Ilısu Barajı ve Hidroelektrik Santrali
| Ilısu Barajı ve Hidroelektrik Santrali | |
|---|---|
 | |
 | |
| Koordinatlar | 37°31′52″K 41°50′58″D / 37.53111°K 41.84944°D |
| Wikimedia Commons | |
2015 yılında hizmete alınması planlanan proje, kurulu güç ve yıllık enerji üretim kapasitesi bakımından da, Atatürk Barajı, Karakaya Barajı ve Keban Barajı'ndan sonra 4'üncü büyük HES olma özelliğini kazanacak.
Ilısu Barajı; Mardin ve Şırnak İl sınırları arasında Dargeçit ilçesinin 15 Km. doğusunda, Dicle Nehri üzerinde yer alacak. Ilısu Barajı ön Yüzü Beton Kaplı kaya dolgu tipinde olup temelden yüksekliği 135 m olacak. Barajın maksimum su kotu 526,82 metre, toplam gövde hacmi 23,7 milyon metreküp, rezervuar hacmi ise 10,6 milyar metreküp olacak. Barajın kurulu gücü 1200 MW olup üreteceği toplam enerji 4,12 milyar KWh’tır. Ilısu Barajı ile üretilecek olan elektrik enerjisi, şu an Türkiye'de hidroelektrik santralleri vasıtasıyla üretilecek olan enerjinin %10’unu oluşturacak.
Bu enerji üretiminin yanı sıra Ilısu Barajı'nda tutulacak ve daha sonra inşa edilecek Cizre Barajına bırakılacak sularla Nusaybin, Cizre, İdil, Silopi ovalarında toplam 121 bin hektar alanın modern sulama teknikleriyle sulanması da mümkün olacak.
Ilısu Projesi’nin Tarihçesi ve Tanımı
Ilısu Barajı ve Hidroelektrik Santrali Projesi (Ilısu Projesi), 1954 yılında Dicle Nehri’nin toprak ve su kaynaklarının geliştirilmesine ilişkin çalışmalar doğrultusunda, DSİ tarafından başlatılmıştır.
Ilısu Barajı; Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde, Suriye sınırına yaklaşık 45 km. mesafede, Dicle Nehri üzerinde inşa edilecek olup, tamamlandığında 1 200 MW kurulu güç ile yılda ortalama 4,120 GWh enerji üretecektir.
Tesis işletmeye alındığında; gövde hacmi açısından Türkiye’nin 2. kurulu güç bakımından da 4. büyük barajı olacaktır.
Bilirkişi Raporları
Kredi ajanslarının oluşturduğu bilirkişilerden oluşan uluslararası heyetin hazırladığı raporda şu eksikliklerin altı çizilmiştir[2]:
- Projede yeterli sayıda uzman yok
- Proje kapsamında Batman'da yapılması düşünülen tesis faaliyete geçtiğinde Dicle'yi kirletecek
- Karasal ve su ekosistemlerinde biyoçeşitlilik araştırmaları yapılmamış
- Kamulaştırma konusunda sorunlar var
- Ev tazminatları düşük ve uluslararası standartlara aykırı
- Tarihi eserlerle ilgili çalışmalar yetersiz
Projeye kredi vermeyi planlayan Almanya, İsviçre ve Avusturyalı dış kredi kuruluşları Türkiye'nin taahhütlerini yerine getirememesi sonucu 7 Temmuz 2009 tarihi itibariyle desteklerini çekmişlerdir.
1999–2001 yılları arasında yaptırılan ÇED Raporu; 2872 sayılı Çevre Kanunu, Dünya Bankası ve IFC kriterleri doğrultusunda HCE firması tarafından güncellenmiş ve hem DSİ hem de yatırımcı kredi kuruluşları tarafından onaylanmıştır. Buna karşılık, yatırımcı kuruluşların görevlendirdikleri bilirkişiler proje ile ilgili ciddi sorunlar tespit etmiş, bu sorunlar, verilen sürenin sonunda giderilmediği için de projeden çekilmişlerdir.
Ilısu Projesi’nin maksimum su kotundan etkilenmeyen Hasankeyf Yukarı Şehir Alanı’nda yer alan kültürel varlıklar, bu bölgenin geliştirilmesiyle birlikte bir “Arkeolojik Park ve Açık Hava Müzesi”nde yeniden hayat bulmaya devam edecektir. Suyun altında kalacak kültürel varlıklar dolayısıyla bölgenin turizm gelirlerinde önemli bir düşüş beklenmektedir.
Her yıl için %15’lik yüzey çalışması ve %15’lik kazı ve taşımanın yapılacağı kabul edilmektedir. Bu kabule göre yüzey çalışmaları, kazılar ve taşımalar için ayrılan tahmini bütçe 53.000.000 ABD doları olarak belirlenmiştir.
Ilısu Projesi Bünyesinde Çevresel Etkileri
Projenin çevresel sonuçları arasında şunlar vardır:[3]
- Soyu tükenen hayvanları besin ve habitatlarının yok edilmesi
- Kitlesel balık ölümleri
- Çökelme ve ötrofikasyon
- Su kalitesinde ciddi düşüş
- Su kaynaklı çatışmalarda artış (özellikle Türkiye ile komşu devletler arasında)
- Göletlerde biriken suyun yumuşatıcı etkisinden dolayı iklimde yumuşama ve doğal yaşamda canlanma
Hasankeyf Kültür Varlıklarının Korunması ve Kurtarılması
10.000 yılı aşkın bir tarihi geçmişe sahip olan Hasankeyf’teki kültürel varlıkların yok edilmesine neden olacak baraj, Anayasaya ve Uluslararası Kültür Sözleşmesi’ne aykırıdır. Buna rağmen, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü ve Ilısu Konsorsiyumu koordinasyonunda hazırlanan, Hasankeyf Master Rehber Projeleri Türkiye Cumhuriyeti’nin resmi makamları tarafından onaylanmıştır.
Ilısu Projesi’nin maksimum su kotundan etkilenmeyen Hasankeyf Yukarı Şehir Alanı’nda yer alan kültürel varlıklar, bu bölgenin geliştirilmesiyle birlikte bir “Arkeolojik Park ve Açık Hava Müzesi”nde yeniden hayat bulmaya devam edecektir.
Ilısu Baraj Gölü altında kalacak olan bütün kültürel varlıklar ve yerleri YYEP çalışmaları çerçevesinde belirlenmeye çalışılmıştır. Bu kültürel varlıkların Ilısu Barajı altında kalmadan taşınacağı gibi olanaksız bir şey iddia edilerek projenin etkisi göz ardı edilmeye çalışılmaktadır.
Her yıl için %15’lik yüzey çalışması ve %15’lik kazı ve taşımanın yapılacağı kabul edilmektedir. Bu kabule göre yüzey çalışmaları, kazılar ve taşımalar için ayrılan tahmini bütçe 53.000.000 ABD doları olarak belirlenmiştir.
Notlar
- ^ Turkey begins controversial dam, August 5, 2006, BBC News
- ^ Gürbüz, Özgür. "Ilısu Barajı'na bilirkişi engeli!". Bulut, Özgür. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2009-07-09.
- ^ "Ilisu Campaign main site". WEED. 15 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2009-07-09.
Kaynakça
{{#coordinates:}}: sayfa başına birden fazla birincil etiket olamaz