İçeriğe atla

Elyos

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Elyos
Harita
Mahallenin haritadaki yeri
Diyarbakır'ın Türkiye'deki konumu.
Diyarbakır'ın Türkiye'deki konumu.
Diyarbakır üzerinde Elyos
Elyos
Elyos
Elyos'un Diyarbakır'daki konumu.
Koordinatlar: 38°14′02″N 39°15′14″E / 38.234°K 39.254°D / 38.234; 39.254
Ülke Türkiye
İlDiyarbakır
İlçeÇüngüş
Coğrafi bölgeDoğu Anadolu Bölgesi
İdare
 • YöneticiMuhtar[1]
İhtiyar heyeti[1]
Nüfus
 (2019)[2]
156
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu412
İl plaka kodu21
Posta kodu21870

Elyos (ya da eski adıyla Malkaya), Diyarbakır'ın Çüngüş ilçesine bağlı bir mahalledir.

Hayrat çeşme.

Eski adı Elyos olan ve Cumhuriyetin kuruluşu ile birlikte 14 Mayıs 1924'te Malkaya olarak değiştirilen (Bu adı köyün üst kısmında bulunan bir yayladan almıştır.[a]) Malkaya Köyü’nün geçmişine ilişkin ilk yazılı bilgiler Yavuz Sultan Selim Devri’ne kadar gider. Köyün hukuki konumu Çüngüş Sancağı Kanunnamesi’nde yazılı olarak yer almıştır. Osmanlı arşivlerinde bulunan ve Ahmet Akgündüz tarafından çevirisi yapılan bu kanunnamede köy şöyle tanımlanmaktadır: Köyün Osmanlı dönemindeki ismi Eylos`dur.[b] ve civardaki 6 Türk-Müslüman köyden biridir. Diğer köyler de sırasıyla Arguna (halk dilinde Arduva), Herahmine, Ermene, Agud (halk dilinde Avut), Karaca Kaya (halk dilinde Karakaya). Kanunnamenin 10. maddesinde bu özelliklerinden dolayı köy vergi açısından diğer Türk-Müslüman köyler gibi hususi bir hükme tabii tutulmuştur.

Türklerin köye ilk gelişlerine ve yerleşmelerine ilişkin yazılı belge bulunmamasına karşılık köylüler tarafından zaman içerisinde kuşaktan kuşağa aktarılan söylentiler mevcuttur. Söylentilere göre Malkaya Köyü'ne (Elyos) Türkler sonradan yerleşmiştir (takriben 400 yıl önce). Köyün önceki yerleşim yeri şimdi “Peğler” olarak bilinen yer olup şimdiki yerleşim yerine sonradan yerleşilmiştir.[3]

Adı uzun yıllar Malkaya olan yerleşim, 2017'de İlyas, 2021'de ise Elyos adını aldı.[2]

Malkaya Köyü yolundan görünen dağlar.

Malkaya Köyü, Doğu Anadolu Bölgesi'nin güneydoğu sınırında, Güneydoğu Torosları'nın Maden Dağları üzerinde 1260 metre rakımlı bir dağ köyüdür. İdari olarak Diyarbakır ilinin Çüngüş ilçesine bağlıdır. Diyarbakır il merkezine 125 km, Çüngüş ilçesine 5 km uzaklıktadır.

Çüngüş-Malkaya dolayı, Pötürge Masifi üst birlik kayaları, renkli melanj ve tortul kayaların tektonik ilişkili birlikteliği ile temsil edilmektedir. Paleozoik yaşlı metamorfik kayalar, tabanda hornblend-pnays, üste doğru mikaşist-kalkşist-mermer olarak yer alır. Kuzeyden güneye doğru Eosen-miyosen çökelleri ile ofiyolit karmaşığının üzerine itilmiş olan metamorfik kayalarda bu nedenle deformasyonlar etkin bir biçimde kendisini gösterir. Şariyaj hattına yakın zonlarda çökel kayalarla ofiyolitler de konum bozunumuna uğramıştır.

Köyün uzaktan görünümü.

Köy, Karakaya Barajı'na çok yakındır ve köyün yolu baraj yolunun Çüngüş ilçesinden sonraki 3. km'sinden ayrılır. Bu yol ayrımından yaklaşık 3 km sonra köy merkezine ulaşılır. Köye ulaşan bu yol iyi durumda olmamasına rağmen köyden sonra da daha da kötüleşerek devam edip daha yukarılardaki diğer köylere kadar gitmektedir. Bu yolun bir uzantısı da Karakaya Barajı'nın ilk fizibilitesinin yapıldığı 1960'lı yıllarda yapılmıştır ve Karakaya baraj gölüne çıkmaktadır.

Yıllara göre mahalle nüfus verileri
2019 156[2]
2018 176[2]
2017 167[2]
2016 166[2]
2015 158[2]
2014 153[2]
2013 143[2]
2012 None[2]
2011 None[2]
2010 101[2]
2009 None[2]
2008 None[2]
2007 None[2]
2000 182
  1. ^ Kimi rivayetlere göre de köye tepeden bakan bir dağdan almıştır.
  2. ^ Bu, zamanla köy dilinde Elyos olmuştur.
  1. ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024. Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ "Malkaya Köyü'nün Tarihçesi". www.malkayakoyu.org. 2 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2020. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]