Hayvanat bahçesi
Hayvanat bahçeleri, yabani ve bazen evcil hayvanları sergilemek amacıyla düzenlenmiş mekânlardır. İyi düzenlemiş bir hayvanat bahçesinin amacı insanlara bilmedikleri hayvanları tanıtmak ve aynı zamanda hayvan türlerini doğadakine en yakın şekilde yetiştirmektir. Bazen hayvanat bahçeleri, nesli tehlikedeki türlerin korunmasına yardımcı olur. Hatta bazı türler dünyada sadece hayvanat bahçelerinde yaşar.
Eskiden bazı kralların hayvan kolleksiyonu olurdu. Muhtemelen hayvanat bahçelerinin kökeni budur. Bu kolleksiyonlara örnek vermek gerekirse Süleyman'ın maymun ve tavuskuşu, Babil kralı Nebukadnezar'ın aslan kolleksiyonu yaptığı biliniyor. II. Ptolemaios'un çok zengin bir hayvan kolleksiyonu vardı. Marko Polo kitabında Kubilay Han'ın sarayında aslan, kaplan, leopar, suaygırı ve yaban eşeği beslediğini yazar.
Hayvanların sergilenmesi
ABD'deki hayvanat bahçelerinin çoğunda doğal ortam mümkün olduğunca taklit edilir. Bazı hayvanat bahçelerinin gececil hayvanlar için özel bölümleri vardır. Bu bölümlerde insanların hayvanları görebilmesi için gündüzleri ışık yakılır, gece olduğunda ışıklar daha çok yakılır ki hayvanlar uyuyabilsin.
Hayvanat bahçelerinin bir çoğunda mutlaka balıkların, omurgasızların ve deniz memelilerinin yaşaması için suyla doldurulan sergiler vardır. Bu sergliere akvaryum denilir. Akvaryumlar kendi aralarında tatlı su ve tuzlu su akvaryumu olarak ikiye ayrılır. Bazı akvaryumlar ise hayvanat bahçelerinden tamamen bağımsız olur.
Hayvanat bahçelerindeki kuşlara ayrılan bölüme kuş evi, sürüngenler ve böceklere ayrılan bölümlere ise terraryum denir. Ayrıca bazı hayvanat bahçelerinin kelebeklere ayrılan kelebek evleri de bulunur.
Hayvanların bakımı
Her hayvan türünün ayrı bir besine ihtiyacı vardır. Etçil hayvnaların beslenme alışkanlıkları kendi aralarında değişir. Örneğin yılanlar avlarını parçalamaya uygun dişleri olmadığı için avlarını bütün yutmak zorundadır. Bu yüzden yılanlar haftalarca, hatta aylarca yemek yemeleri gerekmez. Aslan ve kaplan gibi diğer yırtıcılara ise haftada bir gün yemek verilmez. Bunun sebebi bu hayvanların her gün av bulamamalarıdır. Aynı şekilde kartal gibi yırtıcı kuşlara da haftanın bir günü yemek verilmez.
Otçul hayvanlar ise her gün bol bol yemek yemek zorundadır. Çünkü otlaklarda her zaman ot bulunur. Ancak bu durum çok yiyen hayvanlar için sorun olabilir. Örneğin bir fil günde yaklaşık 15 kg saman, 6 balya taze ot (kışın aynı miktarda kök), bol miktarda yulaf ezmesi, patates, havuç, elma ve biraz ekmek yemeleri gerekir.
Suaygırları ise günde 50 kg saman, yeşillik ve kök karışımı yemek zorundadırlar. Ancak bazı hayvanlar için yedikleri bitkinin türü önemlidir. Örneğin okapi için yediği bitkinin türü hiç sorun değildir. Ancak, örneğin koalalar okaliptüs yaprağından başka bir şey yemez. Bu yüzden Avustralya dışında nadiren yetiştirilirler. Panda ise bambudan başka bitki yemez. bu bitkiyi de çok yedikleri için bakımları ayrıca zordur.
