Durukuli

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Aotus
Aotus lemurinus zonalis, Panama
Aotus ses kaydı, Madre de Dios, Peru
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem: Animalia
Şube: Chordata
Sınıf: Mammalia
Takım: Primates
Alt takım: Haplorhini
İnfra takım: Simiiformes
Familya: Aotidae
Poche, 1908 (1865)
Cins: Aotus
Illiger, 1811
Tip tür
Simia trivirgata

Durukuli veya Gece maymunu (Aotus), Yeni Dünya maymunları grubundaki monotipik Durukuligiller (Aotidae) familyasına bağlı bir primat cinsidir. Durukuligiller, Haplorhini alt takımındaki içerisinde Cadı makigiller'nin yanında, tek gececil türleri içeren familyadır. Bu Orta ve Güney Amerika'da yaşayan familyanın tür sayısı tam olarak açıklığa kavuşmuş değildir; güncel sınıflandırmada 14 ayrı tür kabul edilmektedir.

Özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Aotuslar küçük maymunlardır; boyları 24 – 37 cm (artı 31 – 40 cm kuyruk), ağırlıkları 0,7 - 1,2 Kiloya kadar varır. Dağlık bölgelerde yaşayan türlerde post daha uzun olur. Renkleri kahverengi ve koyu gri arası değişir. Göğüs ve göbek kısmı sarımsı veya kavuniçi tonlar ile daha açık renkli olur. Gerdan kırmızımsı veya gri olabilir; bu fark ile türler ikiye bölünür (sınıflandırmaya bakınız). Kuyruk uzun ve yünlüdür, birçok diğer yeni dünya maymunlarından farklı olarak tutunmak için kullanılamaz. Arka bacaklar atlayarak ilerleme yöntemine uyum sağlamış ve bundan dolayı uzundur.

Dağılım[değiştir | kaynağı değiştir]

Aotus Orta ve Güney Amerika'da yaşar. Panama ve Kolumbiya'dan, Brezilya ve Peru üzerinden Bolivya, Paraguay ve Arjantin'in kuzeyine kadar varan bir coğrafyada yaygındırlar. Çeşitli orman türlerinde bulunurlar; Tropik yağmur ormanları yanında daha kuru ormanlarda da raslanılırlar. Dağlık bölgelerde 3200 metre yüksekliğe kadar raslanırlar.

Yaşam şekli[değiştir | kaynağı değiştir]

Aotus trivirgatus

Aotus ağaçta yaşar. Ağaçta dört ayak üstünde veya atlayarak ilerlerler. Neredeyse hepsi gece faaldir. Sadece yayılım alanının en güneyinde yaşayan popülasyonlarda belli bir gece-gündüz ritimi yoktur. Geceleri ayışığına muhtaçtırlar; karalık gecelerde daha az faal olurlar.

2 - 5 bireyden oluşan aile grupları içinde yaşarlar. Grup içerisinde anlaşmazlık çok nadir görülür. Birbirlerinden hiçbir zaman 10 metreden fazla uzaklaşmazlar, ve uyurken de birbirlerine yaslanırlar.[1]

Çok sayıda farklı seslerle anlaşırlar. Kendi bölgelerini savunmak, diğerlerini bir tehlikeye karşı uyarmak veya bulunan bir gıda kaynağını diğerlerine göstermek için ayrı sesleri tespit edilmiştir. En çok dikkati çeken sesleri, geceleri çıkardıkları baykuşa benzer seslerdir. Bu seslerle çiftleşmek için partner aradıkları tahmin edilir. İngilizce adları owl monkeys (=„Baykuş maymunları“) bu seslerinden dolayı verilmiştir.

Beslenme[değiştir | kaynağı değiştir]

Aotus en fazla meyve ile beslenir. Meyvenin kıt olduğu zamanlarda yaprak, çiçek veya başka bitki bölümleri ile de beslenirler. Bunun yanında uçan böcekleri havadan kaparlar. Beslendikleri av hayvanlarının bazıları çekirgeler, gece kelebekleri, böcekler ve örümceklerdir.

Üreme[değiştir | kaynağı değiştir]

Aotus üremesi sırf tutsak yaşayan türlerden tanılır, ve bundan dolayı tanılan üremeleri doğada yaşayanlardan farklı olabilir. 130 - 140 günlük bir gebelikten sonra tek bir yavru doğar. Nadir olarak ikiz de doğabilir. Yeni doğan yavru 100 Gram olur ve içgüdüsel annenin karnına tutunur. Birkaç gün içinde yavruya bakma işini baba ele geçirmeye başlar. Baba yavrusunu sürekli kucağında taşır, onunla oynar, kucağında uyutur ve sadece emzirilmesi için anneye verir. İlk haftalarda büyük kardeşleride yavruyu taşır ama fazla ağırlaşmaya başlayınca bu işi babaya burakırlar. 6 hafta sonra ilk kez katı gıdalarla da beslenmeye başlayıp, 7 ay sonra sütü tamamen bırakırlar. Diğer maymun familyalarıyla karşılaştırıldığında bu familyanın yavrularında ilk 6 ay içinde ölüm oranı çok daha azdır. Bunun sebebi ailenin yoğun bakımı olduğu düşünülür.[1] Tutsak yaşayan bireyler 25 yaşına kadar varmakta.[2]

Sınıflandırma[değiştir | kaynağı değiştir]

Aotus, Yeni Dünya maymunları (Platyrrhini) içinde yer alır. Bazen Aotidae yerine Nyctipithecidae olarak adlandırıldıkları da olur.[3]

Kitaplar[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b "K. A. Cawthon Lang: Primate Factsheets: Owl monkey (Aotus) Behavior". 17 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2010. 
  2. ^ Nowak (1999), S. 552
  3. ^ Geissmann (2003), S. 134