Hemel Hempstead

Hemel Hempstead
Herfortshire ıçinde Hemel Hempstead
Ülke	Birleşik Krallık
Kurucu Ülke	İngiltere
Bölge	Doğu
Kontluk	Herefordshire
Borough	Dacorum Borough
Nüfus  (2001 Nüfus Sayımı)
• Toplam	81,143
Zaman dilimi	UTC0 (GMT)
• Yaz (YSU)	UTC-1 (BAZD)
Alan kodu	01442

Hemel Hempstead, Birleşik Krallık İngiltere ülkesinin Doğu (East England) bölgesinde ve Hertfordshire kontluğu içinde Dacorom Borough'ya bağlı gayet sınırlı yetkilerle mahalle/köy yerel idaresi (cıvıc parısh) statüsünü taşıyan kentsel bir yerleşkedir. Hemel Hempstead 8. yüzyılda bir köysel yerleşke olarak kurulmuştur. Norman istilasindan sonra asiller eelinde malikane arazisi olmus ve sonunda bir manastır malikane arazisi içinde kalmıştır. 1539'da manastırlar lavhedilmiştir ve malikane hakkı bir özel aile eline geçmiştir. 1539'da İngiltere Kralı VIII. Henry döneminde yerleskeye bir krallık çarşı kurma beratı verilip "çarşı kasabası (market town)" yapılmıştır. II. Dünya Savaşı'ndan sonra Birleşik Krallık'ta uygulanan reformlar altında hazırlanan "!948 Yeni Kasabalar Kanunu (New Towns Act)" ile bu küçük kasabada yeni bir "kent" kurulmuştur. Bu yeni kebtin nüfusu 2001 Nüfus Sayımı.na göre 81,143 idid ama 21. yüzyıl başında bağlı olduğu Hertfordshire Kontluk Konseyi tahminlerine göre nüfusu 90,000'i aşmıştır. Bu nisbeten yüksek nüfusuna karşıt Hemel Hempstead yerel idaresi İngiltere yerel idare sistemi hiyerarşisi içinde en altta seviyede olup, "Dacorum Borough"'ya (1984'den önce "Yerel Bölgesi") bağlı bir "köy/mahalle (parish)" şeklindedir.

Coğrafya

Hemel Hempstead tebeşir kayaçlardan oluşmuş bir sığ vadide "Gade Çayı" ve "Bülborne Çayı"'nin kavşak mevkinde kurulup büyümüştür. II. Dünya Savaşı'dan sonra kurulan "Yeni Şehir" orijinal kasabanın etrafındaki vadi yamaçlarında ve vadinin kenarlarının üstünde bulunan bir plato üzerinde kurulmuştur. Londra merkezi kentin 43 km güney-doğusunda bulunmaktadır.

Kentin kuzeyinde ve batısında içinde küçük köyler konumlanmış olan karışık tarım arazisi ve "Childers" kuduk tepeler silsilesinin devamı olan tepelerde olan ağaçlık arazi bulunmaktadır. Kentin batısında Berkhamsted vardır. Bülbourne Çayı kentin güney-doğusundan akıp "Boxenmoor" yönüne gitmektedir. Kentin güneyine Watford bulunmaktadır ve bu kent Büyük Londra bölgesinin başlangıcındadır. Doğusunda tarihi katedrali ile bir "şehir statüsü" taşıyan ve tarihi olarak bir "çarşı şehir" olan St. Albans şehri bulunmaktadır. Günümüzde Hemel Hempstead ve St, Albans Londra'da çalışıp her iş günü LOndra'ya gidip gelen büyükçe bir nüfusu ihtiva etmektedir. 2010'dan itibaren Muhafazakar Parti-Liberal Parti koalisyonun aldığı kararlar ile "yeşil alanlarda" planlama kısıtlamaları azaltıldığı için bu trend devam etme yönündedir .

Tarihçe

Hemel Hempstead'in antik Romalıların İngiltere'de bulundukları zamanda tarımsal malikane alanı olduğu arkeologların Boxmoor ve Gadebridge kazılarında çıkardıklar Roma villa kalıntılarından anlaşılmaktadır. Highfield'de nisbeten iyi durumda olan bir höyük bulunmaktadır ve bunun içinde bir Roma çağından kalma bir anıt-mezarı bulunduğu kabul edili . "Gade Çayı" ve "Bulborne Çayı" kavşağındaki bu mevkide Anglosaksonlar 8. yüzyılda bir köy yerleşkesi kurmuşlardır.

