Ekin kargası
| Ekin kargası | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 İngiltere'de bir ekin kargası | |||||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||||
 Asgari endişe altında (IUCN 3.1)[1] | |||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
 | |||||||||||||||
| Dağılımı | |||||||||||||||
Ekin kargası[2] (Corvus frugilegus), ötücü kuşlar takımına bağlı kargagiller ailesinden bir kuş türüdür. Palearktik bölgesinde yayılış gösterir; yaşam alanı, İskandinavya ve Batı Avrupa'dan başlayıp Sibirya'nın doğusuna kadar uzanır. Büyük ve sosyal bir kuş olan ekin kargası, siyah tüyleriyle dikkat çeker; benzer türlerden, yüzündeki beyazımsı tüysüz bölgeyle ayırt edilir. Genellikle köylere ya da çiftliklere yakın, uzun ağaçların tepesine toplu halde yuva yaparlar.
Ekin kargaları genellikle yerleşik kuşlardır; ancak en kuzeyde yaşayan popülasyonlar, sert kış koşullarından kaçmak için güneye göç edebilir. Kış aylarında, genellikle diğer Corvus türleri ya da Coloeus'larla birlikte büyük sürüler oluştururlar. Bahar geldiğinde tekrar yuvalandıkları kolonilere dönerler ve üreme dönemi başlar. Beslenme için ekili arazilerde ve meralarda dolaşırlar; güçlü gagalarıyla toprağı eşeleyerek özellikle larvalar ve toprakta yaşayan omurgasızlarla beslenirler. Bunun yanı sıra tahıllar ve çeşitli bitkisel besinleri de tüketirler. Tarihsel olarak çiftçiler, ekin kargalarının mahsullere zarar verdiğini iddia ederek onları uzaklaştırmak ya da öldürmek için çeşitli yollar denemiştir. Diğer kargagiller gibi, ekin kargaları da yüksek zekâya sahip canlılardır. Karmaşık davranışlar sergileyebilir ve basit problemleri çözme yeteneğine sahiptirler.
Taksonomi
[değiştir | kaynağı değiştir]Ekin kargasına bilimsel adı, 1758 yılında ünlü İsveçli doğa bilimci Carl Linnaeus tarafından Systema Naturae adlı eserinde verilmiştir. Latince kökenli bu ikili isim Corvus frugilegus şeklindedir. Corvus, “kuzgun” anlamına gelirken; frugilegus ise “meyve toplayan” ya da “ürün toplayan” anlamındadır. Bu ifade, Latince frux (meyve, ürün) ve legere (toplamak) fiilinden türemiştir.[3]
Özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]_skull_at_the_Royal_Veterinary_College_anatomy_museum.JPG)
Ekin kargası, oldukça iri sayılabilecek bir kuş türüdür. Yetişkin bireyler genellikle 280 ila 340 gram ağırlığındadır; boyları 44 ila 46 cm, kanat açıklıkları ise 81 ila 99 cm arasında değişir.[4] Siyah tüyleri, güneş ışığında çoğu zaman mavi ya da morumsu bir parıltı yansıtır. Baş, boyun ve omuz bölgelerindeki tüyler özellikle sık ve ipeksi yapıdadır. Bacaklar ve ayaklar genellikle siyahtır; gagası grimsi siyah, göz irisi ise koyu kahverengidir. Yetişkin bireylerde, gözün ön kısmı ve gaganın tabanı çevresindeki beyazımsı tüysüz alan, diğer karga türlerinden ayırt edilmesini sağlayan belirgin bir özelliktir. Bu çıplak deri parçası, gagayı olduğundan daha uzun, başı ise daha kubbeliymiş gibi gösterir. Ayrıca, bacak çevresindeki tüyler, benzer boyuttaki leş kargalarına göre daha dağınık ve salaş durur—ki bu iki tür, en sık karıştırılan ikilidir.[5] Ancak uçarken, ekin kargasının kanatları leş kargasına göre orantılı olarak daha uzun ve incedir, bu da ayırt edilmesine yardımcı olur.[6] Ekin kargalarının ortalama yaşam süresi yaklaşık altı yıldır.[7]
Genç ekin kargalarının tüyleri genellikle siyah renklidir ve hafif yeşilimsi bir parlaklık taşır. Ancak enseleri, sırtları ve alt kısımları daha çok kahverengimsi-siyah tonlarındadır. İlk bakışta, yüzündeki tüysüz alan henüz gelişmediği için başka bir karga türü (özellikle leş kargası) ile karıştırılabilir. Ancak ekin kargasının gagası daha ince yapıdadır ve yaklaşık altı aylık bir sürecin sonunda yüz çevresindeki tüylerini dökerek erişkinlere özgü o karakteristik çıplak deri bölgesini kazanır.[5]
Dağılımı ve yaşam alanı
[değiştir | kaynağı değiştir]Batı ekin kargaları, İrlanda, Britanya ve Kuzey ile Orta Avrupa'nın büyük bir kısmında yerleşik olarak yaşar. İzlanda ve bazı İskandinav bölgelerinde ise nadiren görülürler; bu bölgelerde genellikle 60° kuzey enleminin güneyinde kalmayı tercih ederler. Bayağı kuzgunların pek hoşlanmadığı yaşam alanlarını seçerler; tercihlerinin başında, içinde uzun ağaçların bulunduğu, mera ya da tarım arazileri gibi açık kırsal alanlar gelir. Ormanlar, bataklıklar, sazlıklar, fundalıklar ve dağlık arazilerden ise genellikle uzak dururlar.[5] Ekin kargaları çoğunlukla alçak rakımlarda yaşar; yuva kolonilerinin büyük bölümü 120 metrenin altındadır. Ancak uygun beslenme alanları bulunduğunda, 300 metre ya da daha yüksek rakımlarda da üreyebilirler. Genellikle insan yerleşimleriyle iç içe yaşarlar; çiftliklerin, köylerin ya da küçük kasabaların yakınlarında yuvalanırlar ama büyük, yoğun şehirleşmiş bölgelerden uzak dururlar.
Davranış ve ekoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]_Ystad_2015.jpg)
Ekin kargaları son derece sosyal kuşlardır ve genellikle farklı büyüklükteki sürüler hâlinde görülürler. Dişi ve erkekler yaşam boyu süren eş bağları kurar; bu çiftler, sürü içinde de birlikte kalırlar. Akşam saatlerinde, genellikle önce yuva kolonilerinde toplanır, ardından hep birlikte seçtikleri ortak tünek alanlarına doğru uçarlar. Sonbaharda sürüler büyür; farklı gruplar birleşerek alacakaranlıkta, özellikle de küçük kargalarla birlikte, büyük kalabalıklar oluştururlar. Tünek için genellikle ormanlık alanlar tercih edilir. Ancak küçük bir grup, kış boyunca yuva kolonilerinde kalmaya devam edebilir; yetişkin erkekler de bazen yuvalara yakın başka yerlerde topluca tünerler. Sabah olduğunda ise sürü hızla dağılır ve kuşlar, genellikle 10 kilometreye kadar uzak mesafelere yayılırlar.[5]
Büyük ekin kargası grupları (üreme kolonileri veya gece tünek alanlarında) toprak özelliklerinde değişikliklere yol açabilir. Bu topraklarda ornitogenik (kuş kaynaklı) madde miktarı oldukça yüksektir.[8]
Beslenme
[değiştir | kaynağı değiştir]Yapılan mide içeriği incelemeleri, ekin kargalarının diyetinin yaklaşık %60'ının bitkisel maddelerden oluştuğunu, geri kalan kısmının ise hayvansal kökenli olduğunu göstermektedir. Bitkisel gıdalar arasında tahıllar, patatesler, kökler, meyveler, meşe palamutları, böğürtlenler ve tohumlar yer alırken, hayvansal kısmın büyük bölümü toprak solucanları ve böcek larvalarından oluşur. Bu gıdaları, güçlü gagasıyla toprağı kazıyarak bulurlar. Ayrıca böcekler, örümcekler, kırkayaklar, sümüklü böcekler, karıncalar, küçük memeliler, kuşlar, onların yumurtaları ve yavruları ve ara sıra leş de yerler.[5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ BirdLife International (2017). "Corvus frugilegus". IUCN Tehdit Altındaki Türlerin Kırmızı Listesi. 2017: e.T22705983A118782308. doi:10.2305/IUCN.UK.2017-3.RLTS.T22705983A118782308.en
. Erişim tarihi: 11 Kasım 2021.
- ^ "Ekin kargası TDK". Türk Dil Kurumu. 9 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2025.
- ^ Jobling, James A (2010). The Helm Dictionary of Scientific Bird Names. Londra: Christopher Helm. ss. 119, 165. ISBN 978-1-4081-2501-4.
- ^ "RSPB: Rook bird facts". 4 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2020.
- ^ a b c d e Witherby, H. F., (Ed.) (1943). Handbook of British Birds, Volume 1: Crows to Firecrest. H. F. and G. Witherby Ltd. ss. 17-22.
- ^ Holden, Peter (2012). RSPB Handbook Of British Birds. Christopher Helm. s. 274. ISBN 978-1-4081-2735-3.
- ^ "The Wildlife Trust: Rook". 11 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2020.
- ^ Ligęza et al., 2020. Soil indicators of bird activity in the temperate climatic zone – A case‐study. https://doi.org/10.1002/ldr.3611
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Rook". Encyclopædia Britannica. 23 (11. bas.). Cambridge University Press. s. 705.
