Gündoğan, Ardeşen
| Gündoğan | |
|---|---|
 | |
 Köyden bir görünüm | |
 Rize'nin Türkiye'deki konumu | |
  Gündoğan Gündoğan'ın Rize'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Rize |
| İlçe | Ardeşen |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 508 m |
| Nüfus (2020) | |
| • Toplam | 151 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0464 |
| İl plaka kodu | 53 |
| Posta kodu | 53480 |
Gündoğan (Lazca: Mut'afi-Muttafi), Rize ilinin Ardeşen ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Köyün adı, 1681 yılına tarihlenen Avârız belgelerinde Lazca "Yovan yurdu" anlamına gelen Yovanvati, 1842 yılına tarihlenen Fransız kaynağı ve 1916 yılına tarihlenen Türk kaynağında ise Mutafi olarak geçmektedir. Lazcada mt'a-mt'ka "orman", t'afoni ise "çukur" demektir. Mt'a-foni ise "ormanlık çukur" anlamındadır. 19. yüzyılda köyde Nikola adında bir mahalle bulunmaktaydı.[3] Köy halkı, günümüzde de Muttafi adını günlük yaşamlarında kullanmaktadır. Köyde, Dedemin Evi adlı bir etnograf müzesi bulunmaktadır. Kurulduğu dönemde sadece marangoz Faik Kuleci'nin eşyalarının sergilendiği müze koleksiyonuna, 15 yıllık süre içerisinde yöresel ahşap ürünler, bakır kaplar, silahalar, kenevir ipliği tezgâhı ve Çanakkale Savaşı'na ait tarihi kalıntılar da eklenmiştir. 250 yıllık olan tarihsel Laz evinde hizmet veren müze, günümüzde Faik Kuleci'nin torunu tarafından işletilmektedir.[4][5]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Köy; Rize il merkezine 60 km, Ardeşen ilçe merkezine 14 km uzaklıktadır.[6] Köyde Çuburdi Dağı ve Ç̌ubri Didi mevki bulunmaktadır. Ç̌ubri Didi, Lazcada "büyük kestane" anlamına gelmektedir.[7] Köyde Zumadi ve Berha Mahallesi bulunmaktadır.
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
Köyde hane sayısı 2016 itibarıyla 284'tür.[8] Köyün nüfusuyla ilgili var olan en eski belge 1876 yılına ait Osmanlının Trabzon Vilayet Salnamesi'nde Atina'na (Pazar ilçesi) Ardeşen köylerinin hane, nüfus, vergi ve hayvan miktarlarını gösteren defterinde geçen kayıtlarda Muttafi köyünde 29 hanede 80 (Erkek) Nüfus olduğu belirtilmektedir.
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 178[2] |
| 2021 | 160[2] |
| 2020 | 151[2] |
| 2019 | 125[2] |
| 2018 | 616[2] |
| 2017 | 299[2] |
| 2016 | 324[2] |
| 2015 | 315[2] |
| 2014 | 347[2] |
| 2013 | 471[2] |
| 2012 | 253[2] |
| 2011 | 276[2] |
| 2010 | 350[2] |
| 2009 | 351[2] |
| 2008 | 611[2] |
| 2007 | 116[2] |
| 2000 | 178[6] |
| 1990 | 676[6] |
| 1985 | 812[6] |
| 1950 | 598[9] |
| 1935 | 470[10] |
| 1876[11] | 80 + ?[12] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Gundogan, Turkey Page". 18 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Rize Ardeşen Gündoğan Köy Nüfusu". Nufusune.com. 12 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.
- ^ Nişanyan, Sevan. "Index-Anatolicus: Türkiye yerleşim birimleri envanteri". Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.
- ^ "Dede yadigarlarını topladı, köy evini müzeye çevirdi". trthaber.com. 17 Ocak 2020. 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2023.
- ^ Kübra Büyük (4 Temmuz 2020). "250 Yıllık Dede Evini Müzeye Dönüştürdü". rizedeyiz.com. 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2023.
- ^ a b c d "Gündoğan Köyü". YerelNet.org.tr. 29 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2018.
- ^ Öztürk, Özhan (2005). Karadeniz: ansiklopedik sözlük, 1. cilt. Heyamola Yayınları. s. 291. ISBN 9756121009. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2010.
- ^ Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü (1954). "1950 Umumî Nüfus Sayımı: Vilâyet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla Nüfus" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık İstatistik Genel Direktörlüğü (1937). "1935 Genel Nüfus Sayımı: Köyler Nüfusu" (PDF). mku.edu.tr. 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Ardeşen Nüfus Kütüğü (1842 - Ardeşen Sülaleleri) kitabından alınmıştır
- ^ 1876 Tarihli Osmanlı Trabzon Vilayet Salnamesi'nde Ardeşen Gündoğan-Muttafi köyünün nüfus bilgileri yer almaktadır o dönemdeki sayımlarda kadınlar sayıma dahil edilmediğinden o tarihteki kadın nüfusu bilinememektedir