Ebu Zübeyde

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Ebu Zübeyde
Doğum12 Mart 1971 (53 yaşında)
Riyad, Suudi Arabistan
Tutuklanma28 Mart 2002
Faysalabad, Pakistan
CIA
VatandaşlıkSuudi Arabistan
Tutulduğu yerCIA gizli hapishaneleri (Bir süre)
Guantanamo Kampı (Günümüz)
ISN10016
Suçlama(lar)el-Kaide üyeliği
DurumuHerhangi bir yargılama olmaksızın tutukluluğu sürüyor

Ebu Zübeyde (Arapça: ابو زبيدة) veya doğum adıyla Zeynelabidin Muhammed Hüseyin, 12 Mart 1971'de Suudi Arabistan'ın başkenti Riyad'da doğan, günümüzde Amerika Birleşik Devletleri'nin terörizm suçlamasıyla tutukladığı ve herhangi bir yargılama yapmadan Küba'daki Guantanamo Kampı'nda tuttuğu Suudi Arabistan vatandaşıdır.

28 Mart 2002'de, CIA ve Pakistan istihbaratının ortak operasyonu ile ele geçirilmiş ve bir süre CIA gizli hapishanelerinde tutulmuştur. Hapishanede tutulduğu süre boyunca CIA tarafından ağır işkencelere maruz kalmıştır. 83 kez[1] waterboarding'e maruz bırakılmıştır. Yapılan işkenceleri avukatlarına anlattığı sırada kendisine günlerce waterboarding uygulandığını, oksijensizlikten göğüs kafesinin patlayacak gibi olduğunu söyledi. Bunların yanında duvara asıldığını, kafasının defalarca duvara vurulduğunu; çeşitli stres pozisyonlarına sokularak parmak uçları üstünde durmaya zorlandığını, 8 güne yakın uykusuz bırakıldığını ve uykusuz hâldeyken sorguya çekildiğini; küçük kutularda saatlerce tutulduğunu anlattı ve bu işkencelerin resimlerini çizdi.[2][3] Ebu Zübeyde'nin işkence gördüğünü iddia ettiği sorgu kayıtları, CIA tarafından 2005 yılında imha edilmiştir.[4][5][6][7]

Eylül 2006'da CIA'in yakalayıp üst düzey terörist olarak saydığı 10 tutuklu ile birlikte Guantanamo Kampı'na sevk edildi ve burada en tehlikeli suçluların tutulduğu, dış dünyadan tamamen soyutlanmış Kamp Yedi'de tutulmaya başlandı.[8] Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Polonya'nın Ebu Zübeyde'ye 100 bin euro tazminat ödemesine karar verdi. Sebep olarak Ebu Zübeyde'nin Polonya topraklarında bulunan CIA hapishanesinde işkence görmesi gösterildi.[9]

Ebu Zübeyde'nin kardeşi Heşam'a göre Ebu Zübeyde sekiz kardeşe sahiptir. Heşam, ağabeyini hatırladığı kadarıyla "gamsız ve çapkın" olarak tanımlamıştır.[10]

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Ebu Zübeyde, Suudi Arabistan'da doğdu. Ergenlik yıllarında Batı Şeria'ya gitti, İsrail'e karşı mücadele eden Filistinlilerle birlikte hareket ederek eylemlerde yer aldı.[11] Afganistan'a gitmeden önce 20 yaşındayken bilgisayar bilimi üstüne eğitim almak amacıyla Hindistan'ın Maisur şehrinde bir süre hayatını sürdürdü.[12] Daha sonra Afganistan İç Savaşı'na katıldı ve Afganistan Mücahitleri İslami İttifakı tarafında Muhammed Kemal Elzahabi komutasında çatışmalara girdi.[13] 1992'de bir çatışmada havan mermisi sebebiyle kafasına gelen şarapnel parçası yüzünden ağır şekilde yaralandı, hafıza kaybı; bir seneyi geçkin konuşma yetisini kaybetme gibi sorunlar yaşadı.[14][15]

