Hristiyanlıkta Tanrı
| Makale serilerinden |
| Hristiyanlık |
|---|
 |
Hristiyanlıkta Tanrı, her şeyi yaratan ve koruyan ebedi ve yüce varlıktır.[5] Hristiyanlar, hem aşkın (maddi evrenden tamamen bağımsız ve ayrı) hem de içkin (maddi evrene dahil olan) bir tek tanrılı Tanrı anlayışına inanırlar.[6] Üç kişiden oluşan bir Üçlü Birlik içinde var olan tek bir Tanrı'ya inanırlar: Tanrı Baba, Tanrı'nın Oğlu ve Tanrı Kutsal Ruh. Tanrı'nın aşkınlığı, içkinliği, dünyadaki rolü ve insanlığa olan sevgisi hakkındaki Hristiyan öğretileri, Tanrı'nın yaratılmış evrenle aynı cevhere sahip olduğu inancını reddeder (panteizm ret), ancak Tanrı'nın Oğlu'nun hipostatik birleşme ile insan doğasını üstlendiğini ve böylece "Enkarnasyon" adı verilen benzersiz bir olayda insan olduğunu kabul eder.[10]
Erken dönem Hristiyanların Tanrı anlayışı, Pavlus'un mektupları ve erken dönem Hristiyan inanç bildirgeleri aracılığıyla ifade edilmiştir.[13] Bu metinler, tek bir Tanrı'yı ve İsa'nın tanrısallığını ilan ediyordu.[a][18] Yahudi-Hristiyan Ebiyonitler gibi bazı erken dönem Hristiyan mezhepleri İsa'nın tanrılaştırılmasına karşı çıksa da,[19] İsa'nın Tanrı ile özdeş olduğu fikri Yahudi olmayan Hristiyanların çoğunluğu tarafından kabul edildi.[20] Bu durum, erken Hristiyanlık ile Yahudiliğin ayrışmasının bir boyutunu oluşturdu; zira Yahudi olmayan Hristiyanların Tanrı anlayışı, dönemin geleneksel Yahudi öğretilerinden gitgide uzaklaştı.[16]
Hristiyan teolojisinde, Tanrı'nın nitelikleri ve doğası en erken dönemlerden beri tartışılagelmiştir. İrinaios, 2. yüzyılda şöyle yazmıştır: "Büyüklüğü hiçbir şeyden yoksun değildir, her şeyi kapsar." 8. yüzyılda Şamlı Yuhanna, günümüzde bile yaygın kabul gören on sekiz niteliği sıralamıştır. Zamanla Hristiyan teologlar, bu nitelikleri sistematik listeler halinde derlemiş; bazıları İncil'deki ifadelere (örneğin, "Göklerdeki Baba" ifadesini kullanan Rabbin Duası gibi), diğerleri ise teolojik akıl yürütmeye dayanarak çeşitli açıklamalar geliştirmiştir.[21] Sinoptik İnciller'de sıkça geçen "Tanrı'nın Krallığı" ifadesi, akademisyenler arasında İsa'nın öğretilerinin temel unsurlarından biri olduğu konusunda neredeyse fikir birliği olsa da, bu kavramın tam olarak nasıl yorumlanması gerektiği konusunda akademik uzlaşı oldukça zayıftır.
Yeni Ahit'te, şekli olarak bir Teslis doktrini bulunmasa da, "sürekli olarak Baba, Oğul ve Kutsal Ruh'tan... öyle bir şekilde bahseder ki, Tanrı'nın Teslisçi bir anlayışla kavranmasını zorunlu kılar".[22] Yaklaşık 200 MS'de, Tertullianus, İsa'nın tanrısal doğasını açıkça onaylayan bir Teslis doktrini formüle etti.[9][11][23] Bu kavram, daha sonra 325 MS'deki Birinci İznik Konsili'nde genişletildi[22] ve kesin bir şekil 381'deki Ekümenik Konsil tarafından ortaya kondu.[24] Teslis doktrini, Tanrı Oğul, Tanrı Baba ve Tanrı Kutsal Ruh'un tek bir cevherin farklı hipostazları (Kişiler) olduğunu savunur[9] ve geleneksel olarak üç tanrıcılık olarak kabul edilmez.[9] Teslisçilik, sonrasında İznik Hristiyanlığı aracılığıyla resmî teolojik doktrin olarak benimsendi ve modern Hristiyanların Tanrı anlayışının temel taşlarından birini oluşturur. Bununla birlikte, bazı Hristiyan mezhepleri Tanrı hakkında Teslisçi olmayan görüşlere sahiptir.[3]
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Örnek olarak 1. Korintliler 8:5-6 şöyle der:[14] "Çünkü göklerde ya da yeryüzünde –nitekim pek çok 'tanrı' ve 'rab' vardır– öyle olsa bile bizim için tek bir Tanrı, Baba vardır. Her şey O'ndandır ve biz O'nun için varız. Ve tek bir Rab, İsa Mesih vardır. Her şey O'nun aracılığıyla oldu ve biz de O'nun aracılığıyla yaşıyoruz."
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Theokritoff, Elizabeth (2010) [2008]. "Part I: Doctrine and Tradition – Creator and creation". Cunningham, Mary B.; Theokritoff, Elizabeth (Ed.). The Cambridge Companion to Orthodox Christian Theology. Cambridge ve New York: Cambridge University Press. ss. 63-77. doi:10.1017/CCOL9780521864848.005. ISBN 9781139001977.
- ^ a b c Young, Frances M. (2008). "Part V: The Shaping of Christian Theology – Monotheism and Christology". Mitchell, Margaret M.; Young, Frances M. (Ed.). The Cambridge History of Christianity, Volume 1: Origins to Constantine. Cambridge ve New York: Cambridge University Press. ss. 452-469. doi:10.1017/CHOL9780521812399.027. ISBN 9781139054836.
- ^ a b c Cross, F. L.; Livingstone, E. A., (Ed.) (2005). "Doctrine of the Trinity". The Oxford Dictionary of the Christian Church (3. Gözden Geçirilmiş bas.). Oxford ve New York: Oxford University Press. ss. 1652-1653. doi:10.1093/acref/9780192802903.001.0001. ISBN 978-0-19-280290-3.
- ^ a b c Schnelle, Udo (2005) [2003]. "Part II: The Basic Structures of Pauline Thought – Theology: God as the Father of Jesus Christ". Apostle Paul: His Life and Theology (1. bas.). Ada, Michigan: Baker Academic. ss. 395-400. ISBN 9781441242006. LCCN 2005025534.
- ^ [1][2][3][4]
- ^ [1][2][3][4]
- ^ Weinandy, Thomas G. (2019) [2015]. "Part I: Catholic Teaching – God, the Creation, and the History of Salvation: The Incarnation". Ayres, Lewis; Volpe, Medi Ann (Ed.). The Oxford Handbook of Catholic Theology. Oxford ve New York: Oxford University Press. ss. 167-182. doi:10.1093/oxfordhb/9780199566273.013.7. ISBN 9780199566273. LCCN 2018965377.
- ^ Louth, Andrew (2007). "The Place of Theosis in Orthodox Theology". Christensen, Michael J.; Wittung, Jeffery A. (Ed.). Partakers of the Divine Nature: The History and Development of Deification in the Christian Traditions. Madison, New Jersey ve Vancouver, Britanya Kolumbiyası: Fairleigh Dickinson University Press. ss. 32-44. ISBN 978-0-8386-4111-8. LCCN 2006017877.
- ^ a b c d Del Colle, Ralph (2001) [1997]. "Part II: The content of Christian doctrine – The Triune God". Gunton, Colin E. (Ed.). The Cambridge Companion to Christian Doctrine. Cambridge ve New York: Cambridge University Press. ss. 121-140. doi:10.1017/CCOL0521471184.009. ISBN 9781139000000.
- ^ [1][7][8][9]
- ^ a b Kelly, J. N. D. (2006) [1950]. "Part II: Creeds and Baptism". Early Christian Creeds (3. bas.). Londra ve New York: Continuum International. ss. 30-61. doi:10.4324/9781315836720. ISBN 9781315836720.
- ^ Fotopoulos, John (2010). "Chapter 23: 1 Corinthians". Aune, David E. (Ed.). The Blackwell Companion to the New Testament. Chichester, West Sussex: Wiley-Blackwell. ss. 413-433. doi:10.1002/9781444318937.ch23. ISBN 9781444318937.
- ^ [4][11][12]
- ^ 1. Korintliler 8:5-6
- ^ Bernard, David K. (2019) [2016]. "Monotheism in Paul's Rhetorical World". The Glory of God in the Face of Jesus Christ: Deification of Jesus in Early Christian Discourse. Journal of Pentecostal Theology: Supplement Series. 45. Leiden ve Boston: Brill Publishers. ss. 53-82. ISBN 978-90-04-39721-7. ISSN 0966-7393.
- ^ a b Hurtado, Larry W. (2015) [1988]. "Introduction: Early Christology and Chronology – Chapter 5: The Early Christian Mutation". One God, One Lord: Early Christian Devotion and Ancient Jewish Monotheism (3. bas.). Londra ve New York: T&T Clark. ss. 1-16, 97-130. ISBN 9780567657718.
- ^ Hurtado, Larry W. (2005). "How on Earth Did Jesus Become a God? Approaches to Jesus-Devotion in Earliest Christianity". How on Earth Did Jesus Become a God? Historical Questions about Earliest Devotion to Jesus. Grand Rapids, Michigan ve Cambridge, BK: Wm. B. Eerdmans. ss. 13-55. ISBN 978-0-8028-2861-3.
- ^ [2][15][16][17]
- ^ ("Clementine Homilies", xvi. 15)
- ^ "TRINITY". Yahudi Ansiklopedisi. JewishEncyclopedia.com. 6 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2013.
- ^ Hirschberger, Johannes. Historia de la Filosofía I, Barcelona: Herder 1977, s.403
- ^ a b Stagg, Frank. New Testament Theology. Broadman Press, 1962. 0-8054-1613-7. s. 38
- ^ Kelly, J. N. D. (2000). Early Christian doctrines (5. baskı bas.). Londra: Continuum. s. 150. ISBN 978-0826452528.
- ^ Prestige, G.L. Fathers and Heretics SPCK:1963, s. 29
