Hiposikloid

Hiposikloid, matematikte ve özellikle düzlem eğrileri alanında önemli bir yuvarlanma eğrisidir. Bir çemberin (yarıçapı r), kendisinden daha büyük ve sabit bir çemberin (yarıçapı R) iç yüzeyinde kaymadan yuvarlanması sırasında, küçük çember üzerindeki sabit bir noktanın izlediği yol hiposikloid olarak adlandırılır.[1] Bu eğri, sikloid ailesinin bir üyesidir ve yuvarlanma eğrileri (roulette) arasında yer alır.
Tarihçe ve Kullanım Alanları
[değiştir | kaynağı değiştir]Hiposikloid kavramı ilk olarak 13. yüzyılda Nasir al-Din al-Tusi tarafından tanımlanmıştır.[2] Daha sonra astroid ve deltoid gibi özel hiposikloidler matematikçiler tarafından incelenmiştir.[3]
Hiposikloidler, dişli mekanizmalarında (hiposikloid dişli mekanizması), makine mühendisliğinde ve bazı fiziksel sistemlerin modellenmesinde kullanılmaktadır.[4]
Matematiksel Özellikler
[değiştir | kaynağı değiştir]Parametrik Denklemleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Hiposikloidin parametrik denklemleri şu şekildedir:
Burada θ, yuvarlanan çemberin merkezinin yaptığı açıya karşılık gelir.
Kapanma ve Tepe Noktaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Eğer R/r oranı bir tam sayı ise, hiposikloid kapalı bir eğri olur ve bu sayı kadar tepe (köşe) noktası (cusps) içerir. Örneğin, R=4r ise, dört tepe noktalı bir hiposikloid (astroid) elde edilir.[5]
Özel Durumlar
[değiştir | kaynağı değiştir]R=2r olduğunda, hiposikloid bir doğru parçası olur (Tusi çifti).[6]
R=3r olduğunda, üç tepe noktalı bir deltoid elde edilir.
İlgili Eğriler
[değiştir | kaynağı değiştir]Episikloid: Küçük çemberin büyük çemberin dışında yuvarlanmasıyla oluşan eğridir.[7]
Hipotrokoid: Küçük çemberin içindeki herhangi bir noktadan izlenen yoldur.[8]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Hiposikloit Ne Demek - Matematik Terimler Sözlüğü". terim.ahmetcadirci.com. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2025.
- ^ Blake, Stephen P. (8 Nisan 2016). Astronomy and Astrology in the Islamic World (İngilizce). Edinburgh University Press. ISBN 978-0-7486-4911-2.
- ^ "Area Enclosed by a General Hypocycloid" (PDF). Geometry Expressions. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2025.
- ^ "Beta Tipi Stirling Motorları İçin Hareket Mekanizması Optimizasyonu" (PDF). Pamukkale GCRIS Database. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2025.
- ^ "cissoid". www.2dcurves.com. 21 Eylül 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2025.
- ^ Weisstein, Eric W. "Tusi Couple". mathworld.wolfram.com (İngilizce). 6 Kasım 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2025.
- ^ "Solidworks tutorial creating a Cycloid Epicycloid Curve | GrabCAD Tutorials". grabcad.com. 10 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2025.
- ^ "A catalog of special plane curves : Lawrence, J. Dennis : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive". Internet Archive (İngilizce). Erişim tarihi: 19 Mayıs 2025.