Gaspard Bauhin
Gaspard Bauhin | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 17 Ocak 1560 Basel, İsviçre |
| Ölüm | 5 Aralık 1624 (64 yaşında) Basel, İsviçre |
| Diğer ad(lar)ı | Caspar Bauhin; Casparus Bauhinus |
| Eğitim | Basel Üniversitesi (Doktor, 1581) |
| Kariyeri | |
| Dalı | Botanik |
| Önemli öğrencileri | Emmanuel Stupanus |
Gaspard Bauhin veya Caspar Bauhin (Latince: Casparus Bauhinus; 17 Ocak 1560 - 5 Aralık 1624), Pinax theatri botanici (1623) adlı eserinde binlerce bitkiyi tanımlayan ve onları Linnaeus'un ortaya koyduğu ikili adlandırma sisteminde yararlanacağı şekilde sınıflandıran İsviçreli bir botanikçidir. İtalyan doktor Girolamo Mercuriale'nin öğrencisiydi ve aynı zamanda insan anatomi adlandırmaları üzerinde de çalıştı.
Linnaeus, Bauhinia cins adını Gaspard ve Jean Bauhin kardeşlere ithafen verdi.[1]
Biyografi[değiştir | kaynağı değiştir]
Jean ve Gaspard, Protestanlığa geçmek için memleketini terk etmek zorunda kalan Fransız doktor Jean Bauhin'in (1511-1582) oğullarıydı. Gaspard, Basel'de doğdu. 1572'den itibaren memleketinde, Padua'da, Bologna'da, Montpellier'de, Paris'te ve Tübingen'de okudu. Botanik ve anatomi alanlarında özel dersler verdi. 1581'de Basel Üniversitesi'nden tıp doktorasını aldı. 1582'de aynı üniversitede Grekçe profesörlüğüne, 1588'de ise anatomi ve botanik kürsüsüne atandı.[2] İlerleyen zamanlarda, şehir doktoru (Almanca: Stadtarzt) ve tıp profesörü oldu; üniversite rektörlüğü ve fakülte dekanlığı yaptı.[3] Basel Üniversitesi'nde rektör olarak görev aldığı ilk yıl 1592'ti, ardından 1611 ve 1619'da da rektörlük yaptı. İkinci rektörlük görevi sırasında, 1532'de kaybedilen 1460 özgürlüklerini belediye meclisinden geri kazanmak için uğraştı.[4]
Yaklaşık 6.000 türü tanımlayan ve bunları sınıflandıran Pinax theatri botanici, botanik tarihinde bir dönüm noktasıdır.[1] "Ağaçlar", "çalılar" ve "otlar" gibi geleneksel grupları içeren ve kullanım yeri gibi farklı özellikleri gruplama için kullanan (örneğin baharatların Aromata adı altında gruplanması) sınıflandırma sistemi yenilikçi değildi. Buğdaygilleri, baklagilleri ve diğer birkaç sınıfı doğru bir şekilde gruplandırmıştı. En önemli katkısı cins ve türlerin tanımlanmasındadır. Daha sonra Linnaeus tarafından da benimsenen ve kullanılmaya devam eden birçok cins adını tanıttı.[2] Türler için, açıklamaları olabildiğince az kelimeye indirgedi; çoğu durumda tek bir kelime açıklama olarak yeterliydi ve bu durum isimlere ikili adlandırma görünümü veriyordu. Bununla birlikte, tek kelimelik açıklama, keyfi olarak seçilmiş bir ad değil, teşhis amaçlı bir açıklamaydı (örneğin, Linnaeus tarafından ortaya konulan sistemde, birçok tür adı bireyleri onurlandırmak için seçilmiştir).
Pinax Theatri Botanici'ye ek olarak Gaspard, Theatrum Botanicum adlı başka bir çalışma planladı; on iki bölüm olarak planladığı eserin üçünü bitirdi, ancak yalnızca biri, ölümünden çok sonra, 1658'da yayımlandı. Ayrıca, Pietro Andrea Mattioli'nin (1500–1577) eserlerini önemli eklemelerle düzenledi ve Basel çevresinde yetişen bitkilerin ve florasının ayrıntılı bir listesini oluşturdu.[2] Anatomi konusundaki başlıca eseri Theatrum Anatomicum infinitis locis auctum'dur (1592).[3]
Çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]
- (editör olarak), Petri Andreae Matthioli Opera Omnia, Johannes König, Basel, 1574.
- Theatrum anatomicum infinitis locis auctum, ad morbos accommodatum, Basel, 1592.
- Theatrum Anatomicum 24 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Frankfurt am Main, 1605.
- Phytopinax seu enumeratio plantarum (Latince). Basel. Sebastian Henricpetri. 1596.
- Anatomica corporis virilis et muliebris historia, Leiden, 1597.
- Animadversiones in historiam generalem plantarum (Latince). Frankfurt am Main. Melchior Hartmann. 1601.
- Prodromos theatri botanici (Latince). 1620.
- Prodromos theatri botanici (Latince). Basel. Johann König. 1671.
- Pinax theatri botanici, Basel, 1623.
- Pinax theatri botanici (Latince). Basel. Johann König. 1671.
- Vivae imagines partium corporis humani (Latince). Frankfurt am Main. Matthäus Merian (I). 1640.
- Theatrum Botanicum, 1658.
- Histoire des plantes de l'Europe, et des plus usitées qui viennent d'Asie, d'Afrique, & de l'Amérique […], 2 cilt, Lyon, 1671.
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b Mary Gunn (1981). Botanical exploration of southern Africa : an illustrated history of early botanical literature on the Cape flora : biographical accounts of the leading plant collectors and their activities in southern Africa from the days of the East India Company until modern times. L. E. W. Codd. Cape Town: Published for the Botanical Research Institute by A.A. Balkema. s. 15. ISBN 0-86961-129-1. OCLC 8591273. 4 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2023.
- ^ a b c Duane Isely (2002). One hundred and one botanists. West Lafayette, Indiana: Purdue University Press. ss. 49-52. ISBN 1-55753-283-4. OCLC 947193619. 25 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2023.
- ^ a b Chisholm 1911.
- ^ "Bauhin Caspar". University of Basel. 28 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- Bu madde artık kamu malı olan bir yayından alınan metni içeriyor: Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Bauhin, Gaspard". Encyclopædia Britannica. 3 (11. bas.). Cambridge University Press. s. 539.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Kyoto Üniversitesi 17 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Çevrimiçi Pinax theatri botanici (1623)
- Çevrimiçi Galeriler, Bilim Tarihi Koleksiyonları, Oklahoma Üniversitesi Kütüphaneleri Gaspard Bauhin'in eserlerinin ve/veya portrelerinin .jpg ve .tiff formatında yüksek çözünürlüklü görüntüleri.
- Theatrum anatomicum'dan Görüntüler 24 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The College of Physicians of Philadelphia Digital Library'den
- Caspari (Gaspard) Bauhini, Prodromos Theatri Botanici (1620) Archive.org'da Sayısallaştırılmış Kopya
