Despina Hatun
| Despina Hatun دسپینا خاتون | |
|---|---|
 | |
| Defin | Saint George Kilisesi, Diyarbakır |
| Eş(ler)i | Uzun Hasan |
| Çocuk(lar)ı | Maksud Mirza Mesih Mirza Alemşah Halime Begüm |
| Hanedan | Komnenos Hanedanı |
| Babası | IV. İoannes Komnenos |
| Dini | Ortodoks |
Despina Hatun, (Şablon:Dil-fa) veya Teodora Megali Komnini, (Şablon:Dil-el), Trabzon İmparatoru IV. İoannes Komnenos'un kızı, Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan'ın eşi, Safevî Devleti hükümdarı Şah İsmail'in annesi Alemşah Halime Begüm'ün kızı.
Hayatı
Her ikisi de "Hanım, prenses, kraliçe" anlamlarına gelen Yunanca Depoina ve Moğolca Hatun unvanlarından oluşan Despina Hatun olarak da bilinir. Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan ile 1458 yılında evlenmiştir. IV. Yuhannes, evliliğe Uzun Hasan'ın da kabul ettiği şekliyle kızının Ortodoksluk inancını sürdürmesine izin verilmesiyle onay verdi. Despina, güzelliği ile Yunan kadınları arasında ünlüydü. Bir grup Ortodoks inanan ona eşlik etti ve İran'da Ortodoks kilisesi kurmasına izin verildi. Uzun Hasan bu evlilik ile Osmanlı karşıtı ittifakını güçlendirerek, birçok Yunan, Ermeni ve Gürcü insanın desteğini kazandı.[1]
Hıristiyan ve Müslüman hükümdarlar arasında evlilikler yaygın olmasada hiç görülmüyor değildi. Speros Vryonis, II. Kılıç Arslan ile başlayan Selçuklu Türk Sultanlığından birçok örnek göstermektedir.[2] Daha sonraki örnek, VIII. Mihail Paleologos'un gayrımeşru kızları Euphrosyne ve Maria'yı sırasıyla Nogay Han ve Abaka Han ile evlendirmiştir. Daha önceki Trabzon İmparatorları kadın akrabalarını evlendirmişlerdir, bunlardan en dikkat çekeni III. Aleksios'un, hükümdarlıği boyunca kızkardeşlerini ve iki kızını komşu Müslüman devlet hükümdarları ile evlendirmesidir.[3]
Batı Avrupa'da, Teodora, Osmanlılara karşı yapılacak muhtemel Haçlı Seferi kadar Sıkıntıda Hanım masallarının tamamalayıcısı "Trabzon Prensesi" isimli bir efsaneye ilham vermiştir. Efsane, Pisanello ve Jacques Offenbach gibi birçok artiste ilham vermiştir.
Aile
Uzun Hasan ile Teodora'nın birçok çocuğu olmuştur,[4] onlardan biri olan Marta (Halime olarak da adlandırılır), 1471/1472 yılında Şeyh Haydar ile evlenmiştir.
Kaynakça
- ^ Christian-Muslim Relations. A Bibliographical History. Volume 5 (1350-1500),BRILL, Jun 21, 2013.
- ^ Vryonis, The Decline of Medieval Hellenism in Asia Minor and the Process of Islamization from the Eleventh through the Fifteenth Century (Berkeley: University of California, 1971), pp. 227f
- ^ Discussed in Elizabeth Zachariadou, "Trebizond and the Turks (1352-1402)", Archeion Pontou, 35 (1979), pp. 333-358.
- ^ Anthony Bryer, "Greeks and Türkmens: The Pontic Exception", Dumbarton Oaks Papers, 29 (1975), n. 146