Endoterm
Endoterm[a] tamamen ortam ısısını kullanmadan vücut içi işlevleriyle vücut sıcaklığını metabolik olarak uygun bir sıcaklıkta tutan organizmalar için kullanılan terimdir. Vücut içinde oluşturulan ısı, asıl olarak hayvanın rutin metabolizmasının bir atık ürünüdür ancak aşırı soğuk ortam ya da düşük aktivite koşullarında endoterm hayvanlar ısı üretimi için özel olarak uyum sağlamış özel mekanizmalar da uygulayabilir. Bu özel mekanizmalara örnek olarak özel işlevli kasların çalışması ile oluşan titreme ve kahverengi adipoz doku içindeki ayrık oksidatif metabolizma sayılabilir.
Günümüzde yaşayan hayvanlar arasında yalnızca kuşlar ve memeliler evrensel endotermik hayvanlar grubunu oluşturur. Dikburungiller familyasından bazı köpekbalıkları ile bazı ton ve kılıç balıkları da endotermiktir.
Gündelik konuşmada endotermler "sıcakkanlı" olarak belirtilirler. Endoterminin karşıtı ektotermidir, ancak genel olarak endoterm ve ektotermlerin doğası arasında kesin ve belirgin bir ayrım yoktur.
Kökeni[değiştir | kaynağı değiştir]
Endotermi yaklaşık 252 ila 259 milyon yıl önce Permiyen Dönemin sonuna doğru terapsitlerde ortaya çıkmış ve torunları memelilere miras kalmıştır.[1] Endoterminin Triyas'ta, bağımsız olarak kuşların atalarında (veya dinozorlarda) ortaya çıktığı düşünülür.