Gaziantep Platosu

Gaziantep Platosu, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin batı kesiminde bulunmaktadır. Fırat Nehri ile Doğu Anadolu Fayı kenarında yükselen Kartal Dağı ve Gani Dağı arasında 800–1000 m yükseltide uzanır.

Fırat Nehri'nin batısında Suriye sınırı ile kuzeyde Toros Dağları arasında uzanan engebeli bir platoya geçilir. Gaziantep Platosu adı verilen bu platonun yüksekliği güneyden kuzeye, doğudan batıya doğru bir miktar artar. Kuzeyde 1000 m yükseltiye sahip bu saha, ortada 800–850 m Suriye sınırında 600–650 m alçalır. Batıda 1000 üzerindeki yükseltiye sahip bu saha Fırat vadisinde ise 750 m yükseltiye iner. Gaziantep Şehri bu plato üzerinde yer almaktadır.

Genel yapısı

Bazaltlardan, Eosen yaşlı kalker ve marnlı kalkerlerinden yapılı bu plato sahası Şanlıurfa Platosu gibi karstik bir alan olarak karşımıza çıkar. Gaziantep şehrinin önündeki depresyon alanlarının eosen kalkerleri içinde polye olduğunu, düz olan tabanında ise terra-rosa ile kaplıdır. Gaziantep ovası batısındaki eşik aşıldıkça ikinci bir küçük polyenin olduğu dikkati çeker. Gaziantep şehrinin kuzey ve kuzeybatısındaki platolarda; çok sayıda dolin uvala ve polyeler görülür. Platoya gömülü vadilerin çoğunun tabanında yazın su dahi bulunmaz. Çünkü, yağmur suları kalkerlerin çatlaklarından kırmızı renkli killi topraklar (Terra Rossa) birikmiştir. Ancak karstik kaynaklarla beslenen dere yataklarında yazın su bulunur.

İklimi ve bitki örtüsü

Batıdan gelen nemli hava kütlelerine açıktır. Fırat'ı hafifçe parçaladığı bu sahada yer alan coğrafi potansiyeli yüksek bir sahadır. Batı kesimlerinde Akdeniz iklimi görülmektedir. Denizden uzaklaştıkça karasal etkilerin arttığı görülür.

Yetiştirilen ürünler

Bu platonun önemli tarımsal ürünleri; tahıl, üzüm, baklagil ve güneye doğru zeytin ve Antep fıstığıdır. Fırat kenarında ve sulanan ovalarda pamuk yetiştirilir. Sulanan Oğuzeli ve Nizip Ovalarında ise tahılın yanı sıra; üzüm; incir, Antep fıstığı ve sebze üretilir. Buradan üretilen üzümden pekmez, pestil ve sucuk yapılır. Üzümün bir bölümü ise Gaziantep’teki içki fabrikalarında işlenir.

Plato alanının kullanımı

En yüksek plato yüzeyi, yüksek plato yüzeyi ve alçak plato yüzeyi olmak üzere 3 ayrı düzlük sisteminden oluşmaktadır. En yüksek plato alanları daha çok mera alanları daha çok mera ve bağ-bahçe olarak kullanılmaktadır. Yüksek platolar üzerinde bağ-bahçe ve kuru tarım alanları kullanılmaktadır. Plato yüzeyleri üzerinde kuru tarım faaliyeti tamamen iklimin kontrolü altındadır. Bu alanlarda düşen yağış miktarı düşme zamanına bağlı olarak yıllar arasında alınan ürün miktarı bakımından farklılıklar olabilmektedir.

Kaynakça

• Atalay, İ., Mortan, K., 1997 “Türkiye’nin Bölgesel Coğrafyası” İnkılap Kitabevi, İstanbul
• Güngördü, E., 2003 “Türkiye’nin Coğrafyası” Asil Yayın Dağıtım, Yayın No:14 Ankara
• Şengün, M.T., Boyraz, Z., “Oğuzeli (Gaziantep) ve Yakın Çevresinde Jeomorfolojik Ana Birimleri ile Arazi Kullanımı Arasındaki İlişkiler” makalesi, F.Ü, Fen-Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü, Elazığ
• Meydan Larousse Büyük Lugat ve Ansiklopedi 7.cilt sayfa:426