Fedora Linux
.svg){kind=logo} | |
.png) _%E2%80%94_default_applications_(1).png) _%E2%80%94_default_applications_(2).png) Fedora Workstation 35'in varsayılan masaüstü ortamı (GNOME 41), masaüstü arkaplanı ve uygulamalar. | |
| Geliştirici(ler) | Fedora Projesi (marka hakları Red Hat'ın) |
|---|---|
| İşletim sistemi ailesi | Linux |
| Paket yöneticisi | RPM Paket Yöneticisi |
| Üretime hazır olduğu tarih | 6 Kasım 2003) |
| Son kararlı sürümü | 42[1]  15 Nisan 2025 |
| Kaynak türü | Açık kaynak |
| Lisans | Özgür yazılım lisansları ve bazı özel mülk yazılım ilaveleri[2] |
| Çekirdek türü | Monolitik |
| Güncelleme yöntemi | DNF (PackageKit) |
| Platform desteği | i386, AMD64, PowerPC ARM(Beta) |
| Kullanıcı arayüzü | GNOME |
| Web sitesi | fedoraproject.org |
Fedora Linux (eski adıyla, Fedora Core), açık kaynak kodlu ve özgür bir Linux dağıtımı. Dünya çapında bir özgür yazılım topluluğu olan Fedora Projesi tarafından geliştirilmekte ve yönetilmekte, Red Hat tarafından desteklenmektedir.[3][4][5]
Red Hat'ın 2004 yılında sonlandırdığı Red Hat Linux dağıtımının devamı olarak adlandırılabilecek Fedora, Linux dünyasının önde gelen dağıtımlarından biridir. Fedora aynı zamanda Red Hat Enterprise Linux ürünü için bir test ortamı görevi görmektedir.[6]
Fedora, varsayılan olarak GNOME masaüstü kullanır ayrıca KDE, Xfce, Cinnamon, Mate Compiz, i3, LXQt, LXDE, Sugar, Sway ve Budgie masaüstü ortamlarını da seçenek olarak sunar. Fedora'nın desteklediği bütün masaüstü ortamlarına Fedora Spins sayfasından bakılabilir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Fedora Projesi aslen Red Hat Linux'a ek RPM[2] paketleri sağlamak amacı ile oluşturulmuş bir projeydi. Red Hat'in 2003 yılında açık kaynak sürüm çıkartmayacağını, bunun yerine hiçbir kâr amacı gütmeyen ve mevcut Red Hat kaynağını alıp geliştirecek bir organizasyona destekçi olacağını açıkladı. Bu proje önce Red Hat Linux Project olarak adlandırılmıştı ancak daha sonraları Fedora Projesi ile birleşince nihai isim Fedora olarak kaldı.
İsim
[değiştir | kaynağı değiştir]Fedora, fötr şapkanın İngilizce karşılığıdır ve Red Hat Linux'un meşhur logosundaki şapkaya atıfta bulunmaktadır. İsmi daha önce Cornell Üniversitesi'nde geliştirilmiş başka bir yazılımın adı olduğu için tartışma konusu olmuş fakat kullanımı devam etmiştir. Fedora projesi eskiden kullanılan paketleri Fedora Core (Fedora Çekirdeği veya Fedora Temeli) ve Fedora Extras adlı iki temel paket deposuna bölmüştü. Core Red Hat tarafından geliştirilen temeli, Extras da gönüllüler tarafından geliştirilen eklentileri ifade ediyordu. Core 6 sürümünden sonra iki deponun birleştirilmesi kararı alındı ve yeni sürümün adı Fedora 7 oldu.
Sürümler
[değiştir | kaynağı değiştir]Fedora sürümleri[7] yaklaşık olarak altı ayda bir güncelleme alır. Yeni sürümün çıkmasından bir ay sonra iki önceki sürümün desteği, yani geliştirilmesi sona erer. Bu bir aylık geçiş dönemi dışında, güncel sürüm ve bir önceki sürüm desteklenmeye başlanır. Örneğin; Fedora 9 "Sulphur"un çıkışından bir ay sonra Fedora 7 "Moonshine"a desteği sona erer, 9 "Sulphur"la birlikte 8 "Werewolf"a destek devam eder.[3] 14 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Fedora'nın her bir sürümü için çeşitli dillerde ayrıntılı sürüm notları [4] 25 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. bulunmaktadır.
