I. Abbas'ın Kaheti ve Kartli seferleri

Vikipedi, özgür ansiklopedi
I. Abbas'ın Kaheti ve Kartli seferleri
1603-1618 Osmanlı-Safevî Savaşı
Tarih1614-1617
Bölge
Kartli, Tiflis, Kaheti
Sonuç
  • Safeviler, II. Luarsab ve I. Teymuraz'ın ayaklanmasını bastırdı
  • Tiflis yeniden Safeviler'in eline geçti ve yağmalandı
  • Kartli ve Kaheti geçici olarak İran egemenliğine girdi
  • Gürcüler topluca sürgüne ve katliama uğradı
Taraflar
Safevi Devleti Kartli Krallığı
Kaheti Krallığı
Komutanlar ve liderler
I. Abbas
Giorgi Saakadze (Mūrāv-Beg)
Genceli Ali Han		 II. Luarsab Teslim
I. Teymuraz
Kayıplar

100.000 Gürcü öldürüldü.

130.000 - 160.000 - 200.000 Gürcü tutsak İran'a sürüldü


I. Abbas'ın Kaheti ve Kartli seferleri, Safevi Şahı I. Abbas'ın, Osmanlı-Safevi Savaşı (1603-18) sırasında Doğu Gürcü vasal krallıkları olan Kartli ve Kaheti'de 1614-1617 yılları arasında yürüttüğü dört seferdir.[1] Seferler, I. Abbas'ın eskiden en sadık Gürcü gulamları olan Kartli Kralı II. Luarsab ve Kaheti Kralı I. Teymuraz tarafından gösterilen itaatsizliğe ve ardından çıkarılan isyana bir yanıt olarak başlatıldı. Tiflis tamamen yakıp yıkıldı, ayaklanma bastırıldı, 100.000 kadar Gürcü katledildi ve 130.000 ila 200.000 kişi İran'a sürgün edildi. Bunun sonucunda Kaheti ve Kartli geçici olarak İran egemenliği altına alındı.

Öncesi[değiştir | kaynağı değiştir]

1606 yılında, I. Abbas; Kartli soylularının ve Teymuraz'ın annesi olan Ketevan'ın isteği üzerine ikisi de yumuşak başlı gençler gibi görünen II. Luarsab ve I. Teymuraz'ı Safevilerin vasalları olan Kartli ve Kaheti krallıklarına hükümdar olarak atadı.[2] Ancak, 1612'de Teymuraz ve Luarsab'ın, Karabağ valisi de dahil olmak üzere İran yanlısı soyluları idam etmesiyle Gürcistan ile Şah arasındaki gerilim arttı.[2] 1613'te, Şah onları Mazenderan'daki bir av gezisine katılmaya çağırdığında ya hapsedileceklerinden ya da öldürüleceklerinden korktukları için gitmediler.[3][4] 1614 yılı baharında savaş çıktı. Bu olaydan dolayı Nasuh Paşa Antlaşması sona erdi.

İşgal[değiştir | kaynağı değiştir]

İran orduları Mart 1614'te iki bölgeyi işgal etti ve iki müttefik kral Osmanlı vasalı olan İmereti'ye sığındı.[2] Safevi saray tarihçisi İskender Bey Münşi'nin aktardığı üzere I. Abbas, en güvendiği iki tebaası ve gulamının ona olan ihanetinden dolayı çileden çıkmıştı.[3][3] 30.000 Kaheti köylüsünü İran'a sürdü ve Kaheti Kralı II. Aleksandr'ın torunu olan İsa Han'ı Kartli tahtına atadı.[2][3] İsa Han, İsfahan'daki sarayda bir Müslüman olarak büyütülmüştü ve Şah'a sadık olacağı düşünüldü.

I. Abbas, kaçak kralları ona vermezse İmereti'yi yıkmakla tehdit etti; İmereti, Megrelya ve Guria hükümdarları bu talebi birlikte reddettiler. Ancak Luarsab gönüllü olarak Şah'a teslim oldu; Abbas başlangıçta ona iyi davrandı ancak Luarsab ve Teymuraz'ın Osmanlılarla ittifak kurduğunu öğrendiğinde Luarsab'ın İslam'ı kabul etmesini istedi. Luarsab reddettiğinde hapse atıldı.[2]

Teymuraz, 1615'te Osmanlı-Safevi düşmanlığının yeniden canlanmasından yararlanarak Doğu Gürcistan'a döndü ve orada bir Safevi kuvvetini yendi. Ancak Osmanlı ordusu Safeviler'i işgalini ertelediğinde Abbas, Teymuraz'ı yenmek için kısa bir süre için bir ordu gönderebildi ve Osmanlılarla ateşkes yaparak ordusunu iki katına çıkardı.[2] Safevi askerleri, Tiflislilerin yoğun direnişiyle karşılaştı ancak İran Doğu Gürcistan'daki yönetimi tamamen yeniden sağlandı.[5]

Katliamlar ve sürgünler[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaheti'ye yapılan cezalandırıcı seferde, Abbas'ın ordusu 60-70.000[1][6][7][8] veya 100.000 Gürcüyü[2] öldürdü. İki katı kadarını ise İran'a sürgün etti. Kaheti nüfusunun üçte ikisi yok edildi.[2][9] 1617 yılında daha fazla mülteci toplandı. 1619'da Abbas, ona sadık olan II. Simon'u (veya Semayun Han'ı) Kaheti'nin kukla hükümdarı olarak atarken isyancıların çoğunlukla bulunduğu bölgeleri yönetmesi için kendi valilerini görevlendirdi.[3]

Sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]

I. Abbas, Doğu Gürcistan üzerinde bir süre kontrolü ele geçirdi ancak Giorgi Saakadze ve Kral Teymuraz, 1625 ve 1626'da bölgede Safevi kontrolünü azaltmada daha etkili olan yeni isyanlara öncülük etti.[2]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b Mikaberidze 2015.
  2. ^ a b c d e f g h i Rayfield, Donald (2012). Edge of Empires. London: Reaktion Books Ltd. ISBN 978-1-78023-030-6. 
  3. ^ a b c d e Mitchell 2011, s. 69
  4. ^ Savory 1980
  5. ^ Mitchell 2011, s. 70
  6. ^ Blow 2009.
  7. ^ Monshi 1978
  8. ^ Khanbaghi 2006
  9. ^ Kacharava 2011[sayfa belirt]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=I._Abbas%27ın_Kaheti_ve_Kartli_seferleri&oldid=30818138" sayfasından alınmıştır