Norman istilasından sonra İngiltere Kralı olan I. William yarı kardeşi olan Mortain Kontu Robert'e Hemel Hempstead dahil "Berkshamstaed" kalesi ve topraklarını malikane olarak bağışladı. Hemel Hempstead'de 1140'da yapılmış olan St Mary köy kilisesi Norman kilise mimarisi tipinin en iyi örneklerden biri olarak sayılmaktadır. Bu malikane toprakları sonraki yüzyılda birkaç defa el değiştirdi. Malikane sahipleri arasında 1162'de Thomas Becket de bulunmaktaydı. Hemel Hempstead Norman'ların arazi vergisi düzenlemek için hazırlattıkları toprak sayımı kayıtlarıindan oluşan "Domesday Book"'da "Danais" "hundreds" yerel birimi içinde olarak gösterilmektedir. 1200'de bu "Hundreds" birimi "Tring Hundreds" yerel birimi ile birleştirilip "Dacorum Hundreds" yerel idare birimi kuruldu ve bu yerel idare sistemi ve mahkemesi 19. yüzyıla kadar devam etti.

1290'da Kral Yurtsuz John'un torunu olan "Cornwall Markisı" elinde bulunan (Hemel Hempstead dahil) malikane topraklarını Katolik Augustinlerin bir kolu olan "Bonhommes (Bluefriars)" tarikatı kesişlerine, kurmakta oldukları, Ashbridge manastırı için verdi.

Kral VIII. Henry'nin döneminde yapılan Angilikan Protestan Reformu sırasında 1539'da çıkartılan bir kanunla İngiltere'de bulunan tüm manastırlar lahvedildi ve Ashbridge Manastırı da kapatıldı. Manastır ve ona bağlı malikane arazisi (sonradan Bridgewater Dükleri yapılacak olan) Egertons ailesine verildi. Hemel Hempstead'e 1539'da İngiltere Kralı VIII. Henry tarafından çarşı kurma berati verilmiştir. Bu berata göre bu kasabada her Perşembe günü bir çarşı kurulmasına ve her yıl Paskalya Yortusunda "Corpuş Christi Günü"nde bir panayır açılmasına izin verilmişti. Aynı yıl İngiltere kralı VIII. Henry ve o zamanki karısı Ann Boleyn ile birlikte Hemel Hempstead'i ziyaret edip bu kasabada kaldıkları bildirilmektedir.

Hemel Hempstead kasabası bundan sonra 19. yüzyıla kadar bir tarımsal pazar kasabası olma niteliğini korudu. Özelikle zahire üretimi ve zahire ve zahire ürünleri dağıtımı üzerinde 18. yuyılda kasaba gayet önem kazandı ve kasabada bulunan zahire borsası İngiltere'nin en büyük zahire pazarı oldu. 1797'de He,e Hemptstead cıvaraında zahireyi öğütüp ün üretmek için 11 tane şu değirmeni bulunmakta idi.

Sanayi Devrimi sırasında hızla genişleyen Midland bölgesi ile Londra arasında en kısa karayollları güzergahı üzerinde olduğu için Hemel Hempstead'den geçen yollarada açıkaca görüldü. 1762'de yaylı atlı arabalarla yolculuk daha hızlı ve rahat yapılması için açılan ve arabaların paralı olarak geçtikleri "Herne Turnpike Yolu"; 1795'de dar mavnaların işletilmesi ıicn açılan şu yolu kanallarının en önemlilerinden olan "Gran Union Kanalı" ve 1837'de açılan "Londra ve Birmingham Demiryolu" hattı Hemel Hempstead'den geçmekte idi.

19. yüzyılda kasabada endüstri de gelişti. Bu yüzyılda Hemel Hempstead tuğla ve kiremit üretimi; kağıt üretimi ve samandan hasır üretim meekezi olarak tanınmaktaydı. Yeraltından tebeşir taşı cikartmak için maden ocakları kuruldu ve bu madenlerden çıkartilan tebeşir tasi özel kireç imalat tesisllerinde yakılarak inşaatta ve tarım alanlri gübrelemesi için kullanılan "kireç" üretiminde de kasaba tüm ülke için üretim ve dağıtım merkezi oldu. Bu yeraltı tebeşir taşı madenleinin bir haritası bulunmadığı için günümüzde bile bu boşaltılmış bazı maden galerilerinin çökmeleri günümüzde bile şehir için probelm olmaya devam etmektedir.