| Sürüm | Kod Adı | Sürüm Tarihi | Notlar |
|---|---|---|---|
| 41 | 15 Ekim 2024 | ||
| 40 | 16 Nisan 2024 | GNOME 46 masaüstü ortamına geçildi, bu sürümdeki yenilikler kullanılabiliyor.[8] | |
| 39 | 17 Ekim 2023 | Masaüstü ortamı olarak GNOME 45'e geçildi. Resim görüntüleyici olarak ise artık Loupe kullanılıyor.[9] | |
| 38 | 18 Nisan 2023 | ||
| 37 | 15 Kasım 2022 | ||
| 36 | 10 Mayıs 2022 | ||
| 35 | 2 Kasım 2021 | ||
| 34 | 27 Nisan 2021 | ||
| 33 | 27 Ekim 2020 | ||
| 32 | 28 Nisan 2020 | ||
| 31 | 29 Ekim 2019 | ||
| 30 | 29 Nisan 2019 | ||
| 29 | 30 Ekim 2018 | ||
| 28 | 1 Mayıs 2018 | ||
| 27 | 14 Kasım 2017 | ||
| 26 | 11 Temmuz 2017 | ||
| 25 | 22 Kasım 2016 | ||
| 24 | 21 Haziran 2016 | ||
| 23 | 27 Ekim 2015 | ||
| 22 | 26 Mayıs 2015 | Yeni güncelleme yöntemi DNF'ye geçildi. | |
| 21 | 9 Aralık 2014 | HiDPI ve deneysel Wayland desteği geldi. 32 bit PowerPC desteği sona erdi. | |
| 20 | Heisenbug | 17 Aralık 2013 | GNOME 3.10, ARM mimarisi resmi olarak desteklenmeye başladı, Cinnamon 2.0 masaüstü ortamı repolara eklendi. |
| 19 | Schrödinger's Cat | 2 Temmuz 2013 | |
| 18 | Spherical Cow | 15 Ocak 2013 | GNOME 3.6 |
| 17 | Beefy Miracle | 29 Mayıs 2012 | GNOME 3.4.1, Linux çekirdeği 3.3.4 |
| 16 | Verne | 8 Kasım 2011 | GNOME 3.2.1 |
| 15 | Lovelock | 24 Mayıs 2011 | GNOME 3, LibreOffice |
| 14 | Laughlin | 2 Kasım 2010 | Amazon EC2 [5] 25 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.'de mevcut, Linux çekirdeği 2.6.35, X.Org Server 1.9, GNOME 3.0, GCC 4.5, KDE 4.5, LXDE, Sugar [6] 2 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 0.90, sanal masaüstleriyle etkileşim için SPICE [7] 27 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., mobil cihazlar ve çeşitli gömülü cihazlar için MeeGo [8] projesinden çeşitli yazılım, D derleyicisi |
| 13 | Goddard | 25 Mayıs 2010 | Linux çekirdeği 2.6.33, KDE için gelişmiş özellikler, otomatik yazıcı sürücüsü yükleme, iyileştirilmiş renk yönetimi, geliştirilmiş 3B desteği, Shotwell fotoğraf yöneticisi, Deja-dup yedekleme yazılımı, Pino Identi.ca/Twitter istemcisi, Simple Scan tarama aracı, geliştirilmiş iPod desteği, iyileştirilmiş ağ yönetimi, varsayılan olarak NFSv4, sistem çekirdeğini gözlemleyen SystemTap, Zarafa açık kaynak sürümü, Python için geliştirilmiş olanaklar, NetBeans IDE sürüm 6.8, özel gereksinimler (sanatsal çizim tabletleri, netbook'lar, çocuklara yönelik uygulamalar, güvenlik, bilim, oyun vb.) için özelleştirilmiş "spin" versiyonları |
| 12 | Constantine | 17 Kasım 2009 | Linux çekirdeği 2.6.31.5, Web kamera desteği iyileştirmesi, ABRT otomatik hata bildirimi, GNOME 2.28.1, KDE 4.3, Moblin Masaüstü, Emacs 23, mercurial 1.3.1, php 5.3.0, |
| 11 | Leonidas | 9 Haziran 2009 | Otomatik yazıtipi yüklemesi, Anaconda güncellemeleri, yum için yum-presto güncellemesi, parmakizi tanıma, varsayılan olarak ext4 dosya sistemi |
| 10 | Cambridge | 25 Kasım 2008 | Yeni "Solar" teması, Linux Mint'inkine benzer Web tabanlı yeni paket yükleyici, daha hızlı başlama, daha iyi Web kamerası desteği, GNOME 2.24, KDE 4.1.2, Sugar(GUI)[9] 2 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., ext4 dosya sistemi desteği, RPM 4.6, NetBeans 6.1 |
| 9 | Sulphur | 13 Mayıs 2008 | Linux çekirdeği 2.6.25-rc5, GNOME 2.22, KDE 4.0.3, Xfce 4.4.2, Compiz 0.7.2, OpenOffice.org 2.4, Firefox 3 |
| 8 | Werewolf | 8 Kasım 2007 | Custom spin[10] 19 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. seçenekleri, free Java, PulseAudio |
| 7 | Moonshine | 31 Mayıs 2007 | Merge Core ve Extras, Firefox 2 |
