Gümülcineli İsmail Bey
| Gümülcineli İsmail Bey | |
|---|---|
| |
| Osmanlı Hüdâvendigâr valisi | |
| Görev süresi 1919-1919 | |
| Yerine geldiği | Ebubekir Hâzım Tepeyran |
| Meclis-i Mebûsan III.(1) dönem mebusu | |
| Seçim bölgesi | 1908 – Gümülcine |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 22 Ocak 1885 Gümülcine,  Osmanlı İmparatorluğu
|
| Ölüm | 22 Ağustos 1945 (60 yaşında) Paris,  Fransa
|
| Partisi | İttihat ve Terakki (1908) Ahali Fırkası (1909) Hürriyet ve İtilaf Fırkası (21 Kasım 1911) |
Gümülcineli İsmail Bey (d. 22 Ocak 1885, Gümülcine - ö. 22 Ağustos 1945, Paris), Türk siyasetçi.
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Erken dönem[değiştir | kaynağı değiştir]
İptidaî, rüştiye ve beş yıllık sancak idadîsi tahsilini Gümülcine'de yaptı. İdadî tahsilinin kalanını Edirne Leylî İdadîsi’nde tamamlayarak 1899’da mezun oldu. Mekteb-i Hukuk’tan 1904’te mezun oldu. Mezuniyet sonrasın Gümülcine’de dava vekilliği yaptı ve ziraat ile uğraştı. 1906-1907 yıllarında, İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne katılarak cemiyetin bölgede yayılması için çalıştı. Jön Türk Devrimi (1908) sırasında İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin Gümülcine şubesi başkanıydı. Yapılacak seçimlere yirmi dört yaşında olduğu için kanunen mebus seçilmesi mümkün değildi. Bu nedenle yaşı sekiz yaş büyütüldü ve oybirliğiyle Gümülcine mebusu seçildi.[1]
Siyasi hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Meclis-i Mebusan’da, Kanun-ı Esasi encümeninde üyelik; Layiha ve İstid'â Encümeni’ne başkanlık yaptı. Yine İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin de idare heyeti azalığı ve ikinci başkanlığını yaptı. 31 Mart Vakası akabinde teşkil edilen Encümen-i Fevkalâde’ye de üye seçildi. Berat Mebusu İsmail Kemal Bey’in hadisede dahli olmadığı görüşünü ileri sürerek masumiyeti vurgusunda bulundu. Yine Adana Olayları sebebiyle Divân-ı Harb-i Örfî tarafından verilen idam cezalarına da karşı çıktı. Bu ve benzeri hadiseler Gümülcineli İsmail Bey’in İttihat ve Terakki Cemiyeti’nden kopuş sürecini başlattı. Artık İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin takip ettiği siyaseti sert bir şekilde eleştirmeye başlamıştı. 21 Şubat 1910’da İttihat ve Terakki Fırkası ikinci başkanıyken istifa etti ve mebus arkadaşlarıyla birlikte Ahali Fırkası’nın kurulmasına öncülük etti; sonra Fırkanın başkanlığını yaptı. Fırka başkanı olarak İttihatçılara yönelik sert eleştirilerini sürdürmeye devam etti. 21 Kasım 1911 kurulan Hürriyet ve İtilaf Fırkası'na fırkasıyla birlikte katıldı.[1]
1911’de Trablusgarp’ın işgali üzerine İbrahim Hakkı Paşa, Mahmud Şevket Paşa ve tüm İttihat ve Terakki destekli kabinelerin itham edilmesi teklifinde bulundu. 7 Haziran 1912’deki Hürriyet ve İtilaf Kongresi’nde kongre başkanlığına seçildi. İttihat ve Terakki destekli Mehmed Said Paşa’nın sadrazam olduğu hükûmetin düşmesi ile sonuçlanan Halâskâr Zâbitân müdahalesini destekleyen siyasetçiler arasında yer aldı. Bâb-ı Âli Baskını akabinde tutuklandı; ancak siyasetten uzak duracağına dair verdiği teminat üzerine serbest bırakıldı. Mahmud Şevket Paşa Hükûmeti kurulunca bu hükûmeti ortadan kaldırmak için Taklîb-i Hükûmet teşebbüsü içerisinde de yer aldı. Mahmut Şevket Paşa’nın öldürülmesi sonrasında gıyaben idamla cezalandırıldı. I. Dünya Savaşı sırasında Mısır’da el-Ahram, Selanik’te ise Beyanü’l Hak ve Mücahede gibi gazeteler çıkararak muhalefetini sürdürdü. Mondros Mütarekesi’nin imzası akabinde 24 Şubat 1919’da İstanbul’a döndü.[1]
Damat Ferit Paşa hükûmeti tarafından Bursa Valiliğine tayin edildi. Kurtuluş Savaşı başarıya ulaştıktan sonra Yüzellilikler listesine dahil edildi. 22 Ağustos 1945’te Paris'te öldü.[1]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d Polat, Hasan Ali; Akandere, Osman (2019). "Gümülcineli İsmail Bey'in Bursa Valiliği". Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi. XIX (39). ss. 510-512. 7 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2021.