Göreli Ağır İyon Çarpıştırıcısı
Göreli Ağır İyon Çarpıştırıcısı (Relativistic Heavy Ion Collider - RHIC) ilk ve çalışan sadece 2 ağır iyon çarpıştırıcı vardır ve onlardan biridir. Aynı zamanda, şu ana kadar inşa edilmiş tek spin-kutuplu proton çarpıştırıcıdır. Brookhaven Ulusal Laboratuvarı (BNL) Upton, New York' ta bulunur ve ulusalar arası bir araştırma timi tarafından kullanılır. Amerika Birleşik Devletleri' ndeki çalışan tek parçacık çarpıştırıcıdır..[1][2][3] RHIC' i relativistik hızlarda hareket eden iyonları çarpıştırmak için kullanarak fizikçiler Big Bang' in kısa bir süre ardından evrende var olmuş maddeninilkel formu üzerine çalırlar.[4][5] Spin- kutuplanmış protonları çarpıştırarak, protonun spin yapısı keşfedilmiştir.
RHIC şu an dünyadaki ikinci en büyük enerjisi ağır iyon çarpıştırıcıdır. Bunun sebebi 7 Kasım 2010'da, Büyük Hadron Çapıştırıcı (Large Hadron Collider- LHC) daha yüksek enerjili bir ağır iyon çarpıştırması gerçekleştirmiş olmasıdır.[6]
2010'da RHIC fizikçileri bastırdıkları yayında normal maddenin parçalanmasına yol açacak çarpışma sıcaklığına eriştiklerini ve normal maddenin parçalanarak kuark-gluon plazmasını oluşturduğunu ilan etti.[7]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ M. Harrison; T. Ludlam; S. Ozaki (2003). "RHIC Project Overview". Nuclear Instruments and Methods in Physics Research A. 499 (2–3). s. 235. Bibcode:2003NIMPA.499..235H. doi:10.1016/S0168-9002(02)01937-X.
- ^ M. Harrison; S. Peggs; T. Roser (2002). "The RHIC Accelerator". Annual Review of Nuclear and Particle Science. Cilt 52. s. 425. Bibcode:2002ARNPS..52..425H. doi:10.1146/annurev.nucl.52.050102.090650.
- ^ E. D. Courant (2003). "Accelerators, Colliders, and Snakes". Annual Review of Nuclear and Particle Science. Cilt 53. s. 1. Bibcode:2003ARNPS..53....1C. doi:10.1146/annurev.nucl.53.041002.110450.
- ^ M. Riordan; W. A. Zajc (2006). "The First Few Microseconds". Scientific American. 294 (5). s. 34. Bibcode:2006SciAm.294e..34R. doi:10.1038/scientificamerican0506-34A. 7 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2018.
- ^ S. Mirsky; W. A. Zajc; J. Chaplin (26 Nisan 2006). "Early Universe, Benjamin Franklin Science, Evolution Education". Science Talk. Scientific American. 12 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2010.
- ^ "CERN Completes Transition to Lead-Ion Running at the LHC" (Basın açıklaması). CERN. 8 Kasım 2010. 3 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2016.
- ^ A. Trafton (9 Şubat 2010). "Explained: Quark gluon plasma". MITnews. 24 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2017.
Daha Fazlası[değiştir | kaynağı değiştir]
- M. Harrison; T. Ludlam; S. Ozaki (2003). "The Relativistic Heavy Ion Collider Project: RHIC and its Detectors". Nuclear Instruments and Methods in Physics Research A. 499 (2–3). ss. 235-880. Bibcode:2003NIMPA.499..235H. doi:10.1016/S0168-9002(02)01937-X. Preprints are available at
- BRAHMS 16 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- PHENIX 22 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- PHOBOS
- STAR 20 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Brookhaven National Laboratory Collider-Accelerator Department 17 Kasım 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Relativistic Heavy Ion Collider30 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Relativistic Heavy Ion Collider at Google Maps
- RHIC Run Overview 9 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.