HESA Şahid-136

Vikipedi, özgür ansiklopedi
HESA Şahid-136
HESA Şahid-136
HESA Şahid-136
Türüİnsansız hava muharebe aracı
Ulusal köken İran
ÜreticiHESA
TasarımcıShahed Aviation Industries
Hizmete giriş2020
DurumuHizmette
Ana kullanıcı İran Devrim Muhafızları Ordusu Hava Kuvvetleri
Diğer kullanıcılar Rusya Hava Kuvvetleri

HESA Şahid-136 (Farsça: شاهد ۱۳۶; "şahit"), aynı zamanda Rusça adıyla Geran-2, otonom itici-prop drone şeklinde İran tasarımı bir insansız hava muharebe aracı ve gezici mühimmattır.[1][2] HESA tarafından Shahed Aviation Industries ile birlikte tasarlandı ve üretildi.[3][4]

Mühimmat, yer hedeflerine uzaktan saldırmak üzere tasarlandı. Drone tipik olarak bir fırlatma rafından katlar halinde ateşlenir. Drone'un halka açık ilk görüntüleri Aralık 2021'de yayınlandı.[5]

Genel bakış[değiştir | kaynağı değiştir]

Genel özellikler[değiştir | kaynağı değiştir]

Şahid-136'nın yandan görünümü

Uçak, kanatlara karışan merkezi bir gövde ve uçlarda dengeleyici dümenlerle kırpılmış bir delta kanat şekline sahiptir. Burun kısmında 30-50 kilogram (66-110 lb) ağırlığında olduğu tahmin edilen bir savaş başlığı bulunmaktadır.[6] Motor gövdenin arkasında yer alır ve iki kanatlı bir itici pervaneyi çalıştırır.[7] Mühimmat, 3,5 metre (11 ft) uzunluğa ve 2,5 metre (8,2 ft) kanat açıklığına sahiptir, 185 kilometre/saat (115 mph) hızla uçar ve yaklaşık 200 kilogram (440 lb) ağırlığındadır.[8] Menzilinin 970-1.500 km (600-930 mi) ile 2.000-2.500 km (1.200-1.600 mi) arasında olduğu tahmin edilmektedir.[9][10] ABD Ordusu'nun dünya çapında sınıflandırılmamış ekipman kılavuzunda Şahid-136 tasarımının havadan keşif seçeneğini desteklediği belirtilmektedir,[11][12] ancak Rus hizmetindeki Geran-2'de kamera bulunmadığı kaydedilmiştir.[13]

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ne sunulan bir İngiliz raporunda Şahid-136'nın bir versiyonunun 2023 yılında Umman Körfezi'nde hareket halindeki gemilere karşı kullanıldığı, bunun için hareket halindeki hedefe kilitlenecek bir sensör ve muhtemelen sensör verilerinin bir operatöre gerçek zamanlı olarak iletilmesi gerektiği belirtilmektedir. Enkazda bir Iridium uydu telefonu SIM kartı bulundu, bu da görüş hattının ötesinde olası bir kontrole işaret etmektedir.[14]

Dağıtım[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir dağıtım kamyonunda sergilenen beş Şahid-136

Fırlatma çerçevesinin ve drone tertibatının taşınabilirliği nedeniyle, tüm ünite herhangi bir askeri veya ticari kamyonun arkasına monte edilebilir.[8]

Uçak hafif bir yukarı açıyla fırlatılır ve ilk uçuşta roket fırlatma desteği (RATO) ile desteklenir. Roket fırlatıldıktan hemen sonra fırlatılır, bunun üzerine İHA'nın geleneksel İran yapımı Mado MD-550 dört silindirli pistonlu motoru (muhtemelen Ababil-3 gibi diğer İran İHA'larında da kullanılan tersine mühendislik ürünü Alman Limbach L550E) devreye girer.[15]

Elektronik[değiştir | kaynağı değiştir]

ABD Donanması tarafından 16 Kasım 2022 tarihinde Umman Denizi'nde toplanan bir Şahid-136'nın parçaları

Üzerinde herhangi bir işaret olmamasına rağmen uzmanlar mühimmatta Amerikan Altera şirketi tarafından üretilen bir bilgisayar işlemcisi, Analog Devices tarafından üretilen RF modülleri ve Microchip Technology tarafından üretilen LDO çipleri kullanıldığını düşünmektedir.[16]

