Hapsagay
| Menşei ülke | Yakutya |
|---|
Hapsagay (Saqa Türkçesi: хапсаҕай) — kıvrak, becerikli, güçlü[1]) — Yakutlara özgü milli güreş türü.
Etimolojisi[değiştir | kaynağı değiştir]
Bu spor türünün adının türlü etimolojisi vardır. N.S. Grigoryev'in fikrine göre Saha (Yakutya) Türklerinin frazoloji Birleşmeler Sözlüğüne bakılırsa onda hapsa (tutmak, yapışmak) ve bay sözlerinin birleşiminden oluşmuştur. «tut ve hareket eyle» mənasını verir. «Yakutların Açıklamalı Sözlüğü'nde» hapsabay (хапсаҕай) gibi denilir. Hap çevik ve güçlü, sabay ise at anlamını verir verir.[2]
Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]
Hapsagay'ın eski bir tarihi vardır ve mücadele kurallarının ne zaman kurulduğunu belirlemek neredeyse mümkün değildir. Zaten meşhur kahramanlık destanı Olonho'da, hapsagay dövüş teknikleri yardımıyla "orta dünya" kahramanının "karanlık güç" temsilcilerine karşı kazandığı zaferin bir tanımı verilmiştir.
Efsanelere göre, eski zamanlarda bile, Sakalar ayrı bir şekil oluşturan askerlerin eğitim ve öğretim sistemine sahipti. Bu tür bir eğitimin bileşenlerinden biri silahsız savaşma yeteneğiydi. Savaşçı seçilen bir çocuğa (bootur : bahadır denilir) çeşitli askeri beceriler öğretilir ve ulusal güreşin bilgeliği de dahil olmak üzere uygun fiziksel beceriler geliştirilir.
XIX. yüzyılın sonunda ve XX yüzyılın başında, günümüz Yakutistan topraklarında hapsagay tutkusu arttı, hapsagayın ünlü ustaları ortaya çıktı. 1932'de, özerk cumhuriyetin kuruluşunun onuncu yıldönümüne zamanlanan ilk resmi hapsagay yarışmaları yapıldı ve bundan sonra yarışmalar hem tatillerde hem de tüm spor müsabakalarında sistematik olarak yapıldı. Kadınların da yarışmalara katılıyordu.
Hakkında[değiştir | kaynağı değiştir]
Güreşçiler beline kadar çıplaktır, belden aşağısı ise genellikle şort veya tayt giyerler. Daha önce, yılın zamanı ne olursa olsun, güreşçiler soyunurlar ve sadece rovdugadan yapılmış şortlarla (yünsüz yumuşak geyik derisi) giyindiler. Dövüşler çimlerle büyümüş bir açıklıkta yapılabilir, ancak şu anda resmi dövüşler 10 metre çapında bir güreş halısında yapmaktadırlar.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "хапсаҕай — SakhaTyla.Ru — Sakha Dictionary". 4 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2016.
- ^ "«Xapsaqay» (Gənc alim jurnalı)". 4 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2016.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Mandzyak А. S., Artyomenko О. L. Dünyada milli güreş çeşitlerinin ansiklopedisi. Minsk, 2010 yılı 25 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.