Griffon

Griffon veya griffin, genellikle aslan vücutlu, kartal kanatlı ve kafalı mitolojik yaratıktır. Farklı betimlemelerinde hayvanın dört ayağı da aslan ayağı, yalnız arka ayakları aslan ayağı veya tüm ayakları kartal ayağı olabilir. Antik Yunancada "kıvrılmış", "kırık" anlamındaki "grýps veya gryphos" sözcüklerinden türediği düşünülür. Latinceye "grýphus" şeklinde geçmiştir.^[1] Grifonlar göğü, tan ağarışını, ilim, irfan ve kuvvet gibi kavramları ifade eder.^[2]

Griffinler hakkındaki bazı efsanelerde kuşun türü söylenmezken, diğerlerinde kartal sözcüğü geçer, ender olarak da kanatları olmayan, salt kartal kafası ve aslan bedeninden oluşmuş bir yaratık olarak anlatılır. Yine anlatılara göre, son derece cesur ve gururlu hayvanlardır. Bunlar pençelerinde insan, at, hatta fil taşıyabilecek kadar büyüktürler. Aynı şekilde, pençe tırnaklarının kupa olarak kullanılabileceği söylenir. Hatta köprücük kemiklerinden de yay yapılabildiği ifade edilir. İsveçli tarihçi Olaus Magnus'a göre bu yaratıklar, Kuzey dağlarında yaşamış bir kuş cinsidir.

Griffon Efsanelerinin olası kökenleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Folklorist Adrienne Mayor bazı Protoceratops fosillerinin Orta Asya'da bulunması sonucu Griffon efsanelerinin doğmuş olabileceğini düşünmektedir.

Çeşitli kültürlerde griffon[değiştir | kaynağı değiştir]

Yunan: Yunan kültüründe griffinler kuzeyde "Hyperborei" yakınların veya doğuda "Hindistan" bölgesinde yaşayan yaratıklardır. Genellikle altınların koruyuculuğu yaparlar.^[3]

Çin: Uzakdoğu efsanelerinde geçen bir griffon türü geyik gibi boynuzları olan, pullarla örtülü başa ve bedene sahip ve aynı zamanda kartal pençeli ve kanatlı bir ejder olarak tasvir edilir. Bu kutsal hayvanın görülmesi, zafer ve barışın müjdecisi olarak yorumlanır.

Orta Asya: Hun sanatında da oldukça fazla işlenmiş bir motiftir (Nejat Diyarbekirli'nin "Hun Sanatı" adlı kitabında görmek mümkündür).

Macar: Macar mitolojisinin önemli bir figürüdür. Griff olarak anılan bu varlık Avrupa mitolojilerindeki adı Griffin'dir. Aslan başlı bir kuş görünümdedir. Macarlara göre insan eti yiyen bir kuştur.

Türkler: Türklerde özellikle kartal başlı Grifonlar yaygın olarak görülmüştür.^[2]

Türleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Hipogrif: Erkek bir griffon ile dişi bir at çiftleştiği zaman ortaya çıkan yaratıklara denir.
Deniz Griffini: Arka ayakları ve kuyruğu, balık kuyruğu şeklindedir.

Resim[değiştir | kaynağı değiştir]

Griffinler çok farklı şekillerde tasvir edilebilirler.

Arka ayakaları at şeklinde bir griffin
Tüm ayakları aslan ayağı şeklinde betimlenmiş griffin
Ön ayakları kartal ayağı olan griffin
Tamamen kartal ayaklı griffin
Balık kuyruklu grifin
Griffin figürü, İstanbul Deniz Müzesi
Soldaki figürün ön ayakları kartal, sağdaki figürün tüm ayakları aslan ayağı şeklinde betimlenmiş griffon kabartması. Apollon Tapınağı, Didim.