Helenotürkizm

Türkiye, Yunanistan ve Kıbrıs birleşseydi topraklarını temsil edecek olan harita.

Helenotürkizm (Yunanca: Ελληνοτουρκισμός, romanize: Ellinotourkismós; Türkçe: Helenotürkizm) 11. yüzyıldan itibaren beraber yaşayan Yunan ve Türk halklarının kültürlerinin ortak bir medeniyet teşkil ettiğini öne süren ve bu medeniyet olgusundan yola çıkarak ortak bir Türk-Yunan siyasi birliği, ulusu ve kültürel kimliği oluşturulmasını hedefleyen bir politik ideolojidir.

Türk-Yunan Konfederasyonu

6. yüzyılda Bizans İmparatorluğu (üst) ve 17. yüzyılın sonlarında Osmanlı İmparatorluğu (alt)

Dimitri Kiçikis, Çankaya Köşkü, 1990

Dimitri Kiçikis'e göre, Ahameniş İmparatorluğu ve Büyük İskender döneminden Osmanlı İmparatorluğu'nun yıkılmasına kadar arabölge, Perslerin, Yunanların, Romalıların, Bizanslıların ve nihayet Osmanlıların eline geçmesine rağmen ortak uygarlık özelliklerine sahip ekümenik bir imparatorluk tarafından yönetilmiştir. Büyük Kiros döneminden beri var olan arabölgenin bu merkezi uygarlığı, M.S. 11. yüzyıldan itibaren Yunan ve Türk kültürlerinin özelliklerini taşıyordu.

15. yüzyılda bir Yunan filozofu olan Georgios Trapezuntios, (1395-1484; ölüm tarihi kaynaklara göre 1472 ile 1486 arasında değişmektedir.), Bektaşilik ve Hristiyanlık biçiminde Türk islamiyetini sentezlemeyi amaç edinmiştir. Yunan Ortodoksluğu, Helenotürkçülük taraftarları tarafından ideolojilerinin kurucusu olarak kabul edilir. Fatih Sultan Mehmed'e 1466 tarihli bir mektupta hem Romalıların hem de Türklerin ortak imparatoru olarak hitap etmiştir.

20. yüzyılın başlarında bu görüşün en önemli temsilcileri Ion Dragumis ve Athanasios Suliotis-Nikolaidis olarak bilinmektedir. İkisi de İstanbul’da bulunmuştur, Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemine tanıklık ettikleri gibi bazı olayların şekillenmesinde de etkili olduğu düşünülmektedir. Suliotis, görevdeki yıllarının büyük bölümünü önce Selanik'te, ardından İstanbul'da gizli örgütler kurarak geçirmiştir. İstanbul'da bulunduğu dönemde, Atina'nın yardımlarıyla İstanbul Örgütü'nü (Yunanca: Οργανωσεις Κωνσταντινουπολεως, Organosis Konstantinupoleos) kurmuş, Ion Dragoumis de Yunanistan'ın İstanbul Elçiliği'nde çalıştığı dönemde kendisiyle işbirliği yapmıştır.

Türk-Yunan Konfederasyonu'nun (Doğu Akdeniz Konfederasyonu) önerilen bayrağı ve Helenotürkizm teorisinin sembolü.

Helenotürkizm ideolojisi, 1966 yılından bu yana Yunanistan Cumhurbaşkanı Konstantinos Karamanlis'in danışmanı ve Türkiye Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın danışmanı olarak hem Yunanistan hem de Türkiye'deki siyasi faaliyetlerinin yanı sıra çok sayıda kitap, makale ve konferans bildirisinde Türk-Yunan Konfederasyonu'nun temelini oluşturmaya çalıştıran Dimitri Kiçikis tarafından yeniden diriltilmeye çalışılmaktadır.

