Habsburg-Safevî ittifakı
Habsburg-Safevî ittifakı, 16. yüzyılda Habsburg Hanedanı ile Safevî Devleti arasında Osmanlı Devleti'ne karşı kurulan bir ittifaktır. Bu ittifak 1540'larda Osmanlı Devleti'nin kazandığı zaferlerle ve imzalanan ateşkes antlaşmaları ile parçalandı.[1]
İlk ilişkiler[değiştir | kaynağı değiştir]
I. İsmail'in hükümdarlığı döneminde, Orta Avrupa'da V. Karl ve Macar kralı II. Lajos, Türklerle savaş halinde idi.[2] Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'nun ve İspanyol İmparatorluğu'nun hükümdarı olan V. Karl, 1516 - 1519 yılları arasında I. İsmail'e elçiler gönderdi ve ittifak teklif etti. Aynı zamanda II. Lajos da İran şahına aynı amaçla elçi göndermişti.[2]
Bu tekliflere şahın verdiği cevaplar günümüze ulaşamamıştır, fakat 1523'te şahın Latince yazılmış mektubunda Osmanlı Devleti'ne karşı askeri açıdan ortak hareket edilmesi kabul edildi.[2] Aynı cevap Macarlara da verildi. Burgos'ta V. Karl'a Mart 1524'te bu ittifak için elçiler geldi.[3] Fakat ittifak için somut bir adım atılmadı.[4] İki taraf da ittifaka destek veriyordu, fakat 1524'te I. İsmail öldü ve ittifak resmen parçalanmış oldu.[2]
Osmanlı-Safevî savaşı[değiştir | kaynağı değiştir]
Sonuç olarak, Şubat 1529'da, V. Karl alarm verdi ve doğu sınırlarını Osmanlı tehdidine karşı hazırlığa koyuldu. Toledo'dan I. İsmail'in yerine geçen I. Tahmasp'a yardım için yalvaran bir mektup gönderdi.[2][4][5] Elçi olarak bir şövalye gönderilmişti, İran şahı bu isteğe olumlu cevap verdi ve ilerleyen zamanlarda Osmanlı Devleti'ne hem Avrupa'da hem de İran sınırında cephe açıldı.[1][5] Tahmasp, V. Karl'a yardım etmekle beraber ona dostluğunu da ilan etti.[4] İki cepheden de kesin taarruzların başlamasına karar verildi, fakat bir yıl geçtikten sonra İran ordusu Osmanlı topraklarından çekilmek zorunda kaldı ve Osmanlı ile İran arasında ateşkes imzalandı. Bunun sebebi Safevî Devleti'nin doğusunu tehdit eden Şeybani Hanlığı idi.[kaynak belirtilmeli]
Bununla beraber, Avusturya Arşidükü I. Ferdinand elçiler göndermeye devam etti. Bundan sonra 1532 ve 1533 yıllarında da elçiler gönderildi. 1532 yılında Safevî Devleti ile Osmanlı Devleti arasında savaş başladı, bu savaş 1555'e kadar sürdü. Van'a kadar ilerleyen Safevî ordusu, art arda yenilgiler aldı ve savaşı Osmanlı Devleti kazandı.[6] Cepheden çok hızlı bir şekilde İstanbul'a ulaşan Kanuni Sultan Süleyman, Kutsal Roma Cermen İmparatorluğuna karşı mücadeleyi başlattı.[7]
Bu arada Osmanlı Devleti ile ittifak kuran Fransız kralı I. François, Habsburglara düşmandı ve Osmanlı'yı destekleyerek muharebelere başladı. Fransız-Osmanlı ittifakı fiilen işlemişti, Habsburg hanedanı da ateşkes istemek zorunda kaldı. 1547'de Kanuni İran'a saldırdı, bu savaşta Kanuni'ye bir Fransız elçisi eşlik etti ve bazen savaş için tavsiyeler verdi.[2] Örneğin Van'daki savaşta topların düzeni Fransız elçinin tavsiyelerine göre kuruldu.[2]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b Milo Kearney, "Dünya tarihinde Hint Okyanusu", s. 112 (2004)
- ^ a b c d e f g William Bayne Fisher, "Cambridge'de İran tarihi", s. 348
- ^ Lopez De Gomara, Annals of the Emperor Charles V, s. 70
- ^ a b c James Reston, "Din muhafızları", s. 359
- ^ a b Carl Eduard Vehse, Avusturya'da aristoktatların, sarayların ve diplomasinin hatıra yazıları, s. 71
- ^ Peter Malcolm Holt, Cambridge İslam tarihi, s. 330
- ^ Edith Garnier, L'Alliance Impie (2008) ISBN 9782866456788