Filipin Devrimi

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Filipin devrimi
Revolución Filipina
Himagsikang Pilipino
Rebolusyong Pilipino
Sol üstten saat yönünde: Baler Kuşatması sonrasında Barselona'da hayatta kalan İspanyol birlikleri, Devrimin yakın sonlarına doğru Filipinli askerler, Biak-na-Bato Paktı için Filipinli müzakereciler, Zapote Köprüsü Savaşı ve Malolos Kongresi Tablosu
TarihAğustos 24, 1896 – Temmuz 12, 1898
Sonuç

Filipin zaferi

  • İspanyol koloni Hükümeti dağıldı
  • Filipin Bağımsızlığı ilan edildi (1898)
  • 1. Filipin Cumhuriyeti kuruldu (1899)
Taraflar
1896–1897
İspanyol İmparatorluğu * İspanyol Doğu Hindistanı * Pampanga

1896–1897
Katipunan

Komutanlar ve liderler
Naib kraliçe:
Maria Christina
Vali-General:
Ramón Blanco
(1896)
Camilo de Polavieja
(1896–1897)
Fernando Primo de Rivera
(1897–1898)
Basilio Augustín
(1898)
Fermin Jáudenes
(1898)
Diego de los Ríos
(1898)
Diğer liderler:
José Olaguer Feliú
Ernesto de Aguirre
Bernardo Echaluce
İspanya Antonio Zabala (ölü)
José de Lachambre
İspanya Jose Marina
Ricardo Monet
İspanya Francisco Castilla
Francisco Galbis
Nicholas Jaramillo
İspanya Leopoldo García Peña

José Canovas y Vallejo

Supremo:
Andrés Bonifacio İdam edildi
(1896–1897)
Başkan:
Emilio Aguinaldo
(1897–1898)
İlk liderler:
(1897ye kadar)
Román Basa İdam edildi
Teodoro Plata İdam edildi
Ladislao Diwa
Emilio Jacinto
Gregoria de Jesús
Julio Nakpil
Macario Sakay
Mariano Álvarez
Sonraki liderler:
(1898e kadar)
Mariano Trías
Santiago Álvarez
Baldomero Aguinaldo
Miguel Malvar
Artemio Ricarte
Pío del Pilar
Tomás Mascardo
Gregorio del Pilar
Francisco Macabulos
Manuel Tinio
Teresa Magbanua
Pantaleón Villegas
Arcadio Maxilom
Aniceto Lacson

George Dewey
Wesley Merritt

Filipin Devrimi, (Tagalog Savaşı olarak da adlandırılır), Filipinli devrimciler tarafından ülkenin bağımsızlığını kazanmak amacıyla İspanyol sömürge kuvvetlerine karşı yürütülen çatışmalardı.

Filipin Devrimi, 24 Ağustos 1896'da İspanyol yetkililerin sömürgecilik karşıtı gizli bir örgüt olan Katipunan'ı ortaya çıkarması ile başladı. Andrés Bonifacio liderliğindeki Katipunan, 1895'te İspanyolların Kübalı milliyetçilere karşı başarısızlıklarından yararlanarak ve İspanya'yı zayıflamış bir imparatorluk ilan ederek Filipinler halkının çoğunu etkilemeye başladı. Caloocan'daki bir kitlesel toplantı sırasında Katipunan'ın liderleri, yeni kurulan hükûmete " Haring Bayang Katagalugan " adını vererek ve açıkça ülke çapında bir silahlı devrim ilan ederek devrimci bir hükûmet halinde örgütlendiler.[1] Bonifacio, başkent Manila'ya saldırı çağrısında bulundu. Bu saldırı başarısız oldu ancak çevre vilayetler de bu saldırıdan güç alarak isyan etmeye başladılar. Özellikle (Katipunan'ın iki farklı fraksiyonunun liderleri olan) Mariano Álvarez ve Baldomero Aguinaldo liderliğindeki Cavite'deki isyancılar ilk dönemlerde büyük zaferler kazandı. Devrimciler arasındaki güç mücadelesi Katipunan liderliği arasında bir ayrılığa yol açtı ve ardından 1897'de Bonifacio'nun idam edilmesiyle komuta yeni kurulan devrimci hükûmeti yöneten Emilio Aguinaldo'ya geçti. Aynı yıl devrimciler ve İspanyollar, düşmanlıkları geçici olarak azaltan Biak-na-Bato Paktı'nı imzaladılar. Filipinli devrimci subaylar kendilerini Hong Kong'a sürgüne gönderdiler. Ancak pakta rağmen düşmanlıklar hiçbir zaman tamamen durmadı.[2]

