Demirkırat

Demirkırat: Bir Demokrasinin Doğuşu

Stüdyo	TRT
Türü	Belgesel
Yapım yılı	1991, Türkiye
Çıkış tarih(ler)i	1991 (TV1-TV2) 1991 (VHS) 2007 (DVD 2011 (TRT-HABER)
Süre	8 saat 43 dakika
Dil	Türkçe

Demirkırat: Bir Demokrasinin Doğuşu, Mehmet Ali Birand, Can Dündar ve Bülent Çaplı'nın hazırladığı ve Fahir Atakoğlu'nun müziklerini yaptığı Türkiye'de 1946 ile 1961 arasındaki çok partili siyasi yaşama geçiş süreci, Demokrat Parti dönemi ve 27 Mayıs Darbesini anlatan TRT-Milliyet gazetesi ortak yapımı belgesel dizisi. Belgesel 10 bölümden oluşmaktadır. Belgeselin adı "demokrat" kelimesine yabancı olan Türk halkının Demokrat Parti'ye yakıştırdığı "Demirkırat Partisi" tabirinden gelmektedir. Belgeselin her bölümünün başında Mehmet Ali Birand Demokrat Partili yılları özetleyen şu sözleri söylüyordu:

Demokrasi dünyanın en narin çiçeğidir. Onu yaşatan hoşgörüdür, uzlaşıdır, diyalogtur. Size bu gece Türkiye'de yetişen demokrasinin doğuş ve emekleme öyküsünü anlatacağız. Coşkulu ,ancak güç bir dönemin örtüsünü açacağız. Başrolü oynayanlardan hiçbiri hayatta değil. Ancak kurup bize hediye ettikleri demokrasi hâlâ yaşıyor.

Son sahnesi Adnan Menderes'in idamı olan belgesel, Birand'ın öğrencilik döneminde darbeye verdiği destekten duyduğu pişmanlığı dile getirdiği şu sözlerle bitiyor:

İşte... hikâyemizin sonu. Bütün bu olayların üzerinden çok zaman geçti ancak dün gibi tazeler. O 27 Mayıs sabahı sokakları dolduran üniversiteli liseli gençlerin arasında bizler de vardık, bizim kuşağımız da vardı. Gençtik, heyecan içindeydik. Göstericilere yiyecek taşımış, onlarla beraber "Olur mu böyle olur mu" şarkısını söylemiştik. Ülkenin yararına bir şeyler yaptığımıza inanıyorduk. Bu gün geriye dönüp bakıyorum ve içimde bir burukluk hissediyorum. İnsan kendi kendine "bu şekilde olmamalıydı", "böyle bitmemeliydi" diyor. İşte o zaman gerçek demokrasiye olan tutku daha da artıyor. Peki bütün bu olaylardan kim sorumlu?... Aslında hepimiz sorumluyuz...

Bölümler

1. Şef (14 Mayıs 1991)
2. Doğuş (21 Mayıs 1991)
3. Zafer (28 Mayıs 1991)
4. İktidar (4 Haziran 1991)
5. Kriz (11 Haziran 1991)
6. Baskı (18 Haziran 1991)
7. İsyan (2 Temmuz 1991)
8. Darbe (9 Temmuz 1991)
9. Ada (16 Temmuz 1991)
10. İdam (23 Temmuz 1991)

Ayrıca

• 12 Mart - İhtilalin Pençesinde Demokrasi
• 12 Eylül (belgesel)