Gregorius (Tours piskoposu)

Tours'lu Gregorius
Tarihçi
Doğum	c. 30 Kasım 538 Clermont-Ferrand, Galya/Fransa (now Fransa)
Ölüm	c. 17 Kasım 594 Tours, Galya/Fransa
Kutsayanlar	Katolik Kilisesi, Doğu Ortodoks Kilisesi, Lüteryan Kilisesi, Anglikan Komünyonu
Yortu	17 Kasım

Gregorius (Fransızca: Grégoire de Tours; 30 Kasım 538, Clermont-Ferrand - muhtemelen 17 Kasım 594, Tours) Tours piskoposu olarak görev yapmış tarihçi ve hagiograf. Katolikler ve Ortodokslar tarafından Kasım 17'de anılır.

Hayatı

Gregorius, Orta Gaul'un bir bölgesi olan Auvergne'de, Clermont'ta doğmuştur. Gallo-Roma toplumunun soylularından, Clermont Senatörü olan Florentius'un oğlu ve Florentius'un karısı II. Armentaria aracılığıyla Lyon Piskoposu Nicetius'un yeğeni, hem Geneva Senatörü Florentius'un hem de Aziz Langres'li Gregorius'un torunudur. Gregorius doğduğunda, akrabaları Tours, Lyon ve Langres piskoposluklarını ellerinde tutuyorlardı ve kendisinden önce gelen 13 veya 18 Tours piskoposuyla akraba olduğunu iddia ediyordu. Gregorius'un babaannesi III. Leocadia, Lyon şehidi Vettius Epagathus'un soyundan geliyordu. Gregorius, amcası Clermont Piskoposu Aziz Gallus'un yanına taşındı ve önce ondan, sonra da onun veliahtı Avitus'un yanında

Gregorius henüz genç yaştayken babası öldü ve dul annesi Burgonya'ya taşındı. Gregorius, Gallus'tan tepe tıraşı da aldı. Ciddi bir hastalığa yakalandığında, Tours'lu Martin'in mezarına adanmış bir ziyaret gerçekleştirdi. İyileştiğinde ruhban olmaya karar verdi ve Avitus tarafından diyakoz olarak atandı. Aziz Euphronius'un ölümünün ardından, onun kutsallığından, öğreniminden ve alçakgönüllülüğünden etkilenen ruhbanlar ve halk tarafından piskopos olarak seçildi. Naipleri onu Avustrasya Kralı Sigebert'in sarayına götürdüler. Rızası dışında olsa da kabul etmek zorunda kaldı ve Giles tarafından 22 Ağustos 573 yılında, 34 yaşında Rheims Piskoposu olarak kutsandı.

Kariyerinin çoğunu Tours'da geçirdi, ancak 577 yılında Paris'teki konsile eşlik etti. Yaşadığı dünya, Geç Antik Çağ'ın Batı kültüründen Erken Ortaçağ Avrupa'sına geçiş yapmanın eşiğindeydi. Aynı zamanda Gregorius, Merovenj Hanedanı'nın Fransız kültürü ile Galyalıların Gallo-Roman kültürünün sınırındaydı.

Tours'da, Gregorius, Merovenj kültüründen etkilenmiş insanlarla buluşmak ve onları dinlemekle görevlendirilmişti. Tours, Loire'da bulunuyordu. Beş Roma yolu ondan çıkıyordu ve Frank kuzeyi ile Aquitania arasında yer alıyordu. Kuzeyin Frank etkileri ile Güneyin Gallo-Roman etkileri, Tours'da çakışıyordu. Aziz Martin'in popüler kültürünün merkezi olarak Tours, bir hac yeri, hastane ve Merovenj politikasının şiddetinden kaçan önemli liderler için bir yerdi.

Gregorius, dört Frank kralıyla kişisel ilişkilerinde zorluk çekmiştir. Bunlar I. Sigebert, I. Chilperic, Guntram ve II. Childebert'tir. Gregorius aynı zamanda önde gelen Frankları da tanıyordu.

Eserleri

Gregorius, Geç Latinceyle yazdı. Bu, hem söz dizimi hem de telaffuz açısından Klasik Latince'den farklılıklar içeriyordu.

Frankların Tarihi

Özet

Tourslu Gregorius'un tarihi, yoğun bir şekilde kaleme alınmıştır. Pek çok hikâye ve karaktere yer vermiştir. Hristiyan mucize hikâyelerini, alametleri ve doğal olayları, Hristiyan şehitlerin hikâyelerini, kilise tartışmalarına dair diyalogları, kutsal adamların yaşamları üzerine yapılan tartışmaları, soyluları, eksantrik köylüleri, yer yer Kutsal Kitap ayetlerini ve alıntılarını; ayrıca Lombardlar, Vizigotlar, Ostrogotlar ve Hunlar gibi bazı ulus ve kabileler arasındaki uluslararası ilişkileri; bütün bunların yanında Gregorius’un kendi biyografisini ve olaylara bakış açısını da içerir.

1. Kitap

Birinci Kitap, yazarın kendisinin bir Frank Katolik ruhbanı olduğunu, İznik İkrarı’nın takipçisi olduğunu ve pek çok sapkınlıkla birlikte lanetli Ariusçuluk sapkınlığına karşı olduğunu belirtmesiyle başlar. Anlatı, tarihi; Eski ve Yeni Ahitler ile Hristiyan dininin Gaul bölgesine yayılışına dair bir epitomla başlar. Sonrasında Gregorius, Gaul'da Hristiyanlık tarihini ve Roma-Gallo ilişkileri içindeki başlıca olayları anlatır. Anlatı, 397 yılında Aziz Tourslu Martin'in ölümüyle sona erer.

2. Kitap (397-511)

İkinci kitap Merovenj hanedanlığının başlayışını ve Kral I. Clovis'in karısı Clotilde sayesinde Hristiyan oluşunu anlatır. 511 yılında, günümüz Fransa'sının çoğunu fethetmesinin ardından I. Clovis'in ölümüyle biter.

3. Kitap (511-548)

Üçüncü Kitap, Clovis'in dört oğlundan bahseder. Clovis’in ülkesi, dört oğlu arasında eşit şekilde bölünmüştür. Bu dört kral — I. Theuderic, I. Chlothar, I. Childebert ve Chlodomer — Frank diyarında üstünlük için mücadele etmiş ve savaşmışlardır. Ayrılıklarına rağmen dış tehditlere karşı zaman zaman birlikte hareket etmişlerdir. Buna örnek olarak, 523 yılındaki Burgonyalıların saldırısı gösterilebilir. Sonuç olarak, Chlothar Frank diyarının en güçlü kralı hâline gelir. I. Theuderic’in 534 yılındaki ölümünün ardından, Üçüncü Kitap; onun veliahtı ve oğlu olan I. Theudebert’in 548 yılındaki ölümüyle sona erer. Theudebert’in krallığı, 555 yılındaki kendi ölümüne kadar Theudebald’a miras kalır.

4. Kitap (548-575)

Dördüncü Kitap, Clovis’in hayatta kalan iki oğlu olan Childebert’in 558 yılındaki ve Chlothar’ın 561 yılındaki ölümleriyle devam eder. Chlothar, hayatının son yıllarında Frank diyarının tamamını yönetmiştir. Onun 561 yılındaki ölümünün ardından, tıpkı Clovis’in ölümünde olduğu gibi, krallık dört oğlu — I. Charibert, I. Sigebert, Guntram ve I. Chilperic — arasında eşit şekilde paylaştırılmıştır. Bu dört kral da tüm Frank diyarını yönetmek için birbirleriyle savaşmışlardır. 567 yılında I. Charibert’in ölümüne kadar aralarında bir ateşkes sürmüştür. Clovis’in hayatta kalan diğer oğulları üstünlük uğruna savaşmış ve Sigebert en büyük askerî gücü ortaya koymuştur. Dördüncü Kitap, 575 yılında Sigebert’in suikastıyla ve Chilperic’in egemen kral oluşuyla sona erer. Tourslu Gregorius, bu suikasttan Chilperic’in karısı Fredegund’u sorumlu tutar. Ona göre Fredegund, uzun zamandır Sigebert’e ve onun karısı Brunhilda’ya karşı kin beslemektedir.

5. Kitap (575-581)

Beşinci Kitap, yazarın Frank Krallığı hakkında kişisel olarak çok daha fazla bilgi sahibi olduğu kısmı başlatır. Bu ve bundan sonraki kitaplar, daha kısa bir dönemi kapsasalar da önceki kitaplara kıyasla açıkça daha uzun ve detaylıdır. Bu kitap aynı zamanda Gregorius’un bizzat tanık olduğu ve üzerinde derin etkiler bırakan dinî meselelere dair izlenimlerini de içermektedir. Gregorius ile rakip Ariusçu bir kilise lideri arasında geçen bir tartışmaya da yer verilmiştir. Ayrıca, Beşinci Kitap, öldürülen Sigebert’in ve hâlâ hayatta olan eşi Brunhilda’nın oğlu II. Childebert’i tanıtır. Childebert, annesi Brunhilda ile birlikte Chilperic’in kardeşi Gunthram’ın koruması altına alınır.

6. Kitap (581-584)

Altıncı Kitap’ta genç Childebert, babasının ölümünden sonra kendisiyle annesi Brunhilda’yı koruyan amcası Gunthram ile kurduğu ittifaka ihanet eder. Bunun yerine, diğer amcası Chilperic ile bir ittifak oluşturur. 584 yılında ise Chilperic, gizemli şartlar altında bir suikasta kurban gider.

7. Kitap (584)

Fredegund, genç oğlu II. Clothar’ın naiplik görevine başlar. Oğlu gelecekte, 629 yılındaki ölümüne dek Frankların kralı olacaktır. Ancak bu gelişmeler Gregorius’un anlatısından sonradır; zira anlatı, 593 yılına kadar devam eder. Fredegund ve oğlu, Gunthram’ın koruması altındadır. Fredegund, 597 yılındaki ölümüne dek yönetimde kalır.

Ayrıca bu kitapta Gundovald’ın ayaklanmasından ve başarısızlığından da bahsedilir. Gundovald, I. Chlothar’ın kayıp ve gayrimeşru bir çocuğu olduğunu iddia eder. Bu ayaklanmaya, birçok Frank soylusunun yanı sıra Bizans İmparatoru Maurice de destek verir. Ancak isyan, Kral Gunthram tarafından kolaylıkla bastırılır.

8. Kitap (585)

Gregorius bu kitabında “Bu dönemde pek çok şeytani iş yapılmıştır.” der. Kitap, Kral Guntram’ın Paris ve Orléans’a seyahatiyle başlar ve kral ile bazı piskoposlar arasındaki yüzleşmeleri anlatır. Bu sırada Guntram hastalanır ve hayatı için endişelenmeye başlar. Gregorius, kralın hastalığını, çok sayıda piskoposu sürgüne göndermeyi planladığı için Tanrı’nın adil bir cezası olarak yorumlar.

Fredegund, iki ruhbana zehirli hançerler vererek onları Childebert ile Brunehild’e suikast düzenlemeye gönderir. Ancak bu iki ruhban, Childebert tarafından yakalanır, işkence görür ve idam edilir. Fredegund, ayrıca Rouenli Praetextus adlı piskoposa düzenlenen suikastın da arkasındadır.

Öte yandan Guntram, ordusunu Ariusçu kontrol altındaki Septimanya ve İspanya’ya karşı yürütür; ancak başarılı olamaz. Sonrasında ordu komutanlarını, vahşet ve rastgele yıkım uyguladıkları için suçlar.

9. Kitap (586-587)

Dokuzuncu Kitap’ta, 587 yılında Guntram, Brunhilda ve II. Childebert arasında Andelot Antlaşması imzalanır. Bu antlaşma ile Childebert, resmi olarak Guntram’ın veliahtı olarak evlat edinilir. Brunhilda da resmi şekilde Guntram ile ittifak kurar ve koruması altına girer.

10. Kitap (587-591)

Son kitap, 589 civarında geçer. I. Chilperic ve Charibert'in kızı Clotilda'nın kızı Basina, rahibe manastırında bir ayaklanma çıkarır.

Tours’un 18 piskoposu isimlendirilir ve betimlenir. Kitap, Gregorius’un önceki yazılarının bir özetiyle sona erer.

Analiz

Historia Francorum" on kitaptan oluşur. I ile IV. kitaplar arasında, yaratılıştan başlayarak dünyanın tarihi anlatılır; ancak kısa sürede Galya'nın Hristiyanlaşmasına, Aziz Tours'lu Martin'in hayatına, Frankların din değiştirmesine, I. Clovis'in Galya fethine ve 575 yılında I. Sigebert'in ölümüne dek Frank krallarının daha ayrıntılı tarihine geçilir. Bu tarih, Gregorius'un Tours piskoposluğunun ikinci yılına denk gelir.

Beşinci kitapla birlikte Gregorius çağdaş tarihe geçer ve şöyle başlar: "Burada, söylediğim için mutluyum ki, Beşinci Kitap başlıyor." Tarihinin ikinci bölümü olan Beşinci ve Altıncı Kitaplar, I. Chilperic'in 584 yılındaki ölümüyle sona erer. Chilperic’in Tours’u elinde bulundurduğu yıllarda onunla Gregorius arasındaki ilişkiler gergindi. Tours Piskoposu’nun, Kraliçe Fredegund’u öldürttüğüne dair yayılan söylentileri duyan Chilperic, Gregorius’u tutuklatmış ve vatana ihanetten suçlamıştır. Bu suçlama, Gregorius’un hem Tours piskoposluğunu hem de hayatını tehdit ediyordu. Eserin en belagatli bölümü, Dördüncü Kitap’ın kapanış kısmıdır. Bu bölümde, Chilperic’in karakteri Herod ve Nero gibi kişilerle kıyaslanarak olumsuz bir biçimde tasvir edilir.

Yedinci ve Onuncu kitaplar arasındaki tüm kitaplar, yani eserin üçüncü bölümü, büyük ölçüde 591 yılına dair oldukça kişisel bir anlatımı içerir. Bu bölümde, Gregorius’un, sonraki tarihçilerin kendi dönemlerine ait olayları eksiksiz şekilde aktarmaları yönünde bir dileği de yer alır. 594 yılı, yani Gregorius’un ölüm yılı, esere bir epilogun eklenmesiyle sona erer.