Hennig Brand
Hennig Brand (y. 1630 – y. 1692 veya y. 1710 ), Hamburg'da yaşayan ve çalışan bir Alman simyacıydı. 1669'da Brand temel metalleri altına dönüştürdüğüne inanılan bir madde olan " felsefe taşını " ararken yanlışlıkla fosfor kimyasal elementini keşfetmiştir.
Biyografi[değiştir | kaynağı değiştir]
Brand'in doğum koşulları bilinmiyor ama 1630'da doğdu ve y. 1692 veya 1710 yılıda öldüğü tahmin ediliyor. Bazı kaynaklar kökenini mütevazı olarak tanımlıyor ve genç bir adam olarak cam ustası çıraklığı yaptığını belirtiyor. Bununla birlikte, ikinci eşi Margaretha'nın yazışmaları onun yüksek bir sosyal statüye sahip olduğunu belirtir. Her halükarda, Otuz Yıl Savaşları sırasında küçük bir ordu subayı olarak bir görevde bulundu ve ilk karısının çeyizi ordudan ayrılıp simyaya devam etmesine izin verdi.
Felsefe taşını arayan birçok kişiden biriydi. Bu süreçte yanlışlıkla fosforu keşfetti.
Fosforun keşfi[değiştir | kaynağı değiştir]
Zamanın diğer simyacıları gibi Brand de sözde adi metalleri (kurşun gibi) altına dönüştüren bir madde olan " felsefe taşını " aradı. İlk karısı öldüğünde onun parasını bu arayışta tüketmişti. Daha sonra, mali kaynakları ile aramaya devam etmesine izin veren zengin bir dul olan ikinci karısı Margaretha ile evlendi.[1]
Kendisinden önceki pek çok kişi gibi idrarla ilgilendi ve onu diğer çeşitli malzemelerle yüzlerce kombinasyon halinde birleştirmeyi denedi. Örneğin, Strasbourg' lu FT Kessler 1630'da yayınlanan 400 Auserlensene Chemische Process[2] adlı kitabında, baz metalleri gümüşe dönüştürmek için şap, güherçile (potasyum nitrat ) ve konsantre idrar kullanmak için bir tarif (işe yaramayan bir tarif) önermiştir. [3]
1669 civarında kaynamış idrarın kalıntılarını, imbik kıpkırmızı olana kadar ısıttı, burada aniden parlayan dumanlar imbiği doldurdu ve sıvı damlayarak alevler içinde patladı. Sıvıyı bir kavanoza alıp üzerini kapattı, orada katılaşıp soluk yeşil bir parıltı yaymaya devam etti. Topladığı şey Yunanca "ışık taşıyan" kelimesinden adını verdiği fosfordu.[4]
Fosfor bir simyacı için hayranlık uyandırmış olmalı. Bir insan ürünüydü ve zamanla azalmayan (ve daha önce keşfedilen Bologna Taşı gibi yeniden ışığa maruz bırakılması gerekmeyen) bir "yaşam gücü" ile parlıyor gibi görünüyordu. Brand, zamanın simyacılarının yaptığı gibi keşfini bir sır olarak sakladı ve fosforu altın üretmek için kullanmaya çalıştı ama başarısız oldu.
Tarifi şuydu:[5]
- İdrarı keskin bir koku çıkana kadar günlerce bekletin.[4] (Daha sonra bilim adamları taze idrarın aynı miktarda fosfor verdiğini keşfettikleri için bu adım gerekli değildir).[6]
- Kalın bir şurup haline getirmek için idrarı kaynatın.
- Ondan kırmızı bir yağ damıtılana kadar ısıtın ve onu çıkarın.
- Siyah süngerimsi bir üst kısımdan ve tuzlu bir alt kısımdan oluşan geri kalanı soğumaya bırakın.
- Tuzu atın, kırmızı yağı tekrar siyah malzemeye karıştırın.
- Bu karışımı 16 saat kuvvetlice ısıtın.
- Önce beyaz dumanlar çıkar, sonra bir yağ, sonra fosfor.[5]
- Fosfor katılaşmak için soğuk suya geçirilebilirsiniz.
Brand'in rastladığı kimyasal reaksiyon aşağıdaki gibiydi;
İdrar, mikrokozmik tuz formunda sodyum fosfat (yani Na + ile) olarak fosfatlar PO 4 3- ve çeşitli karbon bazlı organikler içerir. Güçlü ısı altında fosfattan gelen oksijen atomları, karbon monoksit CO üretmek için karbonla reaksiyona girer ve geriye bir gaz olarak çıkan elemental fosfor kalır. Fosfor yaklaşık 280 °C'nin altında sıvıya yoğunlaşır ve sonra yaklaşık 44 °C'nin altında (saflığa bağlı olarak) katılaşır (beyaz fosfor allotropuna). Aynı temel reaksiyon bugün hala kullanılmaktadır (ancak fosfat cevherleri, karbon için kok kömürü ve elektrikli fırınlarla çalışılmaktadır).
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Phosphorus Starts With Pee In This Tale Of Scientific Serendipity". NPR.org (İngilizce). 17 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2021.
- ^ Keslerus Redivivus. Das ist/ Fünff hundert auserlesene Chymische Process und Artzneyen/ theils zu innerlichen und eusserlichen Leibskranckheiten/ theils auch zu Verbesserung der mindern Metallen hochnutzlich. Deren erstlich vier hundert durch Thomam Keslerum. An tag gegeben und zum vierdten mal auffgelegt/ an jetzo aber von einem vornehmen Chymico auffs new ubersehen/ und mit Hinzusetzung des fünfften hunderten in forliche Ordnung und gewisse Classes gesetzet. Frankfurt: J.B. Wachter for G.A. Hermsdorff. 1713. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Emsley 2000.
- ^ a b "Did you know that phosphorus was discovered from ... urine?". Great Big Story. CNN. 3 Ağustos 2020. 17 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2023.
- ^ a b "Technique to recover phosphorus from urine". phys.org (İngilizce). 17 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2021.
- ^ Michael A. Sommers (15 Ağustos 2007). Phosphorus. The Rosen Publishing Group, 2007. s. 25. ISBN 978-1404219601.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Bilim Tarihinde Bugün 17 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Elementler - Fosfor 23 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