Kasabada gelişen hafif sanayi tesisleri tüm ülke için önemli olmaktaydı. 1798'de kurulan bir mühendisllik şirketi, Cranstones, sokak, fabrika ve evlerde önce havagazi ile sonra elektrikle aydınlanma yapılabilmesi için gereken araç ve gereçleri sınai olarak üretiminde başta gelmekte idi. 1867'de bu mühendislik şirketi Londra'ya kadar gidebilen ve sokaklarda işleyenistimle çalışan bir karayolu kapalı kamyonu yapmıştı. 19. yüzyıl başında 1803'den itibaren otomatik kağıt yapma makineleri yapımı için ülkede tek önemli merkez bu kasaba idi. Buna başlıca neden sanai kağıt yapımının kasabada önemi idi. 19.yüzyılda gelişen ve 20. yüzyılda önem kazanan not ve mektup kağıdı üreten John Dickinson sirketi fabrikaları kasabada gayet önemli idiler. Kasaba diğer bir sanayi 1970'li yıllara kadar üretime devam eden havai fişekler üreten Brocks' şirketi idi. 19. yüzyılda kasabada ulaşım gelişmesi kasabanın tarımsal üretimine de tesir etti. Örneğin 19. yüzyılda ve 20 yüzyıl ortasına kadar İngiltere'nin tümü için şu teresi üretilmesi ve dağılımı merkezleri Hemel Hempstead idi. Yeni şehirin kurulması iş bu üretim Tring ve Berkhamsted cıvarına kaydı.

Fakat 19. yüzyılda Londra şehrinin gittikçe hızla büyümesi ve ana hat ve Londra banliyö tren hatlarının (özellikle "Midland Demiryolu Şirketi"'nin bir ek hat ile kasabayı Harpenden'den geçen ana demiryolu hattına bağlaması) Hemel Hempstead'de yaşayıp hafta içinde Londra'da çalışan kişilerin Hemel Hempstead'de de yayılmalarına neden oldu.

Nufusu buyuyen Heme Hempstead'in yerel idare statusu de bu nufus artmasi nedeni ile degistirildi. 1 Temmuz 1898'de Hemel Hempstead'e "Borough (belde)" statusu verildi.

II. Dünya Savaşı sırasında Alman Luftwaffe kasabada bulunan kağıt fabrikasından mühimmaat fabrikasına dönüştürülen Dickinson fabrikalarını sistemli bir şekilde bomdardımana tabi tuttu. Bu sırada Hemel Hempstead'da Alman hava gücü olan Lüfwaffe'nin 900 kg ağırlığında yüksek patlamalı bomba attığı tahmin edilmektedir.

İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Birleşik Krallık'da ekonomik reformlar uygulanamaya başladı. Bunlardan biri olarak, genellikle Büyük Londra etrafında, hem sanayı ve istihdam merkezi hem de halkın modern yaşam şartlarına daha uyumlu olarak yaşayabilmesi için bir seri yeni şehir kurulmasına karar verildi. "1946 Yeni Kasabalar Kanunu" ile devlet bu yeni şehirleri tesbit etme yetkisi verildi ve yeni bir statülü "Yeni Şehir Gelişim Şirketi" şeklinde yerel idare yönteimi ile planlı ve programlı olarak geliştirlen yeni şehirler kurulması ön görüldü. Bu kanuna göre kurulan yeni şehirler arasında üçüncü yeni şehir olaark "Hemel Hempstead" kasabası'nın "Yeni şehir" olması gelmekte idi. 1952'de kurulmaya başlayan Hemel Hempstead yeni şehirinde eski kasaba çarşı merkezi bir kenara birakıldı. Eski kasabanin güneyinde Merlows adlı mevkide bir yayalaştırılmış carsı ve şehir merkezi planlanıp hemen inşasına başlandı. Yeni yollar, yeni parklar, yeni sinai üretim atalyeler ve fabrikalari bölgeleri, yeni halkın yaşadığı evler semtleri ve okullar planlanıp programlanlanıp inşa edilmeye başlandı. Hemel Hempstead'in gelişmesi icin kabul edilen ana mimari prensip yeni şehirde iyice belirlenmiş "komşuluk mahalleri"leri kurulması idi. Her kurulan komşuluk mahallesi ortasında küçük bir meydan kurulması ve bu meydan atrafında o mahalle için gerekli dükkanlar bulunması prensibi kabul edilmişti. Bu yeni şehir evleri de İngiltere'de 1950'lerde çok tercih edilen tuğladan yapılmış iki katlı ve ikisi birbirine bitişik, önünde ve arkasında küçük bahçeleri bulunan (semi-detached) evlerdi. Bu evlerin yapılmaları 1950'li yıllar ortalarından itibaren prefabrikasyon yöntemlerinin kullanılması ile hızlandırıldı.