Bu yaralanma sonrası Halden Eğitim Kampı'nda görev üstlendi. Kampa insan kaynağı sağladı, birçok insanı silah altına aldı. Militanlar için pasaport ve evrak işlerini yürüttü.[16] Bu kampta gerçekleştirilen faaliyetler sebebiyle Ebu Zübeyde ve bazı tutuklular ABD'nin gözünde "düşman savaşçı" statüsü kazanmıştır ve Guantanamo Kampı'nda tutulmaları için bu faaliyetler kaynak gösterilmektedir. Amerika Birleşik Devletleri bu faaliyetlerin ardından 1999 yılında Ebu Zübeyde'yi takibe aldı. Amerika Birleşik Devletleri yetkililerine göre Zübeyde Usame bin Ladin'in günden güne büyüyen gücünde güvenilir yardımcısıydı, Mısır İslam Cihadı'nın eski liderlerindendi, 1998 Amerika Birleşik Devletleri konsoloslukları saldırılarında önemli rol oynamıştı.[17] Zübeyde bu süreç içerisinde Ürdün makamlarınca yapmayı planladığı saldırılar ve önceden yaptığı saldırılar sebebiyle gıbayında idam cezasına çarptırıldı.[18][19] Üst düzey bir Orta Doğu güvenlik analistine göre Ebu Zübeyde, Ladin'in Ürdün ağının lideriydi ve Ladin'in çevresinde bulunan önemli militanlardandı.[20]

6 Ağustos 2001 tarihli "Bin Ladin ABD'ye saldırmakta kararlı" adlı gizli FBI raporunda, 2000 milenyum saldırıları planı kapsamında Los Angeles Uluslararası Havalimanı'na saldıracak olan Ahmed Ressam'ın, Ebu Zübeyde tarafından teşvik edildiğini söylediği geçiyordu.[21] Ahmed Ressam Aralık 2001 tarihinde yargılandı, yargı süresince Ebu Zübeyde'nin ismi geçmedi. Yargı sürecinden sonra Ahmed Ressam, Ebu Zübeyde hakkında söylediği şeyleri reddetti ve baskı altında olarak bunları söylediğini belirtti.[22][23]

Yakalanışı[değiştir | kaynağı değiştir]

Amerika Birleşik Devletleri makamlarına göre Ebu Zübeyde, bin Ladin'in en güvendiği kişilerdendi. Bin Ladin'in militan yetiştirdiği kampları yönetiyordu. 11 Eylül saldırılarında Ebu Zübeyde'nin de katkısı vardı.[24][25][26][27] Bu yüzden Ebu Zübeyde'yi yakalamak için CIA operasyonları başladı. 28 Mart 2002'de hem CIA hem FBI subaylarının katıldığı, Pakistan istihbaratının destek verdiği operasyonda bir güvenli evde çatışmalar sonucu ele geçirildi.[28][29][30] İddialara göre Pakistan istihbaratı Zübeyde'nin bulunduğu güvenli evi bulabilmek amacıyla istihbarat satan kişilere belli bir meblağ ödeme yapmıştı, daha sonra bir CIA yetkilisi Ebu Zübeyde için 10 milyon dolar ödeme yaptıklarını söyledi.[31]

Güvenli eve yapılan baskın sonucu çıkan çatışmada Ebu Zübeyde uyluklarından, karnından ve testislerinden yaralanmıştı.[32] Başta kim olduğu tanınmadı, yaralı şekilde diğer militanlarla birlikte bir kamyonetin arkasına konuldu, üst düzey bir CIA yetkilisi onu tanıyana kadar orada kaldı. Teşhis edilmesinin ardından bölgeye yakın bir hastanede tedaviye alındı. Zübeyde'nin tedavisi ile ilgilenen doktora göre Zübeyde'nin yaraları ölümcüldü ve daha önce bu şekilde ağır yaralanan kişiler kurtulamamıştı. Doktorun bu durumu CIA yetkilileriyle paylaşması sonrası CIA, Zübeyde'yi hayatta tutabilmek için Johns Hopkins Üniversitesinden bir doktor getirdi.[33]

Kıyafetleri üstünde yapılan incelemede Suudi Arabistan'a ve Kuveyt'e ait banka kartları ele geçirildi. Güvenli evde yapılan araştırmalar sonucunda Ebu Zübeyde'ye ait günlükler bulundu. Kafasına gelen ve ağır hasar bırakan şarapnel parçası yüzünden hafızasını kaybeden Ebu Zübeyde'nin bu şekilde anılarını korumaya çalıştığı tahmin edildi.

