Edouard Taitbout de Marigny
Şövalye Frenk Pşı Jacques-Victor-Édouard Taitbout de Marigny | |
|---|---|
| Doğum | 28 Mart 1793 Koroni[1] |
| Ölüm | 11 Nisan 1852 Odessa |
| Vatandaşlık |  Fransa Hollanda |
| Meslek | diplomat, gezgin, coğrafyacı, arkeolog, eser koleksiyoncusu, ressam |
| Tanınma nedeni | Çerkesya'da seyahat anıları Hollanda hükûmeti için çeşitli üst düzey görevlerde bulundu |
| Kurul üyeliği | Fransa Coğrafya Cemiyeti |
Şövalye Edouard Taitbout de Marigny (Fransızca: Chevailer Jacques-Victor-Édouard Taitbout de Marigny; Batı Çerkesçesi: Джак-Виктор-Iэдуард Титбу де Марини), Fransız diplomat, gezgin, coğrafyacı, arkeolog, eser koleksiyoncusu ve ressam.[2] Fransızca, Yunanca, Latince, Felemenkçe, Almanca, Rusça ve Türkçeyi akıcı konuşan de Marigny, aynı zamanda belirli seviyede Çerkesçe ve Grekçe biliyordu. Çerkesçe-Fransızca sözlük hazırlamıştır.
Pek çok görevde bulunan de Marigny, 1820'lerden itibaren Hollanda'nın Feodosia'da konsolos yardımcısı, ardından 1830 yılında Odessa'da konsolos ve 1848 yılında Hollanda'nın Karadeniz ve Azak limanlarında başkonsolosu olmuştur.
1840'larda, "Yulia" gemisinin kaptanı olan de Marigny 1821, 1823-1825, 1829-1851'de Azak, Karadeniz ve Akdeniz kıyılarını defalarca gezdi, başta Çerkesler olmak üzere kıyı halklarının tarihini, yaşam tarzını ve kültürünü inceledi.[3][4]
Biyografi[değiştir | kaynağı değiştir]
Gençliği[değiştir | kaynağı değiştir]
28 Mart 1793'te eski bir Fransız aristokrat ailesinde doğdu. Fransızca, Yunanca, Latince, Felemenkçe, Almanca, Rusça ve Türkçe dahil olmak üzere pek çok dil öğrendi.
Çerkesya seyahati[değiştir | kaynağı değiştir]
1813'te Anapa'ya geldi, 1818'de Çerkesya kıyılarına bir gezi yaptı. Bu gezi sırasında Karadeniz kıyısındaki Natuhay ve Şapsığ kabileleriyle tanıştı. Raffaello Scassi ona gezilerinde yardımcı oldu.[4] Çerkeslerin Napolyon'un Rusya'ya karşı zaferleri sebebiyle Fransızlara saygı duyduğunu belirten de Marigny bu sebeple Çerkesya'da çok sıcak karşılandığını belirtir.[4] 1818 Nisan'ının sonunda de Marigny, Scassi ile birlikte, özel olarak inşa edilmiş hafif bir gemi olan "Circassia" ile Aluşta'dan Gelencik'e yelken açtı. Burada gemisi 16 Mayıs'a kadar kaldı ve ardından Mayıs sonunda Kırım'a döndü. Bir ay sonra de Marigny bu yolculuğu tekrarladı. De Marigny, seyahatleri sırasında Çerkes önde gelenleri ile tanıştı ve arkadaş oldu.[4]
Rus-Çerkes Savaşı'nın Çerkeslerin ve Rusların birlikte barış içinde yaşamayı kabullenmesi ile sona ermesini isteyen de Marigny aynı zamanda Çerkeslere ticarî meselelerde yardımcı oldu.[4]
1821'de de Marigny, Karadeniz limanlarının Hollanda konsolos yardımcısı oldu; 1823-1824'te Hollanda hükûmetinin talimatıyla Karadeniz kıyılarını ziyareti sırasında Çerkesya'yı birkaç kez daha ziyaret etti.
De Marigny'nin seyahat günlükleri, birincil bir kaynak olarak kabul edilmekte ve Karadeniz Çerkes etnografyası üzerine çeşitli materyaller içermektedir. De Marigny, esas olarak ticari ve siyasi amaçlarla seyahat etmesine rağmen, Çerkeslerin sadece ekonomik ve sosyo-politik sistemine değil, aynı zamanda sosyal ve aile yaşamlarına, dini inançlarına ve manevi kültürlerine dair de araştırmalar yaptı. Çerkeslerin misafirperver, barışı tercih eden ama gerektiğinde savaşmayı bilen, çoğunlukla Müslüman olan ancak Hristiyan dinine de saygı duyan bir halk olduğunu belirtti.[4]
Odessa konsolosu[değiştir | kaynağı değiştir]
1830'da Odessa'da Hollanda konsolosu oldu ve ömrünün sonuna kadar burada kaldı.[5] De Marigny, Odessa Tarih ve Eski Eserler Topluluğu'nun aktif bir üyesiydi ve bu topluluğun yayın komitesinin bir üyesiydi. de Marigny, Çerkesya'daki seyahatlerini ilk kez 1821'de Fransızca yayınlanan bir kitapta anlattı.
Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]
- VOYAGES FAITS SUR LA COTE DE CIRCASSIE EN 1818 (Şövalye Taitbout de Marigny'nin Çerkesya Seyahatnamesi)[6]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Marigny, E. Taitbout : de (1856). Hydrographie de la Mer Noire et de la Mer d'Azov: Description topographique et archeologique de leurs cotes depuis les temps anciens jusq'a nos jours (Fransızca). Imprimerie de Lloyd Autrichien.
- ^ "Мариньи (Эдуард Тетбу де Мариньи). Ночной пейзаж". 27 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2018.
- ^ Жак Виктор Эдуард Тэтбу де Мариньи
- ^ a b c d e f Taitbout de Marigny, Edouard (1836). Voyages en Circassie (Fransızca). 12 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2023.
- ^ "МАТЕРІАЛИ ДЕРЖАВНОГО АРХІВУ ОДЕСЬКОЇ ОБЛАСТІ ПРО ДІЯЛЬНІСТЬ ІНОЗЕМНИХ КОНСУЛЬСТВ У ОДЕСІ В XIX — НА ПОЧАТКУ ХХ СТОЛІТЬ" (PDF). 27 Kasım 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2018.
- ^ "Тэбу де Мариньи. Путешествие в Черкессию. Написано шевалье Тетбу де Мариньи, консулом Его Величества Короля Нидерландов в Одессе". 11 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2018.