Çeşitli Kişilerin Fikirleri

• Stelios Ramfos: "Yunanistan’daki mali kriz patlak verdiğinde, etrafımdakilere sordum: Ülkemiz iflas ederse, Yunanistan’ın dümenine kimin geçmesini tercih edersiniz? Almanlar’ın mı? Türkler’in mi? Ezici çoğunluk Türkler’i tercih etti. İstanbul’un fethinde, ‘Papalık külahı yerine Türk sarığını’ tercih eden Bizanslılar gibi. Çünkü ikimiz de şarklıyız. "Una raça una faça." (tek ırk, tek çehre) deyimi aslında Yunanlar ve Türkler arasında da geçerli."
• Hıristoforos Kasdaglis: "Türkiye aslında Yunanistan’ın en ideal komşusudur. Türkler bizi işgal etmelerine, başka dinden, kurnaz, diplomat ve nüfusça fazla olmalarına rağmen her derdimize deva oluyorlar. Rekabetten dolayı, Ege’de petrol ve doğalgaz arıyoruz. Türkiye’de nüfus artıyor diye Yunan ailelere çocuk yardımı yapılıyor."
• Boğaziçi Üniversitesi’nin Tarih Profesörü Vangelis Kechriotis: "Böyle bir federasyon, romantizmi çağrıştırsa da Doğu Akdeniz ve Balkanlar’da tek hâkimiyet kurabilecek; Ege ve Kıbrıs gibi sorunları ortadan kaldıracak güçte olacaktır. Yunanistan’ın geçirmekte olduğu mali kriz ve Türkiye’nin kalkınma hamlesi yaşadığı dönemde böyle bir senaryonun tartışılması ilginçtir."
• Türkolog ve Asya Bilimleri Profesörü Yannis Mazis: "1967’da Albaylar Cuntası'nın mimarı Yeoryos Papadopulos, Türkiye ile Yunanistan’ın konfederasyon kurmasına o denli sıcak bakıyordu ki, bunun 40-50 yıl içinde gerçekleşeceğine inanıyordu."
• Yunan Dış Politika ve Avrupa Araştırmaları Merkezi Başkanı Thjanos Dokos: "Böyle bir senaryonun tatbikatlarda bile yeri olması mümkün değil."

Fikri destekleyenlere göre Yunanistan, Türkiye ve Kıbrıs (ulusal başkentleri Atina, Ankara ve Lefkoşa'da ve parlamentosu Bizans/Osmanlı'yı temsilen İstanbul'da olan) arasında Doğu Akdeniz bölgesinde bu iki tarihi süper gücün yokluğunun geride bıraktığı siyasi, kültürel ve ekonomik boşluğu dolduran iki dilli bir "Yunan-Türk Konfederasyonu" (Doğu Akdeniz Konfederasyonu) kurulacaktı. Böylece Balkanlar, Orta Doğu, Doğu Akdeniz, Kafkaslar ve Orta Asya'yı kapsayan bölgenin en büyük ekonomisine ve ordusuna sahip olacak, coğrafi konumu nedeniyle kilit küresel süper güçlerden biri olacaktı. 2010-2015 Yunanistan borç krizi sırasında, Yunanistan-Türkiye Konfederasyonu fikri, Yunanistan'da olduğu gibi Türkiye'de de geri getirildi.

Bugün bir Türk-Yunan Konfederasyonu (Doğu Akdeniz Konfederasyonu) kurulsaydı bu konfederasyon 924.564 kilometrelik bir alan kaplayacak ve yaklaşık 96.000.000 kişilik bir nüfusa sahip olacaktı.