Et, saman, meyve ve sebzeler en kolay bulunan yiyeceklerdir. Ancak böcek yiyen hayvanlar için özellikle böcek üretmek gerekir. Genelde bu iş için çekirge, un kurdu ve sinek kurdu yetiştirlir. Böcek yiyen kuşlar ise katı yumurta sarısı, böcek, karıca larvası, soyafasulyes, ve çiğ kıymadan oluşan bir karışımlar beslenir .Hayvanat bahçelerinin çoğunda hayvanların sağlıklı beslenebilmesi için yemlerine vitamin eklenir. Bu şekilde eskiden hayvnat bahçelerinde sağlıklı yaşayamayan hayvanlar artık sağlıklı bir şekilde yaşayabilirler.
Foklar günde 3 ila 6 kg balık yemek zorundadır. Penguenler de balık yer ancak daha küçük oldukları için daha az balık yerler.
Hayvanat bahçelerindeki kafeslerin üzerinde yazan "Hayvanlara yiyecek vermeyiniz" uyarıları verilen yiyeceklerin sağlıklarını bozabileceği ve insanların ısırılma riski olduğu için yerleştirilmektedir.
Dünyanın en ünlü hayvanat bahçeleri
Dünyanın ilk kurulan hayvanat bahçesi Londra Hayvanat Bahçesi'dir. Ayrıca bahçe hayvan türlerinin zenginliği ile de tanınır. Amsterdam Hayvanat Bahçesi'nin ünlü olma sebebi ise son kuagganın burada ölmüş olmasıdır. İsviçre'deki Zürih ve Basel Hayvanat Bahçeleri ise Avrupa'daki en iyi düzenlenmiş barınaklara sahiptir. Anvers Hayvanat Bahçesi'nin ise Afrika'ya özgü hayvanları içeren çok zengin bir kolleksiyonu vardır. Frankfurt Hayvanat Bahçesi ise nesli tehlikedeki türlere ev sahipliği yapması ile ünlemiştir. Hagenback Hayvanat Bahçesi'nin en ilginç özelliği ise hiç kafes demiri ya da tel kullanılmamasıdır. Hayvanlar onun yerine yerde açılan çukurlara yerleştilmiştir. Moskova Hayvanat Bahçesi ise yine hayvan çeşitliliği ile tanınır. Dünya'da sayga besleyen tek hayvanat bahçesi Moskova Hayvanat Bahçesi'dir. San Diego Hayvanat Bahçesi ise hayvan çeşitlilği ile tanınan bir başka hayvanat bahçesidir. Bu bahçe, hayvan çeşitlilğinin yanı sıra doğal ortamı çok iyi taklit eden kafes tasarımı ile de ünlüdür.
Türkiye'deki Hayvanat bahçeleri
Türkiye'deki hayvanat bahçelerinin hiçbiri maalesef dünyanın ünlü hayvanat bahçeleri arasında yer alamamaktadır. Aşağıda Türkiye'deki hayvanat bahçelerinin bir listesi yer alır.
- (Darıca Faruk Yalçın Hayvanlar Alemi ve Botanik parkı
- İzmir Doğal Yaşam Parkı
- Atatürk orman çiftliği hayvanat bahçesi
- Boğaziçi Hayvanat Bahçesi
- İzmir Hayvanat Bahçesi
- Gaziantep Hayvanat Bahçesi
- Soğanlı Hayvanat Bahçesi
- Şile Hayvanat Bahçesi
- Polonezköy Hayvan Parkı
Hayvanları koruma çalışmaları
Hayvanat bahçelerindeki hayvanların yavrulamalarını sağlamak hiç kolay bir iş değildir. Özellikle bazı hayvanlar doğadaki koşullar sağlanmadıkça asla yavrulamazlar. Mesela Java gergedanları hâlâ esaret altında üreyememiştir.
Dış bağlantılar
Hayvanat Bahçeleri Gerçeği - HAYTAP
 |
Wikimedia Commons'ta Hayvanat bahçesi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |