak farklı dil konuşanların dağılımını gösteren bir Hindistan haritası üzerinde, Oriya dili konuşulan bir kültürel alan çizilmesi verilebilir.^[6]

Bir diğer kültür alanı, işlevsel kültür alanıdır. Bu alanlar homojen değillerdir. Şehirler, bağımsız eyaletler ve hatta ticaret bölgeleri gibi alanlar işlevsel kültür alanıdır. Bu bölgelerin belediye binaları, bankaları veya oy kullanma yerleri gibi özekleri vardır. İşlevsel kültür alanına örnek olarak bölge merkezi, bir şehrin etki alanı, bir tapınak veya bir fabrika verilebilir.^[6]

Üçüncü kültür alanı ise yerel, popüler veya algısal kültürel alanlardır. Bu alanlar homojen değillerdir. Soyut oldukları için belli sınırları yoktur. İnsanlardaki ait olma duygusundan ortaya çıkarlar. Bu kültür alanına örnek olarak Rajasthan'daki Shekhawati bölgesi ve Batı Uttar Pradesh'teki Braj bölgesi verilebilir.^[6]

Kültürel alanın sınırları[değiştir | kaynağı değiştir]

Kültürel sınırlar, kültürlerin birbirlerine göre kesin ölçütlere sahip farklı varlıklar oluşturmasını zorunlu kılar. Bu ölçütlerin kültürleri birbirinden farklılaştırması gerekir. Kültürel sınırlar sadece sınırlamazlar aynı zamanda buluşan ve bağlanan yerlerdir. Bu yüzden kültürel sınırlar aksiyomatiktir ve kültürel bilginin temeli konumundadır. Kültürel sınırlar, farklı kültürlerden gelecek etkileri engelleyebilir ya da etkilerini içine katabilir.^[8]

Kültürleri oluşturan parçalar dinamik ve akıcı olduğu için kültürel sınırlar çoğunlukla keskin değildir. Bir haritada anlaşılır gibi görünen bir kültürel sınır olabilir fakat daha yakından incelendiğinde iki veya daha fazla kültürel bölgeden unsurların karıştığı bir geçiş bölgesi olduğunu görebiliriz. Bu sınır bölgeleri genişliklerine göre değişebilir.^[9]

Belli bir alandaki kültürler yan kültürler ile çelişebilir veya sınırlar net çizilmemişse karma kültür bölgeleri veya geçiş bölgeleri oluşabilir. Örneğin Amerika Birleşik Devletleri’nin güneybatısında ve Afrika’nın Kongo bölgesindeki gibi oldukça farklı yaşam biçimleri bir arada gözükebilir.^[10]

Kültürel alanlar yerel kültürleri içine alan daha büyük kültürlerle örtüşebilir veya onları oluşturabilir. Din ve folklorden giyim ve mimariye kadar, dil gibi belli bir özelliğe bağlı sınırlar da çizilebilir.^[11]