Ayrıca bakınız

• Arabölge
• Türkiye-Yunanistan ilişkileri
• Türkçe-Yunanca ortak sözcük hazinesi
• Bizans İmparatorluğu
• Osmanlı İmparatorluğu
• Osmanlı Rumları
• Yeni Osmanlıcılık
• Bizansçılık
• Międzymorze
• Avrasyacılık

Kaynakça

Genel

• Franz Babinger, Mehmed der Eroberer und seine Zeit. Weltenstürmer einer Zeitenwende. München, 1953.
• Georges Corm, Le Moyen-Orient, Paris, Flammarion, 1993.
• На перекрестке цивилизаций: Поль Лемерль, История Византии. Димитрис Кицикис, Османская империя. Весь Мир, 2006 г. -Na perekrestke tsivilizatsiy : Istorija Vizantii- Osmanskaja Imperija (Paul Lemerle-Dimitri Kiçkis) – Moscow, Ves Mir Editions, 2006.
• Georgios Metallinos, Πολιτικὴ καὶ Θεολογία: Ἰδεολογια καὶ πράξη τοῦ ῥιζοσπάστη πολιτικοῦ Γεωργίου Τυπάλδου-'Ιακωβάτου, Katerini, Tertios, 1990. (Politics and Theology: Ideology and Practice of the Radical Politician Georgios Typaldos-Iakovatos)
• Georgios Metallinos, "Ἡ ῥωμαίϊκη πλευρὰ τοῦ ἑλληνοτουρκισμοῦ", Tote, no.45, Kasım–Aralık 1993.
• Dimitri Kiçikis, Türk-Yunan İmparatorluğu. Arabölge gerçeği ışığında Osmanlı Tarihine bakış – İstanbul, İletişim Yayınları, 1996. (The Turkish-Greek Empire. An inquiry into Ottoman History through the prism of the Intermediate Region).
• Dimitri Kiçikis, "Ἡ ἀνατολικὴ παράταξη στἢν Ἑλλάδα", Tote, no. 27, August 1985.
• Dimitri Kiçikis, Ἡ σημασία τοῦ Μπεκτασισμοῦ-'Αλεβισμοῦ γιὰ τὸν Ἑλληνισμό -Athens, Hekate, 2006 (The Importance of Bektashism-Alevism for Hellenism)
• Georgios Zoras, Γεώργιος ὁ Τραπεζούντιος καὶ αἱ πρὸς ἑλληνοτουρκικὴν συνεννόησιν προσπάθειαι αὐτοῦ -Athens, University of Athens, 1954 (George of Trebizond and his Efforts to Bring About a Greek-Turkish Understanding).
• Konstantinos Amantos, Σχέσεις Ἑλλήνων καὶ Τούρκων ἀπὸ τοῦ ἐνδεκάτου αἰῶνος μέχρι τὸ 1821 - Athens, 1955 (Relations between Greeks and Turks from the 11th Century up to 1821).
• Emmanuel Sivan, L'Islam et la Croisade. Idéologie et propagande dans les réactions musulmanes aux croisades, Paris, Maisonneuve, 1968.
• Ioannis Loukas, "Τεκτονικὲς οἱ ῥίζες τοῦ ἑλληνοτουρκισμοῦ", Tote, no. 42, May–June 1993 (The Freemason Roots of Hellenoturkism).
• Herkül Millas, "Türk-Yunan Birliği ve Kitsikis", Toplum ve Bilim, nos 43-44, Fall 1988 (Turkish-Greek Union and Kitsikis).
• G. Alexandrou, "Ἑλληνοτουρκικὴ Ὁμοσπονδία. Τὰ ἀπόκρυφα σχέδια τοῦ Τουργκοὺτ Ὀζάλ", Greek Forum, vol 17, no.9/195, October 1990 (Greek-Turkish Federation. The Secret Projects of Turgut Özal).
• Christos Ch. Kypraios,The Ideology of Hellenoturkism: From George of Trebizond to Dimitri Kitsikis -Istanbul, Bilgi University, 2015 (MA thesis, 107 pages, with maps and charts).
• Turgay Cin, "Türk-Yunan İmparatorluğu Gerçeği", ss.327-341, Balkan Savaşların 100.yılı, Bağcılar Belediye Başkanlığı, İstanbul, 2012, 694 s.