21 Nisan 1898'de, USS Maine'in Havana Limanı'nda batmasından sonra Amerika Birleşik Devletleri, İspanyol sömürge adası Küba'ya, Florida yarımadasının güney kıyısında bir deniz ablukası başlattı. Bu, 1898 İspanyol-Amerikan Savaşı'nın ilk askerî harekâtıdır[3] 1 Mayıs'ta, Amiral George Dewey komutasındaki ABD Donanması'nın Asya Filosu, Manila Körfezi Muharebesi'nde İspanyol Donanmasını kesin bir şekilde mağlup ederek Manila'nın kontrolünü fiilen ele geçirdi. 19 Mayıs'ta ABD ile gayri resmi olarak ittifak halinde olan Aguinaldo Filipinler'e döndü ve İspanyollara yönelik saldırılarına tekrar başladı. Haziran ayına gelindiğinde isyancılar, Manila haricinde neredeyse tüm Filipinler'in kontrolünü ele geçirmişti. 12 Haziran'da Aguinaldo Filipin Bağımsızlık Bildirgesi'ni yayınladı.[4] Bu bildirge, devrimin bitiş tarihi anlamına gelse de, ne İspanya ne de Amerika Birleşik Devletleri Filipin'in bağımsızlığını tanımadı.[5]

Filipinler'in İspanyol yönetimi, İspanyol-Amerikan Savaşı'nı da sona erdiren 1898 Paris Antlaşması ile resmen sona erdi. Antlaşmada İspanya; Filipinler ve diğer bölgelerin kontrolünü ABD'ye bıraktı.[2] Şehri kontrol eden Amerikan kuvvetleri ve onları çevreleyen daha zayıf Filipinler kuvvetleri ile Manila çevresinde zayıf bir barış mevcuttu.

4 Şubat 1899'da Manila Muharebesi'nde Filipinli ve Amerikan kuvvetleri arasında çatışma çıktı ve Filipin-Amerikan Savaşı başladı. Aguinaldo derhal "Amerikalılarla barış ve dostane ilişkilerin kesilmesini ve bu ülkeye düşman muamelesi yapılmasını" emretti.[6] Haziran 1899'da doğmakta olan Birinci Filipin Cumhuriyeti, Amerika Birleşik Devletleri'ne[7][8] karşı resmen savaş ilan etti. Bu savaşta Amerikalılar galip geldi.

Filipinler, 1946'ya kadar uluslararası alanda tanınan bağımsız bir devlet olamadı.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Amerikan emperyalizmi
  • Pasong Tamo Savaşı
  • Burjuva devrimi
  • Filipinler Tarihi (1521–1898)
  • Filipinler tarihi
  • Fransız Devrimi'nin Etkisi
  • Filipin devriminin silahlarının listesi
  • Moro İsyanı
  • Zenci Devrimi
  • İspanya'ya karşı Filipin isyanları
  • Zamboanga Cumhuriyeti
  • Filipin Devrimi'nin Zaman Çizelgesi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Andres Bonifacio and the 1896 Revolution", Sulyap Kultura, 1 (2), National Commission for Culture and the Arts, 1996, ss. 3-12, 15 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 8 Temmuz 2009 
  2. ^ a b Guerrero, Custodio & Dalisay 1998
  3. ^ Disasters and Tragic Events: An Encyclopedia of Catastrophes in American History. ABC-CLIO. March 2014. s. 165. 
  4. ^ Marshall Cavendish Corporation (2007). World and Its Peoples: Malaysia, Philippines, Singapore, and Brunei. Marshall Cavendish. s. 1181. 
  5. ^ Empire's Proxy: American Literature and U.S. Imperialism in the Philippines. NYU Press. 2011. s. 39. 
  6. ^ Halstead 1898
  7. ^ Kalaw 1927
  8. ^ Pedro Paterno's Proclamation of War, MSC Schools, Philippines, 2 Haziran 1899, 12 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 17 Ekim 2007 

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]