Gulâm

Vikipedi, özgür ansiklopedi
15.47, 16 Kasım 2016 tarihinde Bulgu (mesaj | katkılar) tarafından oluşturulmuş 17828731 numaralı sürüm (dz)

Gulam, İslam devletlerinde kölelerden oluşan, hükümdarı korumakla görevli olan askeri birliklerdir. Osmanlı İmparatorluğu'nda kapıkulu askerleri olarak devam etmiştir. Gulam, kelime itibariyle Arapça kökenli olup, erkek çocuk anlamına gelmektedir.

Gulam birliklerinin değeri onların köklerinin belli olması, mahalli bağlılıklarının bulunmaması ve her an için sefere hazır olmalarından kaynaklanmaktadır.[1] Köle temini çeşitli yollarla yapılırdı. Bunun en yaygın şekli satın alma, hediye yoluyla sahip olma ve savaşlarda ganimet olarak ele geçirmeydi. Toptancı köle tüccarları, belli başlı köle ticaret merkezlerinden topladıkları köleleri, feodallerin saraylarına satarlardı ve burada istihdam edilen köleler, ordunun önemli bir kısmını oluştururlardı. Gulam sistemi ilk defa Karahanlılarda görülmüştür. Özellikle Gazne sarayına hediye edilenlerle, Türkistan bölgesinden ganimet olarak alınan Türk gulamlar hem orduda hem de sarayda önemli hizmetler görürlerdi.[2]

Dört büyük Türk-İslam devleti, Büyük Selçuklular, Safeviler, Memlükler ve Eyyübiler, gulam sistemini kullanmışlardır. Gulam sistemi tabiriyle, esaret, devşirme, rehin veya intisap suretiyle Saray veya beyler hizmetine girip askeri sınıfa katılma usulü kastedilmektedir.[3][4] Sistemin önemine Lybyer'in kitabında değinilmiştir.

Notlar

  1. ^ Bosworth, s.40
  2. ^ Bosworth, s.44
  3. ^ Cambridge 1913
  4. ^ M.Fuat Köprülü 1931

Kaynaklar

  • Bosworth, C. E. (1960). Ghaznavids Military Organization Der Islam XXXVI.
  • İnalcık, H. (1987). Türk Tarih Kurumu Yayınları XI.DİZİ -Sa.6a