Hemel Hempstead'da çekilebilen sanayi birimleri hafif ve ağır mühendislik sanayileri, telekominikasyon sektörü şirketleri; sonraları enformasyon teknoloji sanayi oldu. Bu sanayiler kentin otoyol ağına yakınlığı ve Büyük Londra'ya yakınlığının bu kentin sanayiler için çekiciliğine neden olduğu bilinmektedir. Buna rağmen aynı kontluk olan Hertfordshire bulunan ve organik olarak gelip büyüyen şehirlere nazaran planlı ve programlı olarak geliştirilen Hemel Hempstead yeni şehrinin sanayi tabanı daha dar olduğu bildirilmekte ve bu gerçeğin özel kanuna uyularak İngiltere'de geliştirilen diğer yeni şehirler için de doğru olduğu kabul edilmektedir.

2001 Nüfus Sayımı ile Hemel Hempstead'in Hertfordshire kontluğu içinde en yüksek şehirsel nüfusu ola şehirleşmiş bölge olduğunu gösterdi. Böylece Hemel Hempstead geleneksel rakibi olan Watford'dan biraz daha büyük olduğu Hemel Hempstead hemşehrilerin övünme konusu olmuştur.

Aralık 2005'te bu kontlukta bulunan Buncefield ana petrol deposunda bir yangın ve bir seri patlamalar duyulup görüldü. Bu yangın ve patlamalar II. Dünya Savaşı'nden beri Avrupa kıtasında görülen en büyük patlamalar olmuştu.

Ulaşım

Hemel Hempstead kasabasi Londra ve İngiltere'de Sanayi Devrimi'nin başladığı Midlands bölgesi arasında en kısa kara yolu üzerinde bulunmakta olduğu için 18. yüzyıl sonunda içinden 1762'de paralı yaylı araba ile yolcu taşıma yolu olan "Sparrow Heren Turnpike"; kanallarda su üzerinden dar mavnalar ile ticari mal taşıma icin 1785'de Grand Union Kanali insa edildi ve 1857'de Londra-Birmingham tren yolu geçirildi. Boylece o yollarada bir kasaba olan Hemel Hempstead bu ulasim yol;lari üzerinde önemli bir taşıms merkezi olmuştu.

Günumnuzde de ise Hemel Hempstead yeni şehri önemli bir demiryolu olan "Batı Sahil Hattı"'nin bir kısmı olan Londra Euston İstasyonu ile Birmingham istasyonu arasında bulunan bir önemli istasyondur. Bu nedenle bu istasyondan Londra'ya ve Birmingham'a düzenli ve sık yolcu treni seferleri yapılmaktadır. Bu hat üzerinde taşeron olarak tren işleten ana firma "London Midlands" Şirketidir. Ayrıca taşeron olarak "Southern" Şirketi Londra'nin guneyindeki Güney Croydon'a doğrudan doğruya seferler yapmaktadır.

İngiltere'nin doğusunda bir ana otoyol olan "M1 Otoyolu" Hemel Hempstead kentinin doğusundan geçmektedir. Kentin birkaç mil güneyinde, kenti M1 Otoyolu'na bağlayan bir yol ve bir kavşak bulunmaktadır. 1990'li yıllarda kentin doğusu ve batısından geçen ve tebeşir kayaları platosu üzerinde yol alan A41 adlı önemli çifte yollu bir karayolu inşaa edilmiştir. A414 adlı önemli karayolu Hemel Hempstead'dan başlayan doğu-batı yönünde Hertfortshire Kontuğunu geçen ve Malden, Essex kontluğunda sona eren önemli bir çifte yoldur.

Kardeş şehirler

Hemel Hempstead'in şu resmî kardeş şehir anlaşmaları vardır:

• Neu-İsenburg, Almanya

Resimler

• 
  Havadan Hemel Hempstead
• 
  Eski Hemel Hempstead
• 
  Eski Hemel Hempstead
• 
  Hemel Hempstead St Mary's Kilisesi Tipik Norman kilisesi stilli mimarili 1140'da Norman yapımı
• 
  Hemel Hempstead yayalaştırılmış merkezinde Marlowes Alışveriş Merkezi
• 
  HemelHempstead yeni şehirinde 1950'lerde yapılmış tipik evler
• 
  Hemmel Hempstead'de "Grand Union Kanal"'da dar mavna marinası ve 21. yüzyıl yapısı apartımanlar
• 
  Hemel Hempstead'da 2005'teki Buncefield yangını anısına yapılmış "Phoenix Gateway" adlı modern heykel.
• 
  Hemel Hempstead Demiryolu Garı

Dış bağlantılar

• Curlie'de Hemel_Hempstead (DMOZ tabanlı) (İngilizce)
• (İngilizce)