Gustave de Molinari
| Gustave de Molinari | |
|---|---|
 Gustave de Molinari, 1849 veya 1860'lar | |
| Doğum | 3 Mart 1819 Liège, Hollanda Birleşik Krallığı |
| Ölüm | 28 Ocak 1912 (92 yaşında) Adinkerke, Belçika |
| Milliyet | Belçikalı |
| Tür | Fransız Liberal Okulu |
Etkiledikleri | |
Etkilendikleri | |
Gustave de Molinari (Fransızca: [də mɔlinari] ; d. 3 Mart 1819 - ö. 28 Ocak 1912), Frédéric Bastiat ve Hippolyte Castille gibi Fransız laissez-faire iktisatçılarıyla ilişkili bir Belçikalı politik ekonomist ve Fransız Liberal Okulu teorisyeniydi.
Biyografisi[değiştir | kaynağı değiştir]
Molinari'nin babası Philippe, Napolyon'un ordusunda doktordu ve Restorasyon'dan sonra Liège'e yerleşmişti. 1819 yılında Liège, Wallonia'da doğan Gustave hızla sanayileşen bir taşra kentinde rahat bir hayatın tadını çıkardı. Molinari doğduğunda Liège, hâlâ Hollanda Krallığı'nın bir parçasıydı, ancak 1830'daki devrimin ardından, Liège, yeni Belçika Krallığı'nın bir parçası oldu.
Genç Gustave, tıp eğitimine babasından etkilenerek başladı, ancak gençlik yıllarında gazeteci olarak çalışmaya başladı. 1840'ların başında bir ara kariyerine devam etmek için Paris'e taşındı. Görünüşe göre liberal fikirlerle tanışması ve bu fikirlerin güçlü bir savunucusu haline gelmesi Molinari'nin Paris'teki ilk yıllarında oluştu.[1]
Politik Ekonomi Derneği'ne katıldı ve zamanın diğer önde gelen Fransız liberallerinin çoğunu, özellikle de Frederic Bastiat ile tanıştığı Serbest Ticaret Derneği'nin aktif bir üyesi oldu.[1]
Diğer liberallerin çoğu gibi, başlangıçta 1848 devrimini destekledi, ancak ardından hızla sosyalistlerin yükselen gücüne karşı çıktı. Devrimin gidişatına tepkileri, Molinari'nin en önemli iki eserini yazmasına yol açtı: Les Soirées de la rue Saint-Lazare (1849)[2] ve dönemin politik bir ekonomisi dergisi olan Journal des Économistes'in 1949 Ekim sayısında yer alan çığır açıçı "De la Production de la Sécurité" makalesi. Les Soirées de la rue Saint-Lazare, bir "ekonomist" (aslında kastedilen bir liberal), bir "muhafazakar" ve bir "sosyalist" arasında geçen 12 diyalogdan oluşan bir dizi olarak yazılmıştır. Bu üç karakter, özel mülkiyet ve serbest piyasanın yönleriyle ilgili konuları genellikle esprili diyaloglarla tartışıyorlardı.[1]
Devrimden ve Cumhuriyet'in kuruluşundan sonra Molinari liberal temalar üzerine yazmaya devam etti ve Dictionnaire de l'économie politique'e (1852-53)[3] serbest ticareti destekleyen ve militarizmi, sömürgeciliği ve köleliği yeren birkaç makaleyle katkıda bulundu. Başkan Louis Napolyon'un Aralık 1851'deki darbesinden ve ardından 1852'de kendisini Fransa İmparatoru III.Napolyon ilan etmesinin ardından 1852'de Molinari, protesto için anavatanı Belçika'da kendi kendine sürgüne gitti. Brüksel'e yerleşti ve burada Belçika Kraliyet Endüstrisi Müzesi'nde (Musée royale de l'industrie belge) politik ekonomi profesörü oldu. Bu dönemde ekonomi ve politika üzerine önemli bir inceleme (Cours d'economie politique)[4] ile devlet eğitimine karşı çıkan birkaç makale yayınladı.[1]
Bu sırada kardeşi Eugène ile bir dergi kurdu. Ayrıca Edmée adında bir kadınla evlendi ve iki oğlu oldu: mühendis olan Edmond ve tarım araştırmacısı olarak büyüyen Maurice. Karısı Edmée Ekim 1868'de öldü ve Molinari kısa bir süre sonra Paris'e döndü. Döndükten sonra önemli Fransız gazetelerinden Journal des Debats'ın editörü oldu (1871'de) ve bu görevi 1876'ya kadar sürdürdü. 1878-1884 yılları arasında Molinari, liberal sınıf teorisine önemli katkılarda bulunan birkaç tarihsel çalışma yayınladı.[1]
