Joya de Cerén
| UNESCO Dünya Mirası | |
|---|---|
 Maya köyü Joya de Cerén'deki kalıntılar, 2012 | |
| Konum |  El Salvador |
| Kriter | Kültürel: iii, iv |
| Referans | 675[1] |
| Tescil | 1993 (17. oturum) |
| Bölge | Latin Amerika ve Karayipler |
| Koordinatlar | 13°49′39″K 88°22′09″B / 13.82750°K 88.36917°B |
Joya de Cerén (İspanyolcaː Cerén'in Mücevheri), El Salvador'daki La Libertad bölgesinde yer alan bir Arkeolojik sit alanıdır. Bir Kolomb Öncesi Maya yerleşimi olan Joya de Cerén, yakınlarındaki bir volkanik patlamanın üzerini örtmesi nedeniyle iyi korunmuş bir tarım şehridir. Bu özelliğinden dolayı, "Amerika'daki Pompeii" adı ile anılmaktadır. 1993 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası olarak kabul edilmiştir.
Açıklama[değiştir | kaynağı değiştir]
Cerén, Maya kültür bölgesinin güneydoğusunda yer almaktaydı. M.Ö. 1200'lü yıllarda Cerén'de bir tarım topluluğu yaşamaktaydı.[2] M.S. 200 yılında, Ilopango Volkanı'nın patlamasından dolayı tahliye edilen kentin M.S. 400 civarında yeniden yerleşim gördüğü anlaşılmaktadır. Bu geri dönüşten kısa bir süre sonra şehir son tahliye yeri olan San Andrés'e taşındı.
590 yılı civarında,[3][4] yakınlarında yer alan bir başka yanardağ, Loma Caldera'nın patlaması sonucunda köy 14 kül katmanı altında kaldı. Köylüler, bu yanardağ patlamasından kaçmış olmalılar, çünkü kazılarda herhangi bir iskelet ile karşılaşılmamıştı. Ancak kazılarda, bu topluluğun geride bıraktığı seramik, mobilya hatta yarısı yenmiş yemek kalıntıları ile karşılaşıldı. Bu, yanardağın aniden patladığı ve köylülerin alelacele kaçmak zorunda kaldığı sonucunu vermiştir. 4 – 8 metre arasında değişen kül tabakası, köyün çok iyi bir şekilde korunmasını sağlamıştır.
Sit alanı, 1976 yılında hükûmet tarafından gerçekleştirilen bir tarım projesinin zemin tesviye işlemleri sırasında bir buldozerin kalıntılara kazara çarpması sonucu keşfedilmiştir. 1978 – 1980 yılları arasında meydana gelen çatışmalar ve iç savaş sırasında, kazı çalışmaları durmuştur. 1988 yılında yeniden başlayan kazı işlemleri günümüzde de devam etmektedir. Kazılar sonucunda, halihazırda 70 ev, depolar, mutfaklar, yaşam alanları, atölyeler, dini yapılar ve bir ortak saunaya ulaşılmıştır.[5]
Kazılarda, binalardan daha önemli bir keşif de gerçekleşmiş, bir paleoetnobotanik kalıntıya rastlanmıştır. Kül tabakasının koruyucu özelliği birçok bitki ürününün korunmasını da sağlamıştır. Kazılarda ortaya çıkan manyok tarlaları, Yeni Dünya'da manyok ekiminin yapıldığını göstermiştir ve bu kazılar, Yeni Dünya'daki sit alanlarında ilk manyok ekiminin yapıldığı yer olarak kayıtlara geçmiştir.[6] Aradan geçen uzun zamandan dolayı, manyoklar çürümüştü, ancak araştırmacılar, küller arasındaki boşlukları doldurarak üç boyutlu şekilleri oluşturdu. Ulaşılan sonuçlar, manyoğun, volkanın patlamasından "birkaç saat önce" ekildiği sonucunu göstermekteydi.[6]
Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2016.
- ^ Conyers, s. 377.
- ^ Lentz ve ark.
- ^ "Joya de Cerén Archaeological Site." United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organization. UNESCO, n.d. Web. 15 Apr 2012. <http://whc.unesco.org/en/list/675 24 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.>.
- ^ a b "CU Takımı Maya Tarım Sistemi Keşfetti". 15 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2016.
| Otorite kontrolü |
|
|---|
