II. Şâpûr

II. Şapur (bazen Büyük diye de geçer), Sasani İmparatorluğu'nun 309 - 379 yılları arasındaki hükümdarıydı. Uzun süren iktidarı sırasında, Sasaniler, I. Şapur'un (241-272) hükümdarlığından beri ilk altın çağlarını yaşamıştır.

Sasani Şah'ı II. Hürmüz'ün kısa süren hükümdarlığının ölümüyle son bulmasının ardından, Sasani ileri gelenleri 310 yılında II. Şapur'u Şah ilan ederler. Saltanata tayin edildiği sırada annesinin karnında olan II. Şapur, yönetimi ancak 17 yaşında eline alabilmiştir. Saltanata getirildikten sonra ilk olarak güneyde Arap kabileleriyle, doğuda ise Kuşan Yabguluklarıyla uğraşmak zorunda kalmıştır. II. Şapur hüküm sürdüğü dönem içerisinde, Medayin şehrini kurdurmuş ve burada bir Kisra sarayı yaptırarak Sasani merkezini buraya taşımıştır. Sasani İmparatorluğunun ilk kurulduğu yıllarda yönetim merkezi Firuzabad şehriyken, daha sonra II. Şapur'un emriyle Tizpon'a taşınmıştır. II. Şapur'un Medayin'i kurdurarak merkezi buraya taşımasının nedeni ise; Arap kabilelerini itaati altına almak ve onları bir düzene koymak amacını taşımaktadır. II. Şapur daha sonra tershane kurdurarak, oluşturmuş olduğu donanmayla Basra Körfezi üzerinden Bahreyn'i ele geçirmiştir.

II. Şapur'un dönemi Zerdüştlerin Hristiyanlara karşı sertleşmiş olduğu bir dönemdir. II. Şapur, Konstantinopolis (İstanbul) merkezli 8Bizans İmparatorluğunun kurucusu olan I. Konstantin'in çağdaşıdır. I. Konstantin'in Hristiyanlığı kabul etmesiyle, II. Şapur'un Bizans'a karşı siyasi politikası sertleşmiştir. II. Şapur, Bizans üzerine sefere çıkarak I. Konstantin'e karşı üstünlük kurarak onun gücünü zayıflatıp saltanatını tehlikeye sokmayı hedeflemitir. Ammianus Marcellinus; Bizans ve Sasaniler arasında geçen Amida Kuşatmasında Alban Gelani ve Hun Grumbates II. Şapur'un müttefikleri olarak bu savaşa katıldıklarını yazmıştır. Fakat I. Konstantin'in Hristiyanlığı kabulüyle, İmparatorluğun resmi dini haline getirmiş, toprakları üzerinde çok geniş bir alana yayılmış olan Nasranilerin desteğini kazanmıştır. Onun bu akıllıca hareketi, halkın desteğini kazanmasına ve II. Şapurla olan savaşlarında üstünlük sağlamasına sebep olmuştur. Ermanistan Kralı VII Tigranes de Hristiyanlığı kabul edince, bunun etkisini Sasani yerleşim yerlerinde kırmak isteyen Zerdüşt Ruhbanlar bu topraklar üzerinde yaşayan Hristiyanlara baskı ve zulümlerini arttırmıştır. II. Şapur Bizans'ın nüfusunu kırmak için Ermenistan'ı ele geçirmeye çalışmış fakat MS 344'de Singara Kuşatmasında Sasani ordusu Bizans'a yenilince Ermenistan da bağımsızlığını korumuştur.

Doğuda Hunların Baktriya'ya yapmış olduğu akınlar II. Şapur dönemine rastlamaktadır. Hunların akın akın Baktriya'ya gelerek buraya yerleşmeleri sebebiyle II. Şapur, yönünü doğuya çevirmek zorunda kalmıştır. MS 358 yılında Hun topluluklarıyla savaşmış ve yaptığı savaşlar sonucunda onları bölgeden atmanın mümkün olmadığını görünce anlaşma yoluna gitmiştir. MS 379 yılında II. Şapur ölünce yerine kardeşi II. Ardeşir geçmiştir.