1909'da Molinari Paris'ten ayrıldı ve Belçika'daki arkadaşlarının ve ailesinin yanına döndü. Kısa süre sonra Fransız sınırına yakın Adinkerque sahilinde küçük bir villa satın aldı. Hayatının geri kalan birkaç yılını gelini Marie le Roy tarafından bakılarak orada geçirdi. 28 Ocak 1912'de öldü ve sonunda Paris'teki ünlü Pere-Lachaise mezarlığına gömüldü.[1]
Ölümünden kısa bir süre önce söylediği gibi, klasik liberal görüşleri uzun yaşamı boyunca aynı kalmış, ancak bu arada etrafındaki dünya tam bir dönüş yapmayı başarmıştı.
Fikirleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Molinari aynı zamanda gerçek insanlar ve onların yaşam koşulları hakkında keskin ve hevesli bir gözlemciydi. Rusya'ya yaptığı birkaç geziye ilave olarak, Kuzey Amerika'ya üç sefer yaptı ve yol boyunca Karayipler ve Orta Amerika'yı da ziyaret etti. Avrupa çapında da yoğun bir şekilde seyahat eden Molinari, her yerde yoksulların ve işçi sınıflarının koşullarının dikkatli bir gözlemcisi oldu. Serbest ticareti ve insanların serbest dolaşımını teşvik etmek, bir pan-Avrupa gümrük birliğinin kurulmasını savundu ve hatta Almanya Şansölyesi Otto von Bismarck ile bu fikri tartıştıkları bir toplantı bile yaptı.[1]
Molinari'nin devlet eleştirisi bazen, genel güç ve ayrıcalık eleştirisiyle görünüşte uyumlu olabilecek karşıt dava ve olaylarla sonuçlandı. Bunun bir örneği, Molinari'nin kölelikten çok Kuzeyli sanayicilerin ticari çıkarlarıyla ilgili olduğuna inandığı Amerikan İç Savaşı idi, ancak köleliğin kaldırılmasının resmin bir parçası olduğunu da inkâr etmedi.[5] Ralph Raico'ya göre Molinari, 1912'deki ölümünden bir yıl önce yayınlanan son çalışmasında bile bu durumu vurgulamaktan asla geri durmadı:
Amerikan İç Savaşı, köleleri özgürleştirmeye yönelik insani bir haçlı seferi değildi. Savaş "işgal edilen vilayetleri mahvetti", ancak ipleri elinde tutan Kuzeyli plütokratlar amaçlarına ulaştılar: sonunda "tröst rejimine yol açan ve milyarderleri üreten" kısır bir korumacılığın dayatılması.[5]
Molinari, "ekonomik devletin" (uluslararası bir ticari sistem) tam bir laissez-faire'e sahip olacağını iddia ederek, evrimsel kavramlara atıfta bulunurken kendi liberal görüşlerini de destekledi. Bu durumun, rekabet eden ticari aktörler arasındaki var olma mücadelesinden kaynaklanan sosyal evrimin nihai bir aşaması olduğunu savundu. Savaşın, sonuç olarak icatları teşvik eden erken sosyal sistemlerin itici gücü olduğunu hissetti. Ancak endüstri geliştikten sonra, savaşlar faydalı olmaktan çok zararlı hale geldi ve yerini ekonomik rekabete bıraktı. Molinari, ekonomik rekabetin toplumdaki tüm sınıflar için geçerli olduğu için bunun daha iyi olacağını düşünmüştü. Daha az uygun olanlar rekabet tarafından elendiğinden, tüm toplum zamanla yükselecekti. Böyle bir rekabetin asla bitmeyeceğini ve sonsuza kadar süreceğini savundu. Molinari, bu sürece zarar vermesi nedeniyle hem monarşiye hem de sosyalizme karşı çıktı. Büyük yoksulluğun zenginlikle birlikte arttığını kabul ederek, bunun için gerekli olan ekonomik ilerlemenin yanında meydana gelen ahlaki evrimle ortadan kaldırılacağını savundu.[6]
Etkisi[değiştir | kaynağı değiştir]
