Františka Plamínková
Františka Faustina Plamínková (doğum 5 Şubat 1875, Prag, Avusturya-Macaristan; ölüm 30 Haziran 1942 Prag-Kobylisy'de idam edilerek) Çekoslovak kadın hakları aktivistiydi .
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Františka Plamínková, František Plamínek ve Františka'nın üç kızının en küçüğüydü. Krubnerová'da doğdu ve Prag Karlsplatz'da büyüdü. 1894 - 1900 yılları arasında aritmetik, yazma, çizim ve öğretmenlik formasyonu konularını içeren pedagojik eğitim kursunu tamamladı. Öğretmenler derneğine üye oldu ve takiben Evli Kadınların Ücretli İstihdam Hakkına (cs) ve öğretmenlerin evlenmesini yasaklayan yasalara karşı kampanya yürüttü.
1903'te Prag'da Marie Tůmová ile birlikte “Çek Kadın Derneği” ni (Ženský klub český) kurdu. 1905'te de özellikle kadınların oy hakkı mücadelesi için bir dernek kurdu. 1907'de Cisleithanien'de, Bohemya ve Moravya'daki erkeklere nüfus sayımında yer alma hakkı verildi, ancak kadınlara bu hak yine kabul edilmedi. 1907'de yerel ve bölgesel seçimlerde kadınların da yer alması için girişimlerde bulundu. 1908'de Božena Viková-Kunětická, Bohemya ve Moravya'da seçimlere giren ilk kadın oldu. Bu seçim sonucu iptal edilse bile Çek kadın hareketinin ulusal ve uluslararası alanında bilinirliğinin artmasına katkıda bulundu.[1]
Çekoslovakya'nın 1918'de kurulmasından sonra kadınlara seçme ve seçilme hakkı verildi. Plamínková, 1919'da Prag yerel seçimlerinde sosyalist Çek Ulusal Sosyal Partisi (ČSNS) listesinde yer aldı ve seçildi. Öğretmenlik mesleğini siyasette daha fazla yer almak için bıraktı. 1925'te Çekoslovakya Senatosuna seçildi ve 1939'daki Alman işgaline kadar düzenli olarak senatoda yer aldı.
1922 yılında Milletler Cemiyeti'nde Çekoslavak delegesi olarak yer aldı. O yıllarda medeni hukukta ve toplumda eşitlik için mücadele etmek üzere Ženská národní rada'yı (women's ZNR) adlı kadın derneğini kurdu. ŽNR aynı zamanda Uluslararası Kadın İttifakı'nın (IWSA) ve Uluslararası Kadın Konseyi'nin (ICW) üyesiydi. Bu kurumlarda zaman içinde yönetici olarak da görev yaptı. Oluşan savaş tehlikesi nedeniyle, "Çekoslovak Barış ve Özgürlük Birliği"ni kurdu. Takiben savaşa karşı Prag'da barış örgütleri konferansı düzenledi.
1937'de Plamínková, Zürih'teki Dünya Kadınların Oy Hakkı ve Sivil Kadın Çalışmaları Federasyonu'nun Uluslararası Çalışma Konferansına katıldı. Savaş başlayınca Ženská národní rada örgütü direniş örgütü olan Petiční výbor Věrni zůstaneme'ye katıldı. Yüzlerce aktivist tutuklandı, toplama kamplarında hapsedildi ve öldürüldü.[2]
Mart 1939'daki Alman işgali sırasında tutuklandı ve ev hapsine alındı. Reinhard Heydrich'e yapılan başarılı suikast girişiminden sonra, Theresienstadt toplama kampında hapsedildi ve Haziran 1942'de Kobylisy poligonunda öldürüldü.
1992'de ölümünden sonra Tomáš Garrigue Masaryk nişanı ile onurlandırıldı.
Anısına olan eserler[değiştir | kaynağı değiştir]
- Občanská rovnoprávnost žen (= Občanská knihovna, Band 9). Vydáno péči Ministerstva školství a národní osvěty ve státním knihoskladě v Praze, Prag 1920, OCLC 39801048 (Die bürgerliche Gleichberechtigung der Frauen.)
- Der Versuch einer Autobiographie, in: Elga Kern (Hrsg.): Führende Frauen Europas, E. Reinhardt, München 1927, S. 170–182, Neuausgabe bearbeitet von Bettina Conrad und Ulrike Leuschner. Mit einem Vorwort von Edda Ziegler, Reinhardt, München 1999, ISBN 3-497-01480-X.
Edebiyat[değiştir | kaynağı değiştir]
- Františka Plamínková, in: June Hannam, Mitzi Auchterlonie, Katherine Holden: International encyclopedia of women's suffrage. ABC-Clio, Santa Barbara, California 2000, ISBN 1-57607-064-6, S. 238.
- Melissa Feinberg: Elusive Equality: Gender, Citizenship, and the Limits of Democracy in Czechoslovokia, 1918–1950. University of Pittsburgh Press, Pittsburgh, Pennsylvania 2006, ISBN 978-0-8229-7103-0.
- Eva Uhrová: Radostná i hořká Františka Plamínková Mediasys, Prag 2014, ISBN 978-80-260-7207-2.
- Katherine David: Czech Feminists and Nationalism in the Late Habsburg Monarchy: „The First in Austria“. In: Journal of Women's History, Volume 3, Number 2, Fall 1991, S. 26–45.
- Jana Hradilková: Františka F. Plamínková, in: Alena Wagnerová (Hrsg.): Prager Frauen : neun Lebensbilder. Bollmann, Mannheim 1995, ISBN 978-3-927901-59-9, S. 97–122.
- Portrait von Františka F. Plamínková. In: Margret Krannich (Hrsg.): Das gefühlte und das proklamierte Europa. Klartext, Essen 2011, S. 67–71. ISBN 978-3-8375-0498-9.
- Helena Verdel (Hrsg.): Die hundert bedeutendsten Frauen des europäischen Ostens. Wieser, Klagenfurt 2003, ISBN 3-85129-421-1.
İnternet linkleri[değiştir | kaynağı değiştir]
- Kütüphanelerdeki Františka Plamínková tarafından oluşturulan veya hakkındaki eserler (WorldCat katalogu)
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Luboš Velek: „Der“ erste weibliche Abgeordnete der Habsburgermonarchie im Böhmischen Landtag 1912, in: Österreichische Zeitschrift für Geschichtswissenschaften, 2/2015, S. 41–69
- ^ Květa Jechová: Emancipace shora, in: Paměť a dějiny 4/2013, Veröffentlichungen des ÚSTR, online auf: ustrcr.cz/... 12 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
