Emanullah Han

Vikipedi, özgür ansiklopedi
13.26, 5 Kasım 2016 tarihinde Abdulmecid Komnenos (mesaj | katkılar) tarafından oluşturulmuş 17787529 numaralı sürüm
Emanullah Han

Emanullah Han (1 Haziran 1892 - 25 Nisan 1960), ülkesinin İngiltere'nin etkisinden kurtularak bağımsızlığa kavuşmasına önderlik eden 1919 - 1929 yılları arası Afganistan emiri.

Emir Habibullah Han'ın oğluydu. Babasının 1919'da öldürülmesinin hemen ardından tahta çıktı. Tahta çıkma töreninde yaptığı konuşmada Afganistan'ın bağımsızlığını ilan etti. İngilizler duruma müdahale etmelerine rağmen, I. Dünya Savaşı'ndan yıpranmış olarak çıkan İngiliz-Hint ordusu ile fazla etkili olamayan Afgan ordusu arasında ufak çaplı birkaç çatışma dışında bir olay yaşanmadı. 8 Ağustos 1919'da Ravalpindi'de Afganistan'ın bağımsızlığını tanıyan bir antlaşma imzalandı.

Mustafa Kemal Atatürk ve Afganistan Emiri Amanullah Han, Ankara (1928).

1921'de SSCB ve Türkiye ile dostluk, 1922'de İran'la saldırmazlık antlaşması yaptı. 1921 Türkiye Anayasası'nı örnek alarak hazırlattığı Afgan Anayasası 1923'te yürürlüğe girdi. Kayınbiraderi ve dışişleri bakanı Mahmud Tarzi danışmanlığında giriştiği gayriislami yenilik hareketleri nedeniyle mütedeyyin İslami çevrelerin muhalefetiyle karşılaştı. 1928'de Avrupa, Türkiye, Mısır ve Hindistan'ı kapsayan bir ziyaretten sonra ülkesine döndükten sonra yasama reformu ve kadınlara siyasi haklar tanınması gibi yeni tasarıları açıkladı. Bunun üzerine mollaların sert tepkisiyle karşılaştı. Kasım 1928'de Celalabad'da patlak veren bir kabile ayaklanması sırasında ünlü bir kabile lideri olan Baççe-i Sakov başkent Kabil'i ele geçirdi ve kendisini hükümdar ilan etti. Emanullah Han tahtı yeniden ele geçirmeyi denediyse de başarılı olamadı ve Afganistan'dan ayrılmak zorunda kaldı. 14 Ocak 1929'da Gecenin ortasında, Emanullah Han kardeşi İnayetullah Han'a krallığı devretti ve gizlice Kandahar'a doğru Kabil'den kaçmaya çalıştı. Ancak Habibullah Kalakani ve takipçileri at sırtında Emanullah'ın binmiş oluğu Rolls-Royce'u kovaladı ama Emanullah kaçmayı başardı. Emanullah Han sonraki yaşamını sürgünde geçirdi. 25 Nisan 1960 günü Zürih'de yaşamını yitirdi. Cenazesi Afganistan'a getirildi ve doğduğu şehir olan Celalabad'da defnedildi.

Siyasi görevi
Önce gelen:
Habibullah Han
Afganistan Emiri
1919 - 1929
Sonra gelen:
İnayetullah Han