2022'de Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sırasında kullandığı ele geçirilen insansız hava araçlarında yapılan incelemeler, Şahid-136'nın bazı elektronik aksamlarının Texas Instruments TMS320 işlemci, İngiltere merkezli TI Fluid Systems şirketi adına Polonya yapımı bir yakıt pompası ve Çin'den bir voltaj dönüştürücü gibi yabancı menşeli bileşenlerden üretildiğini ortaya koydu.[17][18][19][20]

Savaş geçmişi[değiştir | kaynağı değiştir]

2014 Yemen İç Savaşı[değiştir | kaynağı değiştir]

İHA'nın 2020 yılında Yemen İç Savaşı'nda Husiler tarafından kullanıldığı bildirildi.[21] Bu uçağın 2019'da Abkayk ve Hureys'teki Suudi petrol tesislerine yapılan saldırıda kullanıldığına dair bazı raporlar vardı, ancak Washington Post bu saldırıda başka tipte İHA'ların kullanıldığını bildirdi.[12] Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ne sunulan bir İngiliz raporu, Şahid-131'in kullanıldığını ifade etti.[14]

2022 Rusya'nın Ukrayna'yı işgali[değiştir | kaynağı değiştir]

2022 yılında Ukrayna'da yaşanan savaş sırasında Rusya, Ukrayna'ya karşı Geran-2 (Rusça: Герань-2, kelimenin tam anlamıyla "Geranium-2") adını taşıyan gezici mühimmatlar kullandı. Bu Geran-2 insansız hava araçları Ukrayna ve Batılı müttefikleri tarafından İran yapımı Şahid-136 insansız hava araçları olarak değerlendirilmektedir.[22][23][24][25]

Teknik özellikler[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça:[26]

  • Uzunluk: 3,5 m
  • Kanat açıklığı: 2,5 m
  • Azami kalkış ağırlığı: 200 kg
  • Azami hız: 180 km/s
  • Azami yükseklik sınırı: 60-4.800 m
  • Menzil: 1.000 km

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Barrie, Douglas (17 Ekim 2022). "Explainer: Russia Deploys Iranian Drones". United States Institute of Peace. Erişim tarihi: 23 Ekim 2022. 
  2. ^ Kahn, Lauren (26 Ekim 2022). "Can Iranian Drones Turn Russia's Fortunes in the Ukraine War?". Council on Foreign Relations. Erişim tarihi: 26 Kasım 2023. İran tarafından üretilen Shahed-136 (Rusya tarafından Geran-2 olarak yeniden adlandırıldı), medyada bazen yanıltıcı bir şekilde kamikaze veya intihar dronu olarak anılsa da, bir başıboş mühimmattır. 
  3. ^ "Treasury Targets Actors Involved in Production and Transfer of Iranian Unmanned Aerial Vehicles to Russia for Use in Ukraine". ABD Hazine Bakanlığı (Basın açıklaması). 15 Kasım 2022. Erişim tarihi: 13 Eylül 2023. IRGC ASF'ye bağlı Shahed Havacılık Endüstrileri Araştırma Merkezi (SAIRC), Shahed-136 tek yönlü saldırı İHA'sı da dahil olmak üzere çeşitli Shahed serisi İHA varyantları tasarlamış ve üretmiştir ... 
  4. ^ "Ukrainian experts identify Iranian producer of Shahed drones" (Basın açıklaması). Kyiv: Ukrinform. 10 Aralık 2023. Erişim tarihi: 11 Ocak 2024. Rusya'nın Eylül 2022'den bu yana Ukrayna'ya saldırmak için kullandığı Shahed-131\136 tipi tek yönlü saldırı dronları, İran devletine ait İran Uçak İmalat Sanayi Şirketi tarafından üretiliyor... 
  5. ^ Newdick, Thomas (17 Ekim 2022). "Russia Bombards Ukraine With Iranian 'Kamikaze Drones'". The Drive (İngilizce). Erişim tarihi: 26 Ekim 2022. 
  6. ^ "How are 'kamikaze' drones being used by Russia and Ukraine?". BBC News. 18 Ekim 2022. Erişim tarihi: 22 Ekim 2022. 
  7. ^ "Iranian 'Suicide Drones' Make Debut on Ukrainian Frontlines: Are Flying Wing Stealth Drones Next?". Military Watch Magazine. 16 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2022. 
  8. ^ a b "Iranian Shahed-136 Kamikaze Drones Already Used By Russia". Defense Express. Kyiv. 13 Eylül 2022. 17 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022. 
  9. ^ Gordon, Chris (20 Ocak 2023). "Cheap UAVs Exact High Costs". Air & Space Forces Magazine. Erişim tarihi: 13 Eylül 2023. 
  10. ^ "Russia's Iranian-Made UAVs: A Technical Profile". Royal United Services Institute. 13 Ocak 2023. Erişim tarihi: 15 Nisan 2024. 
  11. ^ "Shahed-136 Iranian Loitering Munition Unmanned Aerial Vehicle (UAV)". OE Data Integration Network (ODIN). U.S. Army. Erişim tarihi: 25 Ekim 2022. Camera Equipment: design supports photographic equipment providing still and / or real-time image / video results 
  12. ^ a b Harris, Shane; Lamothe, Dan; Horton, Alex; DeYoung, Karen (20 Ekim 2022). "U.S. has viewed wreckage of kamikaze drones Russia used in Ukraine". Washington Post. Erişim tarihi: 25 Ekim 2022. The Houthis claimed to have used Samad-3 drones to attack a refinery in Riyadh, Saudi Arabia, last spring, and launched Samad-1 drones at Saudi Aramco facilities in other parts of the country. Those drones are distinct from the weapons used by Russia in Ukraine. 
  13. ^ Latynina, Yulia (24 Ekim 2022). "A portrait of a Shahed in the sky of Ukraine". Novaya Gazeta Europe. Erişim tarihi: 30 Ekim 2022. 
  14. ^ a b "UK presentation of evidence of UNSCR 2231 violations" (PDF). United Nations Security Council. 18 Mayıs 2023. S/2023/362. Erişim tarihi: 7 Aralık 2023. 
  15. ^ "Shahed-136: іранські дрони-камікадзе, які видають звук "мопеда" та вибухають у вказаній точці" [Shahed-136: Iranian kamikaze drones that make a "moped" sound and explode at a specified point]. ТСН.ua (Ukraynaca). 5 Ekim 2022. 12 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2022. 
  16. ^ "An Advanced Radio Communication Device on American Processors Found in the Shahed-136". Defense Express. Kiev. 6 Ekim 2022. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  17. ^ Milmo, Cahal; Kirby, Dean (10 Mayıs 2022). "Iranian drones 'manufactured with British and US components' used to bombard Ukraine". headtopics.com. 
  18. ^ Nissenbaum, Dion (12 Haziran 2023). "Chinese Parts Help Iran Supply Drones to Russia Quickly, Investigators Say". The Wall Street Journal. Erişim tarihi: 15 Nisan 2024. 
  19. ^ "China providing parts to Iran drones for Russia invasion, report reveals". Middle East Monitor (İngilizce). 13 Haziran 2023. Erişim tarihi: 19 Haziran 2023. 
  20. ^ Ladden-Hall, Dan (12 Haziran 2023). "Chinese Parts Helping Iran's Speedy Supply of Drones to Russia: Report". The Daily Beast (İngilizce). Erişim tarihi: 19 Haziran 2023. 
  21. ^ O'Connor, Tom (13 Ocak 2021). "Exclusive: Iran deploys "suicide drones" in Yemen as Red Sea tensions rise". Newsweek (İngilizce). 17 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2022. 
  22. ^ Beaumont, Peter (29 Eylül 2022). "Russia escalating use of Iranian 'kamikaze' drones in Ukraine". The Guardian. 29 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022. 
  23. ^ "Russia-Ukraine war News: Ukraine to reduce Iran embassy presence over Russia drone attacks". Al Jazeera. 24 Eylül 2022. 17 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2022. 
  24. ^ Hird, Karolina; Bailey, Riley; Mappes, Grace; Barros, George; Kagan, Frederick W. (12 Ekim 2022). "Russian Offensive Campaign Assessment, October 12". Institute for the Study of War. Washington, DC (October 12, 2022 tarihinde yayınlandı). 14 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2022. 
  25. ^ Motamedi, Maziar (19 Ekim 2022). "Iran says ready to talk to Ukraine on claims of arming Russia". aljazeera.com (İngilizce). Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  26. ^ "Military Knowledge: Shahed-136 Loitering Munition" (İngilizce). iswnews.com. 12 Ocak 2022. 12 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2022. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=HESA_Şahid-136&oldid=32502399" sayfasından alınmıştır