Hassek Höyük
| Arkeolojik Höyük | |
| Adı: | Hassek Höyük |
| il: | Şanlıurfa |
| İlçe: | Siverek |
| Köy: | Yukarı Tallakin |
| Türü: | Höyük |
| Tahribat: | Atatürk Baraj Gölü[1] |
| Tescil durumu: | Tescilli[1] |
| Tescil No ve derece: | 388 |
| Tescil tarihi: | 10.02.1990 |
| Araştırma yöntemi: | Kazı |
Hassek Höyük, Şanlıurfa ili, Siverek ilçesinin bir köyü olan Yukarı Tillakin Köyü yakınlarında yer alan bir höyüktür. Fırat Nehri'nin yarattığı erozyon nedeniyle tahrip olmadan önce 350 x 150 metre boyutlarında bir yerleşim olduğu düşünülmektedir.
Kazılar
Höyükteki kazı çalışmaları ilk olarak İstanbul Üniversitesi Prehistorya Anabilim Dalı'ndan Prof. Dr. Mehmet Özdoğan başkanlığında Aşağı Fırat Havzası Yüzey Araştırmaları kapsamında incelenmiştir. İstanbul'daki Alman Arkeoloji Enstitüsü ve Münih Üniversitesi ortak projesi olarak 1978 yılında başlatılan kazı çalışmaları, B. Hrouda ve M. R. Behm-Blancke başkanlığında 1986 yılına kadar sürdürülmüştür.[2]
Tabakalanma
Yapılan kazılarda Hassek Höyük'te, bir surla korunan Erken Tunç Çağı kültür katında dört yerleşim katı olduğu anlaşılmaktadır. Özellikle doğu ve batı yamaçlarında bu kültür evresinin geniş bir yayılım gösterdiği ifade edilmektedir. Batı yamaçtaki mezarlığın da bu kültür evresine ait olduğu düşünülmektedir.[2] Hassek Höyük'ün Erken Tunç Çağı'na ait 5. Tabakası, Erken Tunç Çağı IA evresi olarak görülmektedir. Bu evre, Geç Kalkolitik Çağ – Erken Tunç Çağı I. evresi geçişi olarak değerlendirmek olasıdır.[3]
Öte yandan Geç Kalkolitik Çağ'dan (MÖ 3.100-3.000) Son Uruk Dönemi'ne uzanan bir yerleşim söz konusudur.[2]
Buluntular
Erken Tunç Çağı yerleşimi kazılarında az sayıda Karaz çanak çömleği ele geçmiştir. Bunun dışında mühür baskılı çanak çömlek buluntuları ilginç görünmektedir.[2] Diğer yandan MÖ 3.400 yılına tarihlenen ve dünyanın ilk mozaiki kabul edilen buluntu Hassek Höyük'te açığa çıkarılmıştır.[4]
Değerlendirme
Erken Tunç Çağı IA evresi, Mezopotamya merkezli Uruk Kültürü'nün, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ne yayılmasının sürdüğü bir dönemdir. Bu dönemde Anadolu içlerinde Uruk koloni / istasyon[5] kasabaları kurulmaktaydı. Hassek Höyük bu koloni kasabaları için tipik bir örnektir. ETÇ IA evresinin sonunda Uruk Kültürü'nün yerini Jemdet Nasr Kültürü'nün almasıyla yöredeki, özellikle seramik buluntuları da değişmeye başlamıştır.[6] Yine ETÇ IA evresinden itibaren, seçkin sınıfın yerleşme alanı ile diğer insanların yerleşme alanı (aşağı şehir) ayrılmaya başlamıştır. Hassek Höyük bu konuda da tipik bir örnek teşkil etmektedir. Hassek Höyük'ün bir diğer özelliği ise uzmanlaşmış bir üretim alanıdır. Kuzey Suriye'deki tüm koloni yerleşmeleri için Kelani tarzı çakmaktaşı bıçak üretimi bu yerleşmede yapılmaktaydı.[5]
Kaynakça
- ^ a b TAY – Yerleşme Ayrıntıları
- ^ a b c d TAY – Yerleşme Dönem Ayrıntıları
- ^ Savaş Harmankaya, Türkiye İlk Tunç Çağı Araştırmaları Üzerine Bir Deneme Sh.: 12
- ^ Urfa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
- ^ a b Alev Erarslan, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri'nin Kentleşme Sürecinin Öncü Kent Döneminin Ubaid ve Uruk Evreleri (MÖ 5000-3100) Sh.: 83
- ^ Savaş Harmankaya, Sh.: 21-22