Hortisa
| Hortisa Хортиця | |
|---|---|
 | |
 | |
| Coğrafya | |
| Bölge | Dinyeper Nehri |
| Koordinatlar | 47°49′K 35°6′D / 47.817°K 35.100°D |
| Yüzölçümü | 23,59 km2 |
| Zirve | 30 m |
| Siyasi | |
| Adadaki ülke(ler) | |
| İdari birim | Zaporijya Oblastı |
| Rayon | Zaporijya |
Hortisa (Ukraynaca: Хо́ртиця, romanlaştırılmış: Khórtytsja, [ˈxɔrtɪtsʲɐ] olarak telaffuz edilir) Dinyeper Nehri'nin en büyük adasıdır ve 12,5 kilometre (7,77 mil) uzunluğunda ve 2,5 kilometre (1,55 mil) genişliğe sahiptir.[1] Ada, "Hortisa Milli Parkı"'nın bir bölümünü oluşturur.[1] Bu tarihi yer, Ukrayna'nın Zaporijya şehir sınırları içinde yer almaktadır.[2]
Ada, Ukrayna tarihinde, özellikle Zaporojya Kazaklarının tarihinde önemli bir rol oynamıştır. Meşe bahçeleri, ladin ormanları, çayırlar ve bozkır gibi eşsiz flora ve faunaya sahiptir. Adanın kuzey kısmı, alçak olan ve çoğu kez Dinyeper suları tarafından sular altında kalan güney kısmına kıyasla çok kayalık ve yüksektir ve nehir yatağından 30 m (98 ft) yüksektedir.
Konumu[değiştir | kaynağı değiştir]
Zaporijya (doğrudan çevirisi "akıntıların ötesinde"dir) adını Dinyeper Nehrinin aşağısındaki bir coğrafi alandan alır ve dokuzuncu hızla geçer (bkz. Dinyeper Akanakları). 1930'larda Dinyeper Hidroelektrik İstasyonu inşa edildiğinde, bu akıntılar sular altında kaldı. Sadece 50 m (160 ft) yüksekliğe kadar yükselen granit kayalıklar, bölgenin orijinal kayalık arazisine tanıklık etmektedir.
Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]
Hortisa, son beş bin yıldır sürekli olarak iskan edildi. Yakın çevredeki diğer adalar da Proto-Hint-Avrupa ve İskit dönemlerindeki yoğun işgal belirtilerini içerir. Küçük Hortisa adası, İskit kalıntıları ve terk edilmiş bir Kazak kalesiyle tanınır. 1927'de hidroelektrik santralinin inşası sırasında kazılan Sredeny Stih adacığı (Hortisa'nın kuzeydoğusunda) adını Sredny Stog kültürüne vermiştir.
Erken Orta Çağ'da Hortisa, Vareglerden Yunanlara uzanan ticaret yolu için kilit bir merkezdi. İmparator VII. Konstantinos, De Administrando Imperio adlı eserinde, akıntıların hemen aşağısındaki St. George adasından bahseder. Akarsulardan geçerken, Rusların göçebe Peçenekler için kolay bir av olacağını bildirdi. Nitekim, Kiev Rus prensi Svyatoslav I 972'de akıntıları geçme girişimi sırasında saldırıya uğradı ve öldürüldü.
Siç olarak bilinen bir kaleyle ilgili en eski kayıt, Küçük Hortisa adasında (Mala Hortisa Adası) bulunan ve Volhinya prensi Dmitro Vyshnevetsky tarafından kurulmuştur. Küçük Hortisa Adası, Khortytsia'nın kendisinden 20 kat daha küçüktür. İlk Hortisa Siç altı yıl (1552-1558) sürmüştür. Zaporijya Siç'in bulunduğu akıntıları (Zaporijya bölgesi) geçtikten sonra aşağı akışta birkaç yer daha vardır. Toplamda sekiz tane vardır: Bazavluk (1593–1630), Mykytyn (1628–1652), Chortomlyk (1652–1709), Kamin (1709–1711), Oleshkiv (1711–1734), Pidpilna (1734–1775). Bütün bu yerler nehir geçişlerindedir. Bohdan Hmelnitski liderliğindeki ayaklanma 1648'de Mykytyn Siç'de başladı. Efsaneler, Kazaklar'ın Hortisa'da Osmanlı İmparatorluğu'nun IV. Mehmed Mehmed'e Zaporozhian Kazaklarının kötü şöhretli cevabını yazdığı bir devlettir. 1775'te Siç, Büyük Katerina'in emriyle Rus general Tekhely tarafından yok edildi. Sonuç olarak Kuban Kazakları yerlerinden edildi ve birçoğu sonunda Kafkasya bölgesindeki Kuban nehrine yerleşti. Bu Kazaklar Kuban Kazakları olarak tanındı. Kuban Kazaklarının bir kısmı Osmanlı Sultanı'nın tebaası olmak için Tuna Nehri'nin ötesine kaçtı ve Tuna Nehri'nin ağzında yaşadılar. 1830'da bu Kazakların çoğu Azak denizi kıyısında (Mariupol ve Berdyansk arasında) taşındı ve yeni bir Siç kurdu.
Zaporijya Siç, Petro Kalnyshevsky'nin son Kosh Otaman'ı (lideri) Solovetsky Adası Manastırı'nda hapsedildi. O sırada 85 yaşındaydı. 25 yıl hapis yattıktan sonra serbest bırakıldı ve 113 yaşında manastırda neredeyse kör olarak öldü. 1789'da, Prusya'dan Danzig Mennonites, Rus İmparatorluğu'nun geniş bozkırlarında yerleşim yerleri kurmaları için çar tarafından davet edildi. Bu yerleşim yerlerinden biri Hortisa adasında bulunuyordu. Zengin ada topraklarında çiftçilik yaptılar. Kârlı işlerinden bazıları, Hortisa bahçelerinden ve ormanlarından kereste ticaretiydi. 1916'da Mennon kolonistleri Hortisa Adası'nı Olexandrivsk (Alexandrovsk) belediye meclisine sattılar.
1965'te Hortisa Adası "tarihi ve kültürel rezerv" ilan edildi.[1] Dinyeper Akanakları devlet tarihi ve kültürel rezervi 1974'te kuruldu; bu hem Hortisa Adası'nı, bitişik adaları ve kayaları ve Dinyeper'in sağ kıyısının bir kısmını içermekteydi.[1] Rezervin toplam alanı 2.359 hektardır (9.1 sq mi).[1] Rezerv, 1993 yılında ulusal statü kazandı.[1]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e f "Archived copy" ЗАПОРІЗЬКИЙ ОБЛАСНИЙ ТУРИСТИЧНО-ІНФОРМАЦІЙНИЙ ЦЕНТР (Ukraynaca). Zaporozhye Bölgesel Turist Bilgi Merkezi, Hortisa Milli Parkı. 26 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2019.
- ^ "Archived copy" ЗАПОРІЗЬКИЙ ОБЛАСНИЙ ТУРИСТИЧНО-ІНФОРМАЦІЙНИЙ ЦЕНТР (Ukraynaca). Zaporozhye Bölgesel Turist Bilgi Merkezi, Zaporozhye. 16 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2019.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Hortisa ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.- Hortisa Ulusal Koruma Alanı'nın resmi web sitesi 16 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Tarihi Kültür Kompleksi Zaporizhian Sich'in resmi web sitesi
- Lapidarium web sitesi 23 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