| 6 | Zod | 24 Ekim 2006 | Compiz |
| 5 | Bordeaux | 20 Mart 2006 | Mono, NPTL |
| 4 | Stentz | 13 Haziran 2005 | OpenOffice.org 2.0, Xen |
| 3 | Heidelberg | 8 Kasım 2004 | Varsayılan olarak SELinux |
| 2 | Tettnang | 18 Mayıs 2004 | Linux çekirdeği 2.6, X.org |
| 1 | Yarrow | 6 Kasım 2003 | Red Hat Linux'tan geçiş |
Gösterge: Eski sürüm Eski sürüm, hala destekleniyor Son sürüm Son önizleme sürümü Gelecek dağıtım | |||
Depolar
[değiştir | kaynağı değiştir]Fedora; temel olarak üç farklı depo içermektedir. Temel yazılımları ve kodları bünyesinde barındıran Core, gönüllüler tarafından geliştirilen eklenti ve programların bulunduğu Extras ve destek durumunu yitirmiş olan programların bulunduğu Legacy.
Fedora galerisi
[değiştir | kaynağı değiştir]- Fedora Linux GNOME masaüstü kullanıcı arayüzü ekran görüntüleri
-
Fedora Core 1 -
Fedora Core 2 -
Fedora Core 3 -
Fedora Core 4 -
Fedora Core 5 -
Fedora Core 6 -
Fedora Linux 7 -
Fedora Linux 8 -
Fedora Linux 9 -
Fedora Linux 10 -
Fedora Linux 11 -
Fedora Linux 12 -
Fedora Linux 13 -
Fedora Linux 14 -
Fedora Linux 15 -
Fedora Linux 16 -
Fedora Linux 17 -
Fedora Linux 18 -
Fedora Linux 19 -
Fedora Linux 20 -
Fedora Linux 21 -
Fedora Linux 22 -
Fedora Linux 29
_running_GNOME_Shell_3.30_(2018,_09)_under_Wayland.png)
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Fedora Resmi Sitesi 9 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Fedora E-Posta Listeleri 9 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Fedora Forumları 26 Ocak 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Fedora İndirme Yansıları 9 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- FedoraTR İnternet Adresi
- Distro Watch Sitesi Fedora Sayfası 19 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Fedora 42 Released As A Fantastic Update To This Leading-Edge Linux Distribution" (İngilizce). 15 Nisan 2025. Erişim tarihi: 15 Nisan 2025.
- ^ "Frequently Asked Questions about Fedora Licensing". Fedora Project. 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2014.
- ^ "Fedeora Projesine genel bakış". 17 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2014.
- ^ "Fedora sitesi ana sayfası altındaki bilgilendirme". 9 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2014.
- ^ "A. Murat Eren - Dağıtımlar Kılavuzu (2004)". 18 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2014.
- ^ "Fedora web sitesinde "Özellikler" bölümü". 16 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2014.
- ^ [1] 28 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "What's new in Fedora Workstation 40 - Fedora Magazine". 29 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2024.
- ^ "What's new in Fedora Workstation 39 - Fedora Magazine". 26 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2024.
| Linux |  | |
|---|---|---|
| Dağıtım | ||
| GNU | ||
| Pencere yöneticisi | ||
| Kullanıcı arayüzü | ||
| Uygulamalar | ||
| Kişiler | ||
| Basın Yayın | ||
| Listeler | ||
| Dizge düzenlemesi ve özellikler | ||
| Taşınabilir | Access Linux Platform · Android · Bada · LiMo Vakfı · Linux Telefon Standartları Forumu · MeeGo (Maemo · Moblin) · Mobilinux · Open Handset Alliance · Openmoko · OPhone · Open webOS · SHR · Ubuntu Touch | |
| Diğer başlıklar | Özgür yazılım etkinlikleri listesi · Linux Belgelendirme Projesi · Linux virüsleri · Linux Kullanıcıları Öbeği · Linux Standard Base · Revolution OS · SCO and Linux · Tanenbaum–Torvalds debate · Linux Kullanıcıları Derneği | |