Bazı anarko-kapitalistler, Molinari'yi anarko-kapitalizmin ilk savunucusu olarak görmektedir.[5] Murray Rothbard'ın 1977 tarihli The Production of Security adlı kitabının İngilizce çevirisinin önsözünde "günümüzde artık anarko-kapitalizm olarak adlandırılan şeyin insanlık tarihinde herhangi bir yerde ilk sunumu" olarak tanımlamasına rağmen "Molinari'nin bu terminolojiyi kullanmadığını ve muhtemelen bu isme de inatla karşı çıkacağını" iddia etti.[7] Avusturya Okulu ekonomisti Hans-Hermann Hoppe, "1849 tarihli 'Güvenlik Üretimi' makalesinin muhtemelen modern anarko-kapitalizm teorisine en önemli katkı olduğunu" söyledi.[8] Geçmişte Molinari, bireyci anarşist Benjamin Tucker ve Liberty[9] çevresinin bazı siyasi düşüncelerini etkiledi.[10] Filozof Roderick T. Long 24 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. tarafından yönetilen Molinari Enstitüsü, Gustave de Molinari'yi "Pazar Anarşizmi teorisinin yaratıcısı" olarak adlandırdığı için adını da ondan almıştır.[11]
Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e f g "OLL's March Birthday: Gustave de Molinari (March 3, 1819 – January 28, 1912) | Online Library of Liberty". oll.libertyfund.org. 24 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2022.
- ^ "Online Library of Liberty". oll.libertyfund.org. 24 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2022.
- ^ Dictionnaire de l'économie politique : contenant l'exposition des principes de la science. 2. J-Z / publié sous la direction de MM. Ch. Coquelin et Guillaumin (Fransızca). 1852-1853. 24 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2022.
- ^ "Cours d'Economie Politique | Online Library of Liberty". oll.libertyfund.org. 24 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2022.
- ^ a b c Raico, Ralph (29 March 2011) "Neither the Wars Nor the Leaders Were Great" 14 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Mises Institute.
- ^ Social Darwinism in European and American Thought, Mike Hawkins, Cambridge University Press, 1997, pp. 131-32
- ^ Molinari, Gustave; Ebeling, Richard M., ed. (1977). The Production of Security 28 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. "Preface". Translated by McCulloch, J. Huston. Occasional Papers Series (2). New York: The Center for Libertarian Studies.
- ^ Hoppe, Hans-Hermann (31 December 2001). "Anarcho-Capitalism: An Annotated Bibliography" 11 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ Liberty, Ağustos 1881'den Nisan 1908'e kadar Amerika Birleşik Devletleri'nde Benjamin Tucker tarafından yayınlanan bir 19. yüzyıl anarşist piyasa sosyalisti ve liberter sosyalist dergisiydi.
- ^ Hart, David (1981). "Gustave De Molinari And The Anti-Statist Liberal Tradition" 23 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (PDF).
- ^ "Molinari Institute" 6 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Molinari Institute. "The Institute takes its name from Gustave de Molinari (1819–1912), originator of the theory of Market Anarchism".
Daha fazla okuma[değiştir | kaynağı değiştir]
- Hart, David (2008). "Molinari, Gustave de (1819–1912)". Hamowy, Ronald (Ed.). The Encyclopedia of Libertarianism. Thousand Oaks, California: Sage; Cato Institute. ss. 336–337. doi:10.4135/9781412965811.n206. ISBN 978-1412965804. LCCN 2008009151. OCLC 750831024.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Molinari Enstitüsü 6 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Vikisöz'de Gustave de Molinari ile ilgili sözler mevcuttur.
Wikimedia Commons'ta Gustave de Molinari ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