Yapılan müdahaleler sonrası Zübeyde hayata döndürüldü ve CIA'ye teslim edildi.[34] CIA'e teslim edildikten sonra Polonya, Kuzey Afrika, Tayland ve Diego Garcia gibi bölgelerde bulunan CIA gizli hapishanelerinde sorguya çekildi.[35][36][37]

İşkence görmesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Ebu Zübeyde'nin yakalanması ve tedavisinin olumlu sonuç vermesi sonrası Bush yönetimi, geliştirilmiş sorgulama tekniklerinin Ebu Zübeyde üstünde uygulanıp uygulanmayacağını bir süre kendi arasında tartıştı.[38] Sonuç olarak CIA subaylarına alan açıldı, sorgulama tekniklerine ve daha fazlasına izin verildi.[39]

Ebu Zübeyde, 2019 yılında, sorgu sırasında yaşadıklarını avukatlarına çizerek anlattı. Birçok işkenceye maruz kaldığını belirtti. Bir "köpek kulübesine" konulduğunu, saatlerce hareketsiz şekilde kaldığını söyledi. Cinsel ve dini aşağılamalara maruz kaldı. 83 kez waterboarding uygulandı. İnsan beynine zarar verilecek düzeyde saatlerce bir şeyler dinletildi. Sürekli dayak yedi, günlerce uyuması engellendi ve uykusuz şekildeyken sorguya çekildi. Ebu Zübeyde'nin hamam böceğinden korktuğunu fark eden sorgucular, Ebu Zübeyde'yi saatlerce içine hapsettikleri küçük kutuları hamam böcekleri ile doldurdular.[40] Ebu Zübeyde bir zaman sonra acıdan bilinçsizce çığlık attığını, işkenceden kaçmak için yalanlar söylemeye başladığını belirtti.[41] Çatışmadan sonra yaraları henüz iyileşmediği için ağrı kesici veriliyordu, Bush bu duruma sorgu tekniklerine karşı direnç gösterebileceği düşüncesiyle karşı çıktı ve bunun sonucunda Ebu Zübeyde'ye ağrı kesiciler verilmemeye başlandı.[42][43] Ebu Zübeyde'nin sorgu sırasında söylemiş olduğu şeylerin hiçbirisi doğru çıkmadı fakat bu söylenen şeyler Bush yönetimi tarafından kullanıldı.[44]

Ebu Zübeyde sorgu sırasında sol gözünü kaybetti. Ebu Zübeyde'nin sorgusuna ait video kayıtları CIA tarafından imha edilmiştir.[45]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Shane, Scott (19 Nisan 2009). "Waterboarding Used 266 Times on 2 Suspects". The New York Times. 22 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  2. ^ Relman, Eliza. "A Guantánamo Bay detainee's drawings show the brutal CIA torture he endured at a secret US-run prison in Thailand". Business Insider. 6 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  3. ^ Matthews, Dylan (9 Aralık 2014). "16 absolutely outrageous abuses detailed in the CIA torture report". Vox (İngilizce). 9 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  4. ^ News, A. B. C. "CIA Chief: We Waterboarded". ABC News (İngilizce). 26 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  5. ^ "Abu Zubaydah's Torture Diary | Andy Worthington". 15 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  6. ^ "Headlines for March 30, 2009". Democracy Now! (İngilizce). 1 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  7. ^ Fink, Sheri. "Do CIA Cables Show Doctors Monitoring Torture?". ProPublica. 30 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  8. ^ Tate, Peter Finn and Julie (16 Haziran 2009). "CIA Says It Misjudged Role of High-Value Detainee Abu Zubaida, Transcript Shows". Washington Post. 4 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  9. ^ "European court rejects Polish appeal in CIA jail case". news.yahoo.com. 18 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  10. ^ Leopold, Jason. "EXCLUSIVE: From Hopeful Immigrant to FBI Informant - the Inside Story of the Other Abu Zubaidah". Truthout. 13 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  11. ^ "Christopher Dickey: Intelligence The NYPD Way". NPR.org (İngilizce). 13 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  12. ^ "Pune's Past Jihadi Connections | Eurasia Review". web.archive.org. 19 Şubat 2010. 7 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  13. ^ "Jailed Arab details ties to tortured Canadians - The Globe and Mail". web.archive.org. 15 Eylül 2009. 15 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  14. ^ "FBI, CIA Debate Significance of Terror Suspect". Washington Post. 24 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  15. ^ "Wayback Machine" (PDF). web.archive.org. 14 Mayıs 2009. 25 Şubat 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  16. ^ Cabot, Tyler (18 Ağustos 2011). "The Prisoner at Guantánamo". Esquire. 11 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  17. ^ "Bin Laden Weakened, Officials Say - The Washington Post | HighBeam Research". web.archive.org. 25 Ekim 2012. 25 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  18. ^ "Six Muslim militants sentenced to death for plotting to attack". The Independent (İngilizce). 19 Eylül 2000. 19 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  19. ^ "Arabs of Terror Linked to bin Laden - AP Online | HighBeam Research". web.archive.org. 25 Ekim 2012. 25 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  20. ^ "TRAINEES IN TERROR | The Seattle Times". archive.seattletimes.com. 7 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  21. ^ "CNN.com - Transcript: Bin Laden determined to strike in US - Apr 10, 2004". edition.cnn.com. 16 Haziran 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  22. ^ "BIN LADEN VIDEOS SUGGEST LOCATION.(NEWS) - The Cincinnati Post (Cincinnati, OH) | HighBeam Research". web.archive.org. 25 Ekim 2012. 25 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  23. ^ "Consortiumnews.com". consortiumnews.com. 7 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  24. ^ "Remarks by the President at Connecticut Republican Committee Luncheon". georgewbush-whitehouse.archives.gov. 5 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  25. ^ "Remarks by the President in Address to the Nation". georgewbush-whitehouse.archives.gov. 27 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  26. ^ "Profile: Abu Zubaydah". 2 Nisan 2002. 19 Ocak 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  27. ^ "World: United States.(News) - Western Mail (Cardiff, Wales) | HighBeam Research". web.archive.org. 25 Ekim 2012. 25 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  28. ^ Burns, John F. (14 Nisan 2002). "A NATION CHALLENGED: THE FUGITIVES; In Pakistan's Interior, A Troubling Victory In Hunt for Al Qaeda". The New York Times. 28 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  29. ^ "Anti-terror raids yield bonanza for U.S. intelligence | The Seattle Times". archive.seattletimes.com. 21 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  30. ^ "US imposes sanctions on four LeT leaders". Hindustan Times (İngilizce). 28 Mayıs 2008. 21 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  31. ^ The dark side : the inside story of how the war on terror turned into a war on American ideals (Firstition bas.). ISBN 978-0385526395. 
  32. ^ The Guantánamo files : the stories of the 774 detainees in America's illegal prison. Pluto Press. ISBN 978-0745326641. 
  33. ^ Shane, Scott (22 Haziran 2008). "Inside a 9/11 Mastermind's Interrogation". The New York Times. 10 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  34. ^ Froomkin, Dan (18 Aralık 2007). "Dan Froomkin - Bush's Exhibit A for Torture". Washington Post. 7 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  35. ^ "CIA gizli hapishanelerinde transferine dair bir rapor" (PDF). 30 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  36. ^ News, A. B. C. "EXCLUSIVE: Sources Tell ABC News Top Al Qaeda Figures Held in Secret CIA Prisons". ABC News (İngilizce). 19 Aralık 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  37. ^ "Secret world of US jails". the Guardian (İngilizce). 13 Haziran 2004. 28 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  38. ^ Mazzetti, Mark (24 Eylül 2008). "Bush Aides Linked to Talks on Interrogations". The New York Times. 28 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  39. ^ "Cheney Admits He 'Signed Off' on Waterboarding of Three Guantanamo Prisoners | Atlantic Free Press - Hard Truths for Hard Times". web.archive.org. 10 Aralık 2015. 7 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  40. ^ Fitzgerald, Dani. "New Castle native who served prison time after blowing whistle on 'enhanced interrogation techniques' shares story with Slippery Rock crowd". The Times (İngilizce). 7 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  41. ^ Rosenberg, Carol (4 Aralık 2019). "What the C.I.A.'s Torture Program Looked Like to the Tortured". The New York Times. 4 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  42. ^ "Print Article: Gloves off, the screws go on 9/11 suspect". web.archive.org. 16 Mart 2003. 16 Mart 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  43. ^ "United States: Getting Away with Torture? IV. Impunity for the Architects of Illegal Policy". www.hrw.org. 26 Nisan 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  44. ^ "CNN.com - Abu Zubaydah Warns Again - May 20, 2002". edition.cnn.com. 12 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  45. ^ "Key omission in memo to destroy CIA terror tapes". The Seattle Times. 27 Temmuz 2010. 30 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ebu_Zübeyde&oldid=31266149" sayfasından alınmıştır