Grapčeva mağarası
Grapčeva spilja | |
  Hırvatistan haritasındaki konumu. | |
| Konum | Hvar Adası |
|---|---|
| Bölge | Hırvatistan |
| Koordinatlar | 43°8′3″K 16°45′14″D / 43.13417°K 16.75389°D |
| Uzunluk | 22 metre |
| Genişlik | 25 metre |
| Yüzölçümü | 5 metre |
| Tarihçe | |
| Malzeme | kireç taşı |
| Devir(ler) | Neolitik, Bronz Çağı |
| Kültür(ler) | Hvar kültürü, Cetina kültürü, Nakovan kültürü |
| Sit ayrıntıları | |
| Kazı tarihleri | 1850 - günümüz |
| Kamusal erişim | Hayır |
Grapčeva mağarası (Hırvatça : Grapčeva spilja), Neolitik ve Tunç Çağı arkeolojik sit alanıdır. Mağarada üç farklı tarih öncesi kültür keşfedildi: Nakovan, Cetina ve Hvar kültürü.
Stratigrafi[değiştir | kaynağı değiştir]
En eski buluntular[değiştir | kaynağı değiştir]
İnsan yerleşiminin en eski izleri 2,5 metre derinlikte bulundu ve bu buluntular arasında Hvar kültürü çanak çömleklerinin kırmızı boyalı iki parçası da dahil olmak üzere az sayıda parçalanmış çanak çömlek buluntuları yer almaktadır. Bu parçalar üzerinde yapılan radyokarbon tarihlemesi, mağaranın MÖ ~6000 yılları civarında kullanıldığını ortaya çıkardı.[1]
Hvar kültürü buluntuları[değiştir | kaynağı değiştir]
2,5 ila 1,5 metre derinlikte klasik Hvar kültürünün izleri ile karşılaşıldı. En yaygın buluntular çanak çömlek parçaları ve ağız ve gövde üzeri kırmızı boya ile süslenmiş yarım yuvarlak, siyah cilalı kaselerdi. Kaba çanak çömlek parçaları da aynı şekilde siyah cilalıydı, ancak kırmızı boya yerine kesiklerle süslenmişti.[2] Tabakanın üst kısmında siyah cilalı yüzey üzerinde beyaz boya kullanıldığı görülmüştür. Özellikle ilginç olan, orta Neolitik Vela Spila boyalı seramiklerine benzeyen, geometrik motifli, çok renkli boyalı ince seramik bir kasenin bulunmasıydı ve bu iki grup arasındaki ilişkiyi akla getiriyordu.[3] Kırmızı boyalı ince parçalar MÖ ~5000'e, beyaz boyalı seramikler ise MÖ ~4500'e tarihlendirilmiştir.[4]
1,5 ila 1,4 metre derinlikte bulunan buluntular, karışık çanak çömlek parçalarını içermektedir. Yukarıda bahsedilen beyaz ve kırmızı boyalı parçalar klasik Hvar kültürünü temsil etmektedir, ancak Nakovan kültürünün yivleriyle süslenmiş bikonik kaselerle karıştırılır.[5] Tabaka MÖ 4300-4200 arasına tarihlenebilir.[4]
Nakovan ve Cetina kültürü buluntuları[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayırt edilebilen dördüncü katman 1.4 ile 1.1 metre derinlikte olup, saf Nakovan kültür çanak çömlek parçalarını içerir. Bu parçalar yuvarlak omuzlu, silindirik boyunlu ve yivli bezemelere sahip çanaklar ile gövdesinin alt kısmında dikey yiv veya kesiklerle bezenmiş bikonik çanaklar ve plastik kaburgalar ile temsil edilmektedir. Mutlak tarihleme bu tabakayı MÖ 4. binyılın ikinci kısmına yerleştirmektedir.[6]
Erken Cetina kültürüne ait parçalı buluntular 1,1 ile 0,9 metre derinlikte bulunmuştur. Çoğunlukla ince duvarlı ve kurdele benzeri süslemeli küçük kaselerle temsil edilmiştir. 4. binyılın ilk yarısına tarihlendirilmiştir.[7]
Tunç Çağı buluntuları[değiştir | kaynağı değiştir]
MÖ ~2500 yıllarına tarihlenen Erken Tunç Çağı buluntuları iki tip kase ile temsil edilmektedir. İlk tip, konik, hafif kavisli, düzleştirilmiş ağız kenarlı ve şerit benzeri kulplu kaselerdi. İkinci tip, boyun ve omuzu birbirine bağlayan silindirik boyunlu ve kurdele benzeri kulplu küçük kaselerdi. Her iki tip de neredeyse her zaman bezemesizdi. Orta Tunç Çağı buluntuları parçalı ve bezemesizdir ve bulunduktan sonra yeniden yapılmamıştır.[6]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Forenbaher (2000). "Grapčeva spilja i apsolutno datiranje istočnojadranskog neolitika". Vjesnik za arheologiju i historiju dalmatinsku. 2: 16. 30 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2021.
- ^ Praistorija Jugoslavenskih zemalja sv. 2. Saraybosna: Akademija nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine. 1979. ss. 598-600.
- ^ Čečuk (1994). "Vela špilja pokraj Vele Luke". Luško libro. 2: 43.
- ^ a b Forenbaher (2000). "Grapčeva spilja i apsolutno datiranje istočnojadranskog neolitika". Vjesnik za arheologiju i historiju dalmatinsku. 2: 17. 30 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2021.
- ^ Tasić, Nikola, (Ed.) (1979). "Problem eneolitka na istočnoj Jadranskoj obali". Praistorija jugoslavenskih zemalja sv. 3. Akademija nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine. ss. 371-373.
- ^ a b Forenbaher (2000). "Grapčeva spilja i apsolutno datiranje istočnojadranskog neolitika". Vjesnik za arheologiju i historiju dalmatinsku. 2: 18. 30 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2021.
- ^ Rano bronzano doba na području istočnog Jadrana (PDF). Saraybosna: Centar za balkanološka ispitivanja. 1989. s. 200. 28 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